Ο ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ ΗΤΑΝ ΦΥΛΑΚΗ ΚΑΙ ΤΟΠΟΣ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΝΙΤΣΑΡΟΥΣ.

ΕΝΑΣ ΕΒΡΑΙΟΣ ΚΑΤΑΔΙΚΟΣ ΤΟΝ ΑΣΒΕΣΤΩΣΕ ΤΟ 1891 ΓΙΑ ΝΑ ΚΕΡΔΙΣΕΙ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ...

Οχυρωματικό έργο οθωμανικής κατασκευής του 15^ου αιώνα, ο Λευκός Πύργος υψώνεται στην παραλία της Θεσσαλονίκης και αποτελεί το μνημείο-σύμβολο της πόλης. Η ακριβής χρονολόγησή του δεν είναι γνωστή, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι κτίσθηκε στα τέλη του 15^ου αιώνα, μετά την κατάκτηση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους, αντικαθιστώντας παλαιότερο βυζαντινό πύργο, του 12^ου αιώνα.

Σύμφωνα με περιγραφές περιηγητών και παλαιές απεικονίσεις της πόλης, το θαλάσσιο τμήμα του τείχους, που κατεδαφίστηκε το 1867, είχε τρεις πύργους, από τους οποίους ο ανατολικός ήταν ο Λευκός Πύργος, χτισμένος ακριβώς στο σημείο όπου συναντιόταν το ανατολικό με το θαλάσσιο τείχος. Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα ο πύργος περιβαλλόταν από χαμηλό οκταγωνικό περίβολο, ενισχυμένο με οκταγωνικούς πυργίσκους στις τρεις γωνίες του.

O «ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ» ΚΑΤΕΛΗΞΕ «ΛΕΥΚΟΣ» ΑΠΟ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΕΝΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥ ΚΑΤΑΔΙΚΟΥ

Στη μακρά ιστορία του, ο πύργος έχει αλλάξει αρκετές φορές ονόματα και χρήσεις. Αρχικά ονομαζόταν Πύργος του Λέοντος, όπως αναφέρει τουρκική επιγραφή του 1535-1536, η οποία υπήρχε στην είσοδό του εξωτερικού περιβόλου (τώρα κατεδαφισμένος) και η οποία μάλλον αναφερόταν στη χρονολογία κατασκευής του περιβόλου.

Από τον 17^ο αιώνα αναφέρεται ως Φρούριο της Καλαμαριάς, ενώ το 19^ο αιώνα ως Πύργος των Γενιτσάρων και Πύργος του Αίματος. Μετά τη διάλυση του τάγματος των Γενίτσαρων το 1826 αποκτά το όνομα Kanli-Kule, δηλαδή Πύργος του Αίματος λόγω των σφαγών των Γενιτσάρων.

Το όνομα διατηρείται και μετά το 1826 λόγω της λειτουργίας του ως φυλακή μελλοθανάτων και τόπο βασανιστηρίων, οι οποίοι συχνά εκτελούνταν από τους Γενιτσάρους γεμίζοντας με αίμα τους τοίχους. Το σύγχρονο όνομά του το πήρε όταν ένας Εβραίος κατάδικος, ο Nathan Guidili, τον ασβέστωσε με αντάλλαγμα την ελευθερία του, το 1891.

Μέχρι το 1912 ο χριστιανικός πληθυσμός συνέχιζε να τον αναφέρει Kanli-Kule, ενώ ο εβραϊκός υιοθετούσε το Torre Blanca, ομοίως με τους Τούρκους, που τον ονόμαζαν Beyaz-Kule, δηλαδή Λευκός Πύργος.

Το λάφυρο από το βυθισμένο τουρκικό θωρηκτό Φετίχ Μπουλέν, στο οποίο κυματίζει σήμερα στην κορυφή του πύργου η ελληνική σημαία. Το 1912 μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, υψώθηκε η ελληνική σημαία στην κορυφή του Λευκού Πύργου με ιστό το κεντρικό κατάρτι, που ήταν λάφυρο-τρόπαιο από το βυθισμένο στον Θερμαϊκό τουρκικό θωρηκτό Φετίχ Μπουλέν. Τη θρυλική επίθεση είχε κάνει με το τορπιλλοβόλο Τ-11 ο Νικολάος Βότσης στον Βαλκανικό πόλεμο.

Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, ο Λευκός Πύργος στέγαζε το κέντρο διαβιβάσεων των Συμμάχων, ενώ το 1916 χρησιμοποίησαν έναν όροφό του για τη φύλαξη αρχαιοτήτων από αρχαιολογικές εργασίες στη ζώνη ευθύνης του βρετανικού εκστρατευτικού σώματος.

Το 1927 εκπέμπει μέσα από τον Λευκό Πύργο η πρώτη ραδιοφωνική εκπομπή Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, το μνημείο περιήλθε στο ελληνικό δημόσιο και έως το 1983 φιλοξένησε την αεράμυνα της πόλης, το εργαστήριο Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου και συστήματα Ναυτοπροσκόπων.

Στις 25 Μαρτίου του 1927 ο πρωτοπόρος της Ελληνικής και της Βαλκανικής Ραδιοφωνίας Χρίστος Τσιγγιρίδης (1877-1947) έκανε την πρώτη του ραδιοφωνική εκπομπή με την κεραία του Ναυτικού.

Το 1983-1985 έγινε από την 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων η αναστήλωση του μνημείου και η μετατροπή του σε εκθεσιακό χώρο.

Τον Σεπτέμβριο του 2008 εγκαινιάστηκε η νέα μόνιμη έκθεση που αφορά την ιστορία της Θεσσαλονίκης από την ίδρυσή της μέχρι και τις μέρες μας.

ΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΤΟΥ ΛΕΥΚΟΥ ΠΥΡΓΟΥ ΚΑΙ Η ΑΞΕΠΕΡΑΣΤΗ ΘΕΑ ΤΟΥ

Ο Λευκός Πύργος είναι κυλινδρικός με ύψος 33,90 μ. και διάμετρο 22,70 μ. Έχει ισόγειο και έξι ορόφους, που επικοινωνούν με εσωτερικό κλιμακοστάσιο μήκους 120 μ., το οποίο ελίσσεται κοχλιωτά σε επαφή με τον εξωτερικό τοίχο, αφήνοντας στο κέντρο έναν κυκλικό πυρήνα διαμέτρου 8,50 μ.

Ανήκει διοικητικά στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και από το 2006 λειτουργεί μόνιμα ως Μουσείο Πόλης της Θεσσαλονίκης. Σε κάθε όροφο σχηματίζεται μια κεντρική κυκλική αίθουσα, με την οποία επικοινωνούν μικρότερα τετράπλευρα δωμάτια, ανοιγμένα στο πάχος του εξωτερικού τοίχου.

Όπως αναφέρουν ιστορικές μαρτυρίες, αλλά και η εσωτερική διαρρύθμιση των χώρων, η ύπαρξη τζακιών, καπναγωγών και μικρών αφοδευτηρίων με αποχετευτικό σύστημα, ο Πύργος δεν είχε μόνο αμυντική χρήση, αλλά ήταν και στρατιωτικό κατάλυμα. Στο εσωτερικό του υπήρχαν ένα δερβισικό ησυχαστήριο, πυριτιδαποθήκες και δεξαμενή νερού.  

Με την ευκαιρία του εορτασμού των 2.300 χρόνων από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης, στέγασε την έκθεση Θεσσαλονίκη – Ιστορία και Τέχνη, ενώ το 2001 την περιοδική έκθεση Ώρες Βυζαντίου – Καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο.

http://www.mixanitouxronou.gr/o-lefkos-pirgos-itan-filaki-ke-topos-vasanistirion-apo-tous-genitsarous-enas-evreos-katadikos-ton-asvestose-to-1891-gia-na-kerdisi-tin-eleftheria-tou/