ΘΡΗΣΚΕΙΑ… ΑΡΧΗ… «ΜΕΣΗ»… ΚΑΙ ΠΑΜΕ ΞΑΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ…;;;

του Μιχαήλ Σαραβάνου

Τίποτα δεν είναι τόσο αλληλένδετο με την ανθρώπινη υπόσταση όσο η θρησκεία… Από τα «πρώτα» βήματα του ανθρώπου στη Γη, μέσα από τοιχογραφίες ακόμα, πολύ πριν την επινόηση της γραφής, έγινε ολοφάνερη η ανάγκη του είδους μας, να θεοποιεί και να υποτάσσεται σε ό,τι δεν μπορεί να εξηγήσει, σε ό,τι τον φοβίζει, σε ό,τι μπορεί να τον κάνει να ελπίζει ή σε ό,τι τον κάνει να αισθάνεται «μικρός».

Η ραγδαία εξέλιξή μας, όπως ήταν και αναμενόμενο οδήγησε και σε ριζικές αλλαγές στα έθιμα και στους τρόπους εκδήλωσης της λατρείας, για να μπορούν έτσι να καλύπτονται και οι εκάστοτε ανάγκες που ο άνθρωπος μέσω της εξέλιξης δημιουργούσε. Αν αυτό ωστόσο δεν ήταν εφικτό, αν η όποια θρησκεία έμενε στάσιμη και δεν εξελισσόταν με την πάροδο του χρόνου ήταν και εξακολουθεί να είναι καταδικασμένη να πεθάνει. Με μαθηματική ακρίβεια λοιπόν οδηγούταν στην λήθη της, δίνοντας χώρο σε ένα άλλο πιο μαχητικό και πιο μοντέρνο θρησκευτικό μοντέλο, βίαια (συνήθως) ή μη θα έρθει για να πάρει την θέση του.

Από την στιγμή που ο άνθρωπος «βγήκε από την σπηλιά του» και οι ανάγκες του εμπλουτίστηκαν με ανάγκες πέραν των βασικών, η αντίληψη πλέον αποκτά μεγαλύτερο φάσμα και παύει ενστικτωδώς να λατρεύει και τον κεραυνό ως Θεό. Η είσοδός του σε πιο οργανωμένες κοινωνίες με πιο αναπτυγμένο το χάρισμα της αντίληψης και της νόησης τον αναγκάζει να υιοθετήσει νέα μοτίβα θρησκειών.

Η λατρεία πλέον έφυγε από την φύση με απευθείας αναφορά και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο άνθρωπος έχει την τάση να δίνει ανθρώπινη μορφή στους θεούς του (ανθρωπομορφισμό), οι θρησκείες με την πάροδο των αιώνων γίνονται «προσωποκεντρικές». 

Δηλαδή, αυτό που λατρεύοντας πριν ως κεραυνός ή ως βροχή, πλέον ξεκινά να αποκτά μορφή, υπόσταση, πρόσωπο αλλά και προσωπικότητα. Και αυτό είναι ένα γνώρισμα το οποίο θα διατηρηθεί στην πλειοψηφία των θρησκειών μέχρι και σήμερα. Ίσως γιατί ο άνθρωπος έχει την ανάγκη και την αδυναμία να μπορεί να ταυτιστεί ή να λατρέψει μόνο ότι του μοιάζει.

Σαν αποτέλεσμα αυτών; Δημιουργούνται περισσότερες θεότητες που η κάθε μία αντιστοιχεί σε κάποιο στοιχείο της φύσης ή σε κάποιες ιδιότητες και έτσι αργά και σταθερά εμφανίζονται οι γνωστές πολυθεϊστικές θρησκείες. Το γεγονός ότι η κάθε θεότητα έχει το δικό της αντικείμενο-τομέα είναι κάτι που ισχύει και στις σημερινές θρησκείες όπως στο Χριστιανισμό (π.χ. άγιοι). Η μεγάλη διαφορά όμως που πρέπει να τονιστεί είναι πως ο Χριστιανισμός αποτελεί μία εκ των πολλών μονοθεϊστικών θρησκειών (βλ. Ιουδαϊσμό, Ισλάμ, Ζωροαστρισμό κ.α.).

Ο άνθρωπος όπως γίνεται αναφορά και παραπάνω εντάσσει τον εαυτό του σε οργανωμένες κοινωνίες. Η αντίληψή του αναπτύσσεται, εκπαιδεύεται… και έτσι είναι σε θέση να καταλάβει πως ομαδικά λειτουργεί καλύτερα και πιο αποτελεσματικά (π.χ. κυνήγι). Και με δεδομένο αυτό… συνεχίζει να εξελίσσεται σαν σύνολο. 

Για να μπορεί η εκάστοτε κοινωνία-φυλή να ναι λειτουργική, «προχωρώντας» κάτω από συγκεκριμένους κανόνες και επειδή ως γνωστών, ο καλύτερος τρόπος για να ελέγξεις το πλήθος είναι μέσω της πίστης του, οι μάγοι, οι Σαμάνοι, οι ιερείς ή και οι ιέρειες είχαν εξέχουσα θέση στην τότε κοινωνία όπως και στην τωρινή. Διακηρύσσοντας, γιατρεύοντας άλλοτε σώμα άλλοτε ψυχή και άλλοτε συγχωρούσαν ή και καταδίκαζαν πάντα εξ’ ονόματος του Θείου και του θεϊκού… Ή εκείνου που εκείνοι πίστευαν Θείο… Όπως και να χει όμως το συμπέρασμα που λαμβάνουμε από την ιστορία είναι πως πολύ πιο εύκολα ο άνθρωπος δέχεται ή τιθασεύεται σε κάτι που του προστάζει ο θρησκευτικός του ηγέτης παρά ο πολιτικός. Άλλη μία ακόμα ομοιότητα του τότε με το τώρα.

Και σίγουρα δεν είναι και οι μοναδικές άλλωστε… άπειροι δανεισμοί, τεράστιες ομοιότητες μεταξύ θρησκειών μας κάνουν ξεκάθαρα γνωστό, πως η φαντασία του ανθρώπου στο θέμα της θρησκευτικής πίστης του υστερεί.

Καθώς περπατάμε μέσα στους αιώνες, πολλά γνωρίσματα των αρχαίων και πρωτόγονων ακόμα ανθρώπων, εμποτίστηκαν ακούσια στο DNA μας, έτσι και η θρησκεία… η οποία διατηρείτε ακόμα σαν σχεδόν αλυσιδωτή ακολουθία μέσα στην ψυχοσύνθεση του σύγχρονου ανθρώπου.

Λέγεται πως η επιλογή του λατρευτικού μας πιστεύω είναι άμεσα συνδεδεμένη μεταξύ του τόπου διαμονής, της οικογένειά μας και ακόμα και του κύκλος μας. Ο μιμητισμός λειτουργεί ακόμα και σ’ αυτό τον τομέα λοιπόν. Π.χ. ένας Έλληνας έχει πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνει χριστιανός ορθόδοξος παρά μουσουλμάνος. Άρα έχουμε κάθε δικαίωμα να υποθέσουμε πως δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που και η θρησκεία όπως και πολλά άλλα …«κληροδοτείται». 

Ακόμα και στην σημερινή εποχή, την εποχή της ελεύθερης και αδέσμευτης πληροφόρησης, υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν κάπου χωρίς να ουσιαστικά να ξέρουν το γιατί. Αρνούμενοι στο να προχωρήσουν στην όποια εσωτερική αναζήτηση. Κεκαλυμμένοι πίσω από το «έτσι μας τα έμαθαν», μια φράση που δυστυχώς εξακολουθεί ακόμα να υφίσταται. Και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η θρησκεία προάγει μια συγκεκριμένης ταυτότητα ηθικού, «ορθού» άνθρωπου και καλού πιστού τείνει να κάνει τους έντονα θρησκόληπτούς ανθρώπους και ρατσιστές, όπως μαρτυρά και η τελευταία μελέτη που έλαβε μέρος την Αμερική μεταξύ ανεξάρτητων επιστημών (επικεφαλής κα W.Wood, κοσμήτορα καθηγήτρια Ψυχολογίας και Επιχειρήσεων στο USC College και το USC Marshall School of Business. Η μελέτη δημοσιεύεται στο τεύχος Φεβρουαρίου της αξιολόγησης Ψυχολογία Προσωπικότητα και Κοινωνική δημοσιεύεται στο τεύχος Φεβρουαρίου της αξιολόγησης Ψυχολογία Προσωπικότητα και Κοινωνική). 

Άλλωστε δεν είναι λίγες οι φορές που ακόμα και τώρα έχουμε γίνει μάρτυρες τραγικών θρησκευτικών εχθροπραξιών με την μορφή τρομοκρατίας.

Από την βίαιη επιβολή του Χριστιανισμού στην αρχαιότητα μέχρι τις τρομοκρατικές επιθέσεις εις ένδειξη πίστης και αφοσίωσης άλλων θρησκειών αντιλαμβανόμαστε πως η «θρησκεία» αν και λειτουργεί με μια υπολανθάνουσα μορφή, που αποξενώνει, οπισθοδρομεί… στέκει εντελώς αναλλοίωτη χωρίς ίχνος εξέλιξης.

Και ο άνθρωπος για ακόμα μια φορά δείχνει αρνείται να δει πως το ουσιώδες και το ουσιαστικό που εκφράζει ή θα έπρεπε να εκφράζει η κάθε θρησκεία είναι η ενότητα και όχι η εχθρότητα. Ο άνθρωπος αρνείται να κοιτάξει την ιστορία του, αρνείται να δει πως ό,τι επιτεύγματα έχει να παρουσιάσει έχουν γεννηθεί μέσα από την ομαδικότητα.

Η εποχή που η θρησκεία συντελούσε εν μέρει σ’ αυτά τα επιτεύγματα φαίνεται πως κόλλησε στην εποχή του σκοταδισμού, τον Μεσαίωνα. Μια εποχή που οι εκφραστές της θρησκείας και όχι η ίδια η θρησκεία έχτισαν και έβαλαν βίαια μέσα σε κουτάκια χαρίσματα και αρετές που ο άνθρωπος είχε οριστεί από την φύση να έχει, μια εποχή που δημιούργησε τόσα taboo και βάπτισε καταραμένο, σατανικό, τρελό και λογόκρινε κάθε τι που οι έχοντες τα ηνία φοβήθηκαν ότι θα έβλαπτε πρώτα εκείνους και πολύ μετά εκείνα που πρέσβευαν. Άλλη μια ομοιότητα που εξακολουθεί να υφίσταται και σήμερα;

Ο Μεσαίωνας και η καταστροφή της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας στέρησαν από το ανθρώπινο γένος βασικές γνώσεις, διαστρέβλωσαν ιδέες και αντιλήψεις αλλάζοντας την ροή της ιστορίας, καθώς φόβισαν και σώπασαν μυαλά, κατακρεούργησαν την τέχνη, ευνούχισαν την φιλοσοφία και τις επιστήμες. Ακόμα όμως και τότε ο άνθρωπος φανατικά εξακολουθούσε να πιστεύει. Ακόμα κι αν αυτό που πίστευε εκφραζόταν με απάνθρωπα βασανιστήρια και σταυροφορίες για 1000 χρόνια.

Αν η ιστορία κάνει κύκλους, είμαστε άραγε κοντά στην δημιουργία νέων λατρευτικών προτύπων που απαντούν στις νέες ανάγκες (π.χ. τεχνοκρατικές θρησκείες); Μήπως κάποιες υποβόσκουν ήδη; Ή μήπως η περίοδος που διανύουμε είναι η ευκαιρία σύσφιξης δεσμών που έχουν υποστεί χαλάρωση; Η οικονομική κρίση και η κακουχία που φέρει ενδυναμώνει τη σχέση σύγχρονου ανθρώπου και θρησκείας; Και από την άλλη… φανατικά θρησκόληπτοι λαοί θα αντιληφθούν την αναγκαιότητα του «δίπλα» και όχι του «απέναντι»;

Ο άνθρωπος πιθανόν δεν θα πάψει ποτέ, να πιστεύει σε κάτι ανώτερο από εκείνον. Άσχετα αν μέσα στους αιώνες αλλάζει το αντικείμενο της πίστης του. Η αδυναμία της επιστήμης να καταφέρει με αποδείξεις να απαντήσει στην παρούσα φάση σε ακρογωνιαία ερωτήματα όπως π.χ. η αρχή της δημιουργίας, δίνει στην θρησκεία άλλον έναν ρόλο πέραν του ψυχολογικού-δεοντολογικού … προσφέρει απαντήσεις…

Ολοκληρώνοντας… καταλαβαίνουμε ότι το φαινομένου «θρησκεία», χαρακτηρίζεται εν μέρει ως μια φυσιολογική τάση του ανθρώπου; Ή υπάρχει άραγε μια μεταφυσική ενστικτώδης αντίληψη του ανθρώπου για το Θείο;

Η απάντηση στην ερώτηση αν υπάρχει ή όχι Θεός, λόγω μη τεκμηριωμένων και απτών αποδείξεων είτε από την πλευρά της εκκλησίας είτε από την πλευρά της επιστήμης… κάνει την απάντηση υποκειμενική… μέχρι τώρα…!!!

Υ.Γ. Ο κάθε άνθρωπος έχει το αναφαίρετο δικαίωμα της επιλογής. Η κάθε επιλογή είναι σεβαστή.

http://aneksigita-fainomena.blogspot.gr/2013/10/THrhskeia-arxh-mesh-kai-pame-ksana-apo-thn-arxh.html