80 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΗ ΤΟΥ ’36

Υπάρχει στο «πριν» κάθε συγγραφέα, κάθε ποιητή; Σαν αναγνώστες, βρισκόμαστε πάντα στο «μετά», στη στιγμή, που «περπατάει» το έργο του κάθε λογοτέχνη. Τη στιγμή, που κατεβάζουμε το βιβλίο από το ράφι και το ξεσκονίζουμε, ο δημιουργός «ξεσκονίζει» τις σκέψεις του, τις προσλαμβάνουσες και τα ερεθίσματα, που θα οδηγήσουν το χέρι του, στο χαρτί, για να γράψει κάτι καινούριο. Η διαδικασία, ίσως, είναι επίπονη και κοπιαστική, πνευματικά, για τον ίδιο, όμως θέλουμε να συμμετάσχουμε. Το διάβασμα είναι απόλαυση, αλλά τι ήταν αυτό, που άναψε τη σπίθα, για να πάρει φωτιά η πένα και να «ζωντανέψει» η λευκή σελίδα; Ποια ήταν η αφορμή, για να «γεννηθούν» τα μεγάλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας; Ψάχνουμε, βρίσκουμε και απαντάμε.

ΠΩΣ «ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ» Ο «ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ» ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ

Ρέκβιεμ, που συγκλονίζει με την αλήθεια των στίχων του. Αφορμή, για να γραφτεί το ποίημα, ήταν οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, που επικρατούσαν, στη χώρα μας, τον Μάη του 1936.

Τον Μάιο εκείνης της χρονιάς, πρωθυπουργός, διορισμένος από το βασιλιά Γεώργιο, ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς, που είχε πάρει τη θέση του αποβιώσαντος Κωνσταντίνου Δεμερτζή. Σε λίγους μήνες, θα επέβαλλε δικτατορικό καθεστώς, στην Ελλάδα, και έδειξε τις προθέσεις του, με την πρώτη ευκαιρία. Στις 29 Απριλίου, οι καπνεργάτες κάνουν απεργία και ζητούν την εφαρμογή της συλλογικής σύμβασης. Στις αρχές Μαΐου, πραγματοποιείται πορεία, στην Θεσσαλονίκη. Οι αστυνομικές αρχές απαγορεύουν, στους εργάτες, να πλησιάσουν το κτίριο διοίκησης της πόλης. Τότε, ξεσπούν επεισόδια. Οι αστυνομικοί δείχνουν απίστευτη αγριότητα και βιαιότητα, με τους διαδηλωτές να απαντούν ανάλογα.

Ο ΜΑΗΣ ΤΟΥ ‘36

Κορυφαίο γεγονός, ο Μάης της Θεσσαλονίκης, όπως, με χρυσά γράμματα, γράφτηκε, στις δέλτους της ιστορίας, η εργατική εξέγερση του 1936, με τους 11 νεκρούς και τους εκατοντάδες τραυματίες. Ο Μάης του 1936, αδικαίωτος και ανερεύνητος, έχει περάσει στη σφαίρα του επαναστατικού μύθου, έγινε αγιογραφία του λαϊκού κινήματος και τραγούδι στα χείλη του λαού μας, μέσα από την ποιητική μνήμη του Επιταφίου του Γιάννη Ρίτσου και τη μουσική έμπνευση του Μίκη Θεοδωράκη. Η μεγάλη λαϊκή εξέγερση, που ακολούθησε τη σφαγή των απεργών και η κατάλυση, επί δύο ημέρες, των αρχών της πόλης, χρησιμοποιήθηκε, μεθοδικά, για τη δυσφήμηση του λαϊκού κινήματος, από την άκρα Δεξιά και τον Ιωάννη Μεταξά, που οδήγησαν, στη δικτατορία της 4^ης Αυγούστου.

Ένα άλλο συγκλονιστικό γεγονός, που σημάδεψε, Μάιο μήνα, την Θεσσαλονίκη και δέθηκε, με την ιστοριογραφία της, είναι η δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ, στις 8 Μαΐου 1948, που παραμένει, ακόμη, ένα ιστορικό μυστήριο. Η στυγερή εκείνη δολοφονία του απεσταλμένου του αμερικανικού δικτύου CBS, στην κορύφωση του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, προκάλεσε πολλά ερωτήματα, που παραμένουν, ακόμη, αναπάντητα αλλά και δημιούργησε το πλαίσιο, για να στηθεί, από νοσηρούς εγκεφάλους, μία απίστευτη σκευωρία, σε βάρος του δημοσιογράφου Γρηγόρη Στακτόπουλου και της Αριστεράς. Ποιος είχε συμφέρον να δολοφονήσει τον Τζορτζ Πολκ, ειδικά στην Θεσσαλονίκη, λίγο πριν μεταβεί, στο βουνό, για να πάρει συνέντευξη, από τον Μάρκο Βαφειάδη; Ένα αναπάντητο, εδώ και 63 χρόνια, μυστήριο.

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΓΡΗΓΟΡΗ ΛΑΜΠΡΑΚΗ

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, μια άλλη δολοφονία, πάλι Μάιο και πάλι στην Θεσσαλονίκη, συνταράσσει, όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά ολόκληρη την φιλειρηνική ανθρωπότητα: Πρόκειται για τη δολοφονία, από το παρακράτος, στις 22 Μαΐου 1963, του μαραθωνοδρόμου βουλευτή της αριστεράς, Γρηγόρη Λαμπράκη. Η φοβερή αυτή πολιτική υπόθεση παραμένει, ακόμη, ανεξιχνίαστη. Δύο από τους φυσικούς αυτουργούς, πλήρωσαν, όσο πλήρωσαν και όπως πλήρωσαν. Οι υπόλοιποι έμειναν στο απυρόβλητο. Και τους ηθικούς αυτουργούς, ούτε που τους πλησίασε κανείς. Ποιοι ήταν αυτοί; Οι ξένοι; Το παλάτι; Η CIA; Οι σκοτεινοί μηχανισμοί, που, άλλοτε οργάνωναν τον ΙΔΕΑ, άλλοτε έστηναν προβοκάτσιες τύπου ΑΣΠΙΔΑ ή Γοργοπόταμου και ετοίμαζαν το ακόμη πιο χοντρό τους παιχνίδι, τη δικτατορία; Η παροιμιώδης έκρηξη του Κωνσταντίνου Καραμανλή, «ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο», ακούγεται, ακόμη και μετά το θάνατό του, μαστιγώνοντας όσους ευθύνονται, που οι ηθικοί αυτουργοί παρέμειναν, στο σκοτάδι.

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΣΑΡΟΥΧΑ

Ένας ακόμη βουλευτής της Αριστεράς, ο Γιώργης Τσαρουχάς, θα δολοφονηθεί, πέντε χρόνια αργότερα, στις 9 Μαΐου 1968, στη διάρκεια της δικτατορίας, κάτω από φριχτά βασανιστήρια, από όργανα της χούντας, στο άντρο της ΚΥΠ, εντός του Γ΄ Σώματος Στρατού. Ήταν ο τελευταίος νεκρός στη λίστα, σε αυτό το μαρτυρολόγιο της Θεσσαλονίκης. Μερικούς μήνες πριν, τον Σεπτέμβριο του 1967, είχε προηγηθεί, πάλι, στην Θεσσαλονίκη, η δολοφονία από τους εκτελεστές της δικτατορίας, του νεολαίου αγωνιστή τού αριστερού και του αντιδικτατορικού κινήματος, Γιάννη Χαλκίδη. Μερικοί, μόνο, από τους δολοφόνους και των δύο, τιμωρήθηκαν, με ελαφριές ποινές μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Οι περισσότεροι γλίτωσαν και κυκλοφορούν, ανάμεσά μας, με τις ερινύες να τους καταδιώκουν, ακόμη…

Επιμέλεια: Π.Κ.