ΧΙΡΟΣΙΜΑ: Η ΠΥΡΗΝΙΚΗ «ΥΠΟΓΡΑΦΗ» ΤΟΥ ΧΑΡΙ ΤΡΟΥΜΑΝ

Πόσους Γιαπωνέζους να σκοτώσαμε άραγε, αναρωτήθηκε ο σμηναγός Ρόμπερτ Α. Λιούις βλέποντας την πελώρια στήλη καπνού να θεριεύει και να ανυψώνεται, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, σε σχήμα μανιταριού μέχρι τα 15.000 μέτρα πάνω από την πόλη της Χιροσίμα. Η περιέργεια που ένιωθε εκείνο το πρωινό της 6^ης Αυγούστου 1945 ο Αμερικανός αξιωματικός, συγκυβερνήτης του βομβαρδιστικού Β-29 με το όνομα Ενόλα Γκέι και καταγράφηκε λεπτομερώς στο ημερολόγιο του αεροσκάφους, ήταν δικαιολογημένη. Ποτέ μέχρι στιγμής δεν είχε χρησιμοποιηθεί κατά μιας πόλης όπλο παρόμοιας ισχύς και καταστροφικότητας όπως η πυρηνική βόμβα ουρανίου με το όνομα Μικρό Αγόρι (Little Boy), η οποία είχε ισοπεδώσει λίγο νωρίτερα την Χιροσίμα.

Την ερώτηση του σμηναγού συνόδευε η φλογερή επιθυμία να σηματοδοτήσει αυτή η μαζική σφαγή επιτέλους τη λήξη ενός αιματηρού παγκόσμιου πολέμου που ήδη είχε στοιχίσει την ζωή περισσότερων από 320.000 Αμερικανών στρατιωτών -αλλά και άλλων δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Και όντως, η πυρηνική βόμβα της Χιροσίμα, μαζί με αυτή που ισοπέδωσε τρεις μέρες αργότερα το Ναγκασάκι, σφράγισαν το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.

Η επίσημη θέση των Η.Π.Α., όπως έχει ειπωθεί επανειλημμένα, αναφέρει ότι ο πυρηνικός όλεθρος ήταν αναγκαίος προκειμένου να λήξει ο πόλεμος μια ώρα αρχύτερα, για να αναγκαστεί η ανυποχώρητη ηγεσία της Ιαπωνίας να συνθηκολογήσει άνευ ορών και να σωθούν έτσι οι ζωές αμέτρητων Αμερικανών στρατιωτών, αλλά και Γιαπωνέζων πολιτών από περαιτέρω πολεμικά δεινά. Πολλοί ιστορικοί και μελετητές όμως, εξετάζοντας προσεκτικά τα γεγονότα, καταλήγουν σε συμπεράσματα που έρχονται σε αντίθεση με την επίσημη θέση, χωρίς πάντως να διαψεύσουν εντελώς την όποια δόση αλήθειας περιέχει. Επισημαίνουν πάντως ότι οι πραγματικοί λόγοι για την ρίψη της βόμβας έχουν να κάνουν με την επιθυμία της αμερικανικής πολιτικής ηγεσίας να αποτρέψει την (συμφωνημένη) εισβολή της Ε.Σ.Σ.Δ. στην (υπό ιαπωνική κατοχή) Μαντζουρία και να πραγματοποιήσει μια… επίδειξη ισχύος απέναντι στον (ακόμα) σύμμαχό της, για τον οποίο εκφράζονταν ήδη φόβοι πως θα «κατακτήσει όλη την Ευρώπη».

Τέλη Ιουλίου 1945 και ενώ η ναζιστική Γερμανία είχε ήδη εδώ και μήνες ηττηθεί, οι Αμερικανοί περιμένουν πως και πως την λήξη του πολέμου με την Ιαπωνία, που ακόμα αντιστέκεται, έστω και με όλο και λιγότερες δυνάμεις. Λίγο νωρίτερα οι δυνάμεις του αμερικανικού στρατού είχαν καταφέρει να κατακτήσουν, έπειτα από μια από τις μεγαλύτερες σφαγές του πολέμου, τη νήσο Οκινάβα. Ντροπιασμένοι από την ήττα, οι δυο αρμόδιοι Ιάπωνες στρατηγοί κάνουν με κάθε επισημότητα χαρακίρι. Τους Αμερικανούς όμως του περιμένουν πολύ χειρότερα δεινά. Απομένει η εισβολή στην ίδια την Ιαπωνία, όπου, όπως λέγεται, οι Ιάπωνες ετοιμάζονται να προβάλλουν την πιο σθεναρή αντίσταση. Τα σενάρια που επεξεργάζεται το αμερικανικό επιτελείο κάνει λόγο για παράταση του πολέμου μέχρι την άνοιξη του 1946, καθώς και για 500.000 με δυο εκατομμύρια νεκρούς Αμερικανούς στρατιώτες. Η ρίψη της βόμβας μοιάζει με «εύκολη λύση» για τη λήξη του πολέμου.

Ανταποκρίνονταν όμως αυτά τα σενάρια στην πραγματικότητα και ήταν «αναγκαία» η χρήση της πυρηνικής βόμβας, έστω και για… «ανθρωπιστικούς» λόγους; (Οι Αμερικανοί πάντα προσπαθούν να «νομιμοποιήσουν» κάθε άσκηση βίας εκ μέρους τους σε κάθε γωνιά του πλανήτη, προβάλλοντας ως δικαιολογία «ανθρωπιστικούς λόγους»). Τα αμερικανικά βομβαρδιστικά ισοπέδωναν σε καθημερινή βάση τις ιαπωνικές πόλεις προκαλώντας εκατόμβες θυμάτων. Ο πρώην (εκείνη την εποχή πια) πρωθυπουργός της Βρετανίας Ουίνστον Τσώρτσιλ έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του: Στο τέλος Ιουνίου ο ιαπωνικός στόλος ουσιαστικά δεν υπήρχε πια. Στα ίδια τα νησιά της Ιαπωνίας επικρατούσε τέτοιο χάος, ώστε η ζωή σχεδόν είχε σταματήσει. Ο Τσόρτσιλ αναφέρει ακόμα ότι ο Γιαπωνέζος πρίγκιπας Κονόγιε, κατόπιν εντολής του αυτοκράτορα της Ιαπωνίας ο οποίος δεν επιθυμούσε να συνεχιστεί η αιματοχυσία, σκόπευε να ζητήσει την μεσολάβηση της Ε.Σ.Σ.Δ. για να λήξει ο πόλεμος.

Παράλληλα, δεν τάσσονταν όλοι οι στρατιωτικοί σύμβουλοι του Αμερικανού προέδρου Τρούμαν υπέρ του βομβαρδισμού. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο γενικός επιτελάρχης του Τρούμαν, ο ναύαρχος Λίχι, δεν καταδεχόταν ούτε καν να ονομάσει βόμβα το νέο όπλο, χαρακτηρίζοντάς το απλά ένα δηλητηριώδες πράγμα και ο οποίος δεν ήθελε α πιστέψει ότι μπορεί κανείς να κερδίσει τον πόλεμο σκοτώνοντας γυναίκες και παιδιά.

Την απόφαση να ρίξουν οι Αμερικανοί την βόμβα την πήρε ο πρόεδρος Τρούμαν. Η τελειωτική απόφαση για το πότε και που θα χρησιμοποιούταν η ατομική βόμβα ήταν δική μου, δήλωσε αργότερα. Και ο ίδιος δεν άφησε καμία αμφιβολία ότι «πρέπει να χρησιμοποιηθεί».

Ο Χάρι Τρούμαν, γιος ενός εμπόρου αλόγων από το Μισούρι, που έγινε πρόεδρος των Η.Π.Α. μετά το θάνατο του εκλεγμένου προκατόχου του Φράνκλιν Ντιλάνο Ρούσβελτ στις 12 Απριλίου 1945, ασχολήθηκε με πολλά επαγγέλματα στη ζωή του. Αλλά την κλίση του για την πολιτική την ανακάλυψε -δίνοντας παράλληλα και τα διαπιστευτήρια για την αξία του ως μελλοντικός ηγέτης παγκόσμιας υπερδύναμης- μόνο όταν… χρεοκόπησε ως ιδιοκτήτης ενός μικρού καταστήματος που πουλούσε κορδόνια, κλωστές και ραπτικά υλικά. Σημαντικά μαθήματα ενδέχεται να πείρε και από τον μέντορά του, τον πρόεδρο της κομματικής επιτροπής στην πολιτεία του Μισούρι, τον Τομ Πέντεργκαστ, ο οποίος πέρασε αργότερα ένα μεγάλο μέρος της ζωής του πίσω από της φυλακής τα σίδερα.

Την πυρηνική βόμβα ο Τρούμαν την είχε κληρονομήσει από τον προκάτοχό του Ρούσβελτ. Οι Αμερικανοί είχαν προχωρήσει στο πρόγραμμα κατασκευής πυρηνικής βόμβας (Πρόγραμμα Μανχάταν) από το 1941 και εξαιτίας του φόβου ότι θα τους προλάβουν οι Ναζί, που επίσης σχεδίαζαν την ανάπτυξη του ίδιου όπλου. Για την κατασκευή της εργάστηκαν 120.000 άνθρωποι και επενδύθηκαν δυο δισεκατομμύρια δολάρια (αξίας εκείνης της εποχής). Αλλά εξακολούθησαν να προχωρούνε, άγνωστο ακριβώς γιατί, το πρόγραμμα τους ακόμα και μετά τις αρχές του 1945, όταν πλέον ήταν βέβαιο ότι η Βέρμαχτ είχε ηττηθεί ολοκληρωτικά, ότι δεν απέμενε πολύς χρόνος ακόμα μέχρι την ολοκληρωτική κατάρρευση του Γ΄ Ράιχ και ότι οι Γερμανοί δεν θα ήταν ποτέ πλέον σε θέση να κατασκευάσουν έγκαιρα ατομική βόμβα. Η πρώτη δοκιμή ατομικής βόμβας έγινε στις 16 Ιουλίου 1945 στην έρημο του Νέου Μεξικού. Ο υπεύθυνος του όλου προγράμματος, ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, σκέφτηκε εκείνη την στιγμή μια φράση από το ινδουιστικό κείμενο Μπαγκαβάτ Γκίτα: Μετατράπηκα σε θάνατο, σε εξολοθρευτή κόσμων.

Ο Τρούμαν, μάλλον, έκανε πιο χειροπιαστές σκέψεις. Έλαβε την είδηση για την επιτυχημένη πυρηνική δοκιμή στην διάρκεια της Διάσκεψης του Πότσνταμ. Έμαθε για την έκρηξη λίγο πριν την έναρξη της διάσκεψης. Babies satisfactorily born, τον πληροφόρησαν (τα μωρά γεννήθηκαν με ικανοποιητικό τρόπο). Μετά την λήξη της συνεδρίασης είπε στον Στάλιν ότι πλέον διαθέτουμε ένα πολεμικό μέσο με εξωπραγματική καταστροφική δύναμη. Ο αρχηγός του Κρεμλίνου υποδέχτηκε την ανακοίνωση ευγενικά, αλλά χωρίς περιέργεια. Ήταν ήδη πολύ καλά πληροφορημένος για τις εξελίξεις. Η κατασκοπεία των Σοβιετικών λειτουργούσε με ικανοποιητικό τρόπο, και οι κατάσκοποί τους βρισκόντουσαν παντού στις Η.Π.Α. σε θέσεις-κλειδιά. Μεταξύ τους συγκαταλέγονταν, για παράδειγμα, και ο υψηλόβαθμος Αμερικανός διπλωμάτης Όλγκερ Χις, που ήταν προσωπικός σύμβουλος του Ρούσβελτ στην διάσκεψη της Γιάλτας, τον Φεβρουάριο του 1945.

Στην Γιάλτα ο Ρούσβελτ (με τις συμβουλές του πράκτορα Χις, όπως τουλάχιστον δήλωσε αργότερα ο ίδιος σε επιτροπή του Κογκρέσου) και ο Στάλιν έκλεισαν και μια μυστική συμφωνία που προέβλεπε να κηρύξει η Ε.Σ.Σ.Δ. τον πόλεμο στην Ιαπωνία μόλις ηττηθεί ολοκληρωτικά η Γερμανία. Ως αντάλλαγμα, οι Η.Π.Α. θα αναγνώριζαν, σε βάρος της Κίνας, τα δικαιώματα της Ε.Σ.Σ.Δ. στην Μαντζουρία, που εκείνη την στιγμή βρισκόταν υπό ιαπωνική κατοχή. Μέσα Αυγούστου ήταν προγραμματισμένη η έναρξη της σοβιετικής εισβολής στην Μαντζουρία.

Η πλήρης κατάρρευση της Ιαπωνίας, που όπως προαναφέρθηκε σκεφτόταν ήδη το ενδεχόμενο παράδοσης, και πολύ περισσότερο με την επικείμενη είσοδο της Ε.Σ.Σ.Δ. στον πόλεμο του Ειρηνικού. Ο Τρούμαν όμως προχώρησε στην ρίψη της βόμβας. Μήπως θα ήταν κρίμα να πάνε χαμένα τόσα χρήματα που επενδύθηκαν για την κατασκευή της, ενώ παράλληλα θα μπορούσε να αποδείξει με περίτρανο τρόπο στους Σοβιετικούς ποιος θα ήταν από εδώ και στο εξής το νέο αφεντικό, τόσο στον Ειρηνικό, όσο και σε όλο τον πλανήτη;

Υπέρ της άποψης αυτής συνηγορεί και η εξέταση των απομνημονευμάτων του Τσόρτσιλ, που αναφορικά με την χρήση της βόμβας και το δίλημμα (;) του Τρούμαν αναφέρει: Πλέον δεν χρειαζόμαστε τους Ρώσους… Τώρα δεν χρειαζόμαστε πλέον να τους ζητάμε χάρες… Δεν αμφιβάλω καθόλου πως και οι Αμερικανοί φίλοι μας σκεφτόντουσαν το ίδιο. Δεν συζητήθηκε καθόλου για το αν έπρεπε να χρησιμοποιηθεί η βόμβα ή όχι.

Να σημειωθεί ακόμα ότι ήδη 10 μέρες μετά την πρώτη δοκιμή της βόμβας, ο Τρούμαν, που κατά τα άλλα ήταν φλογερός χριστιανός και στεναχωριόταν ότι στον κόσμο υπήρχε πλέον σοβαρή έλλειψη χριστιανικής ευσπλαχνίας, ζήτησε στις 26 Ιουλίου την άνευ ορών παράδοση της Ιαπωνίας. Όμως σε κανένα σημείο του τελεσιγράφου, που με την συγκατάθεση των Ρώσων δόθηκε στην Ιαπωνία, δεν απειλούσαν οι Αμερικανοί με την χρήση ατομικής βόμβας. Μάλιστα, ο πρόεδρος είχε δώσει διαταγή για την έναρξη των προετοιμασιών για την ρίψη της βόμβας στις 25 Ιουλίου, μια μέρα πριν την παράδοση του τελεσιγράφου.

Πόσους Γιαπωνέζους σκοτώσαμε άραγε. Εκτιμάται ότι στην Χιροσίμα σκοτώθηκαν αμέσως ή αργότερα, από την ακτινοβολία, περισσότεροι από 140.000 άνθρωποι. Τρεις μέρες αργότερα έχασαν άλλοι 70.000 άνθρωποι την ζωή τους στο Ναγκασάκι από την βόμβα πλουτωνίου Παχύς Άντρας (Fat Man) που έριξε το βομβαρδιστικό με το παράξενο και αταίριαστο, ειδικά για αυτή την περίπτωση, όνομα Ο Μεγάλος Καλλιτέχνης. Μπορεί να είχαν ρίξει και άλλες βόμβες, αλλά δεν διέθεταν περισσότερες τότε οι Αμερικανοί. Η Ιαπωνία παραδόθηκε άνευ ορών. Οι ατομικές βόμβες στην Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι σήμαναν το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.

Ο πρόεδρος Τρούμαν έμαθε για το πεπρωμένο της Χιροσίμα από τον αξιωματικό βάρδιας της φρεγάτας Augusta, κατά το ταξίδι της επιστροφής του στις Η.Π.Α. Είναι το πιο σημαντικό γεγονός στην Ιστορία, σχολίασε ο πρώην έμπορος κορδονιών. Αργότερα παραδέχτηκε ότι σε καμία περίπτωση δεν έχασε τον ύπνο του για να συλλογιστεί τους νεκρούς από την χρήση της πυρηνικής βόμβας στην Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι. Μπορούσε να κοιμηθεί, είπε, πολύ καλά. Οι νεκροί των Γιαπωνέζων, είπε ο εντιμότατος κύριος πρόεδρος, ήταν απλά savages, άγριοι δηλαδή. Και τους άγριους οι Αμερικανοί ήξεραν καλά να τους χειρίζονται από την εποχή των ινδιάνικων πολέμων.