Τρίτη 26 Αυγούστου 2014













ΝΕΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΥΜΒΟ! ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ


«Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ ΙΣΩΣ ΚΡΥΒΕΙ ΚΑΤΙ ΕΝΤΕΛΩΣ ΑΝΑΠΑΝΤΕΧΟ», ΛΕΕΙ ΒΡΕΤΑΝΟΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ


Με εντατικούς ρυθμούς συνεχίζονται οι ανασκαφές στον μεγαλοπρεπή αρχαίο τάφο της Αμφίπολης από την ΚΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον Τύμβο Καστά, στην Αμφίπολη.

ΟΙ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ
Συνεχίστηκε η αφαίρεση των λιθόπλινθων από τον τοίχο σφράγισης και αποκαλύφθηκε σχεδόν ολόκληρη η πρόσοψη του ταφικού μνημείου, που αποτελεί μία εξαιρετικά πρωτότυπη σύνθεση για την αντίστοιχη αρχιτεκτονική του τύπου του μακεδονικού τάφου, του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ αιώνα.
Η πρόσοψη έχει διάκοσμο που δεν διαφέρει από τους πλευρικούς τοίχους, με νωπογραφία που μιμείται τον ευρύτερο μαρμάρινο περίβολο. Το μέγιστο άνοιγμα ανάμεσα στις παραστάδες ανέρχεται στο 1,67μ. Η τυπολογία υποδεικνύει ότι δεν υπήρξαν θυρόφυλλα αλλά πρόκειται για απλό άνοιγμα εισόδου.
Επίσης, με την συνέχιση της αφαίρεσης των χωμάτων, στο εσωτερικό του προθαλάμου, εμφανίστηκε κάτω από το μαρμάρινο ιωνικό επιστύλιο, ένθετη μαρμάρινη επένδυση, από ορθοστάτες, καθ όλο το μήκος των πλευρικών τοίχων.
Η μαρμάρινη επένδυση - Πηγή φωτό - ΥΠΠΟΑΣε απόσταση 6μ. από το άνοιγμα της εισόδου αποκαλύφθηκε το άνω μέρος μαρμάρινου διαφραγματικού τοίχου, ελλιπούς κατά τμήμα του αριστερού μέρους του, ενώ πίσω από αυτόν διακρίνονται δύο ακόμη χώροι.
Επί του διαφραγματικού τοίχου αποκαλύπτεται, επίσης, μαρμάρινο επιστύλιο με γείσο, όμοιο του αντίστοιχου του ιδίου περιβόλου, που έχει διάκοσμο με οκτάφυλλους ανάγλυφους ρόδακες, στο ύψος του επιστυλίου των πλευρικών τοίχων.
Επί του διαφραγματικού τοίχου αναμένεται να υπάρχει δεύτερη είσοδος που οδηγεί στο εσωτερικό του μνημείου. Τα χώματα του χώρου που δημιουργείται όπισθεν της θύρας, θα αφαιρεθούν στις επόμενες μέρες, εφόσον το επιτρέψουν οι εργασίες στερέωσης και συντήρησης στα σημεία, που έχουν αποκαλυφθεί.

ΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΣΗΜΟΥ ΒΡΕΤΑΝΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΥ
Ο παγκοσμίου φήμης αρχαιολόγος και ανθρωπολόγος, Νίκολας Σόντερς, καθηγητής στο τμήμα Αρχαιολογίας και Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ, δηλώνει πως «για πολλούς αρχαιολογικούς, ιστορικούς και φιλολογικούς λόγους είναι σχεδόν αδύνατο να φανταστεί κανείς ότι η νέα αυτή ανακάλυψη είναι ο τάφος του Αλέξανδρου».
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ, ο βρετανός αρχαιολόγος και συγγραφέας του best seller, Ο Τάφος του Αλέξανδρου: 2.000 χρόνια εμμονής για την εύρεση του μεγάλου κατακτητή, αρχικά αποκλείει το σενάριο που εμπλέκει τον μεγάλο στρατηλάτη της αρχαιότητας, λέγοντας χαρακτηριστικά για το πού μπορεί να βρίσκεται η σορός του Μεγάλου Αλεξάνδρου πως «η δική μου αγαπημένη εξήγηση είναι ότι το μουμιοποιημένο πτώμα έσπασε σε κομμάτια και πωλήθηκε ως παντοδύναμο φυλαχτό στους Αλεξανδρινούς (οι οποίοι, αν και πολλοί από αυτούς εκχριστιανίστηκαν, εξακολουθούσαν να τον αγαπούν). Πρόκειται για ένα πολύ δημοφιλές φαινόμενο και κατά τη γνώμη μου σηματοδότησε την αρχή της γνωστής χριστιανικής πρακτικής να θεωρούνται τα μέλη των αγίων ως ιερά λατρευτικά αντικείμενα. Έτσι, υπό μία έννοια, το πτώμα του Αλέξανδρου θα μπορούσε να έχει επιστραφεί σε μικρά κομμάτια στους κατοίκους της ίδιας του της πόλης».
Αφού, λοιπόν, δεν συμμερίζεται τις ελπίδες πολλών αρχαιολόγων και μη για ανεύρεση του τάφου του Μ. Αλεξάνδρου στην αρχαία Αμφίπολη, παρουσιάζει τις τρεις πιθανότερες προσωπικότητες της αρχαιότητας που ενδέχεται να είναι θαμμένες στον επιβλητικό τάφο.
Οι επικρατέστεροι κατά τον Σόντερς
Ο Νέαρχος: Ένας από τους ναυάρχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του οποίου η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην Αμφίπολη, όταν εκείνος ήταν ακόμη παιδί. Επομένως θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια από τις μεγάλες προσωπικότητες της πόλης, γεγονός που, σύμφωνα με τον καθηγητή, θα μπορούσε να τον ανταμείψει με έναν μεγαλοπρεπή τύμβο. Επιπλέον ο Νέαρχος δεν ήταν μέλος της βασιλικής οικογένειας και γι’ αυτό δεν θα μπορούσε να ταφεί στις Αιγές/Βεργίνα.
Η γυναίκα και/ή ο γιος του: Η σύζυγος του Αλέξανδρου, Ρωξάνη και ο γιος της (Αλέξανδρος ο Δ’), ο μόνος νόμιμος κληρονόμος του, πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τον Κάσσανδρο και δολοφονήθηκαν εκεί στο 309 π.Χ. Καθώς η Ρωξάνη δεν είχε βασιλικό μακεδονικό αίμα, δεν είναι απαραίτητο ότι θα θαβόταν στις Αιγές/Βεργίνα και επομένως ίσως να έχει θαφτεί κοντά στην Αμφίπολη. Όσο για τον γιο της, ποιος ξέρει; Ίσως να θάφτηκε με τη μητέρα του, ίσως στις Αιγές/Βεργίνα.
Η αδελφή του Κλεοπάτρα: Ενδιαφέρον παρουσιάζει, σύμφωνα με τον καθηγητή, το γεγονός ότι ο Κάσσανδρος δολοφόνησε επίσης την αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Κλεοπάτρα, επίσης το 309 π.Χ., πιθανόν στην Αμφίπολη. Θα μπορούσε να έχει ταφεί στον συγκεκριμένο τύμβο, αλλά ως πλήρες μέλος της βασιλικής οικογένειας πιθανώς να θαβόταν στις Αιγές/Βεργίνα.

ΤΙ ΛΕΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΦΙΠΟΛΗ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΥΣ
Σχετικά με το αν θα ήθελε να πάρει μέρος στις ανασκαφές που πραγματοποιούνται στην αρχαία Αμφίπολη, υπό τις οδηγίες της επικεφαλής αρχαιολόγου, Κατερίνας Περιστέρη, ο Νίκολας Σόντερς απαντά πως «αν είχα μια ακόμη ζωή θα μου άρεσε να πάρω μέρος στις ανασκαφές, αλλά η έρευνά μου στην νότιο Αμερική και στην αρχαιολογία των μοντέρνων συγκρούσεων με κρατούν ιδιαίτερα απασχολημένο».
«Σε σύγκριση με τους Έλληνες αρχαιολόγους, θεωρώ τον εαυτό μου ερασιτέχνη».
«Και αν και θέλω να πιστεύω ότι το βιβλίο μου για τον Αλέξανδρο αποτελεί μια σωστή καταγραφή των θεωριών γύρω από τον τάφο του», συμπληρώνει ο αρχαιολόγος, «δεν είμαι ειδικός στην ελληνική/ελληνιστική αρχαιολογία. Η Ελλάδα έχει πολλούς εξαιρετικούς αρχαιολόγους -οι οποίοι κάνουν τη συγκεκριμένη δουλειά. Σε σύγκριση με αυτούς θεωρώ τον εαυτό μου ερασιτέχνη. Ωστόσο θα ήθελα πολύ να επισκεφτώ τον τάφο μόλις ολοκληρωθούν οι ανασκαφές.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΡΕΤΑΝΟΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ, ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΟΝΤΕΡΣ
Η ζωή και κυρίως ο θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου τον γοήτευαν από την εφηβεία του. Με σπουδές αρχαιολογίας και ανθρωπολογίας στα πανεπιστήμια Σέφιλντ, Κέιμπριτζ και Σαουθάμπτον, ο καθηγητής σήμερα στο τμήμα Αρχαιολογίας και Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ και συγγραφέας πολλών επιστημονικών βιβλίων και μελετών εξειδικεύτηκε στην αρχαιολογία των συγκρούσεων και ειδικά του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και στην ανθρωπολογία της νοτίου Αμερικής.
Ωστόσο, όπως ο ίδιος εξομολογείται, όταν ο ατζέντης του τον ρώτησε ποιο βιβλίο που δεν έχει εκδοθεί ποτέ θα ήθελε να διαβάσει, εκείνος χωρίς δεύτερη σκέψη απάντησε «ένα βιβλίο για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου». Το έγραψε ο ίδιος το 2006.
Ο τίτλος του Alexander’s Tomb: The Two-Thousand Year Obsession to Find the Lost Conquerer (σε απόδοση Ο Τάφος του Αλέξανδρου: 2.000 χρόνια εμμονής για την εύρεση του μεγάλου κατακτητή, καθώς δεν έχει μεταφραστεί ποτέ στα ελληνικά).
 



ΤΟ ΚΟΛΠΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΓΙΑ ΝΑ ΕΓΚΛΩΒΙΣΟΥΝ ΤΥΜΒΩΡΥΧΟΥΣ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΣΑΝ ΤΗΝ ΣΥΛΗΣΗ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ


Διαστάσεις θρίλερ αποκτά η αρχαιολογική σκαπάνη στην Αμφίπολη, την ώρα που οι εξελίξεις στην ανασκαφή αλλάζουν και τα δεδομένα στο θέμα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα, όπως αποκάλυψε η ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ.
Η διεθνής πίεση που έχει αυξηθεί λόγω της ανακάλυψης του Μνημείου θέτει σε δυσχερή θέση το βρετανικό μουσείο που έχει ήδη ξεκινήσει έναν άτυπο διάλογο με το Μουσείο Ακροπόλεως. Από την άλλη το ενδεχόμενο να πέσει επάνω σε μια παγίδα-σύμβολο, όταν η έρευνα φτάσει στις κάτω στρώσεις του τείχους με το οποίο σφραγίστηκε ο τάφος, στο επίπεδο του ψηφιδωτού, απασχολεί την αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη και την ομάδα της τα τελευταία εικοσιτετράωρα.

ΕΚΝΕΥΡΙΣΜΟΣ
Παγίδα διότι είχε ως στόχο τους επίδοξους τυμβωρύχους του τάφου, ανεξαρτήτως του αν επιχειρήθηκε ποτέ η σύλησή του ή όχι. Σύμβολο γιατί, αν τελικά εντοπιστεί, θα σηματοδοτήσει και την τιμωρία των τυμβωρύχων της ιστορίας μας Σκοπιανών, οι οποίοι παρακολουθούν με αμηχανία και εκνευρισμό την πρόοδο της αρχαιολογικής σκαπάνης στη βόρεια Ελλάδα τις τελευταίες εβδομάδες. Το ιδεολόγημα του μακεδονισμού, της μακεδονικής ταυτότητας και του μακεδονικού έθνους τρίζει επικίνδυνα.
Οι παγίδες αυτές είχαν ως στόχο τον εγκλωβισμό των πιθανών τυμβωρύχων που προέβαιναν σε συλήσεις τάφων στα ύστερα χρόνια, για να αποσπάσουν τα σπάνια μέταλλα που υπήρχαν μέσα σε αυτούς και είχαν ως στόχο τον θάνατο και ενταφιασμό τους μέσα στα μνημεία.
Η ομάδα της κας Περιστέρη, που μελετά όλα τα ιστορικά δεδομένα σχετικά με τις συλήσεις τάφων, δεν πιστεύει ότι ο τάφος συλήθηκε εξαιτίας της σφράγισής του με πρόσθετο τοίχο από τον αρχιτέκτονα που είχε κάνει, απ’ ό,τι φαίνεται, οχυρωματικά έργα για να προστατέψει τη μνήμη του επιφανούς ή των επιφανών.
«Για την ώρα δεν προκύπτει ότι θα πέσουμε πάνω σε παγίδα κατά τους τυμβωρύχους και αυτό θα το δούμε όταν θα φτάσουμε στις κάτω στρώσεις του τείχους, στο επίπεδο του ψηφιδωτού, αλλά, επειδή βρισκόμαστε στην τελική ευθεία για την είσοδο στον τάφο, τα εξετάζουμε όλα με προσοχή», τόνισε στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ υψηλόβαθμος κυβερνητικός αξιωματούχος, που έχει πλήρη γνώση της προόδου της σκαπάνης.
Σε κάθε περίπτωση, εξετάζοντας ακόμη και το χειρότερο σενάριο της σύλησης, η οποία όμως θεωρείται «εικασία», οι αρχαιολόγοι είναι αισιόδοξοι ότι θα βρουν κεραμικά και αφιερώματα που παραπέμπουν στην ταυτότητα του νεκρού ή των νεκρών, καθώς η ηλεκτρονική σάρωση έδειξε ότι «πρόκειται για πολυχώρο».

 ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΤΟ ΜΑΥΣΩΛΕΙΟ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΒΙΟ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΣΙΣΩΗ
Στην Αίγυπτο και όχι στην Αμφίπολη ή σε κάποια άλλη τοποθεσία της Ελλάδας βρίσκεται ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στον βίο του οσίου Σισώη του Μεγάλου. Ο όσιος Σισώης έζησε τον 4ο αιώνα στη Θηβαΐδα της Αιγύπτου. Σύμφωνα με την παράδοση, επισκέφθηκε το μαυσωλείο του Μακεδόνα στρατηλάτη που ήταν στην περιοχή και βρέθηκε μπροστά στα οστά του.
Ο βίος του οσίου γίνεται ευρύτερα γνωστός τον 14ο αιώνα, ενώ οι πρώτες εικονογραφικές μαρτυρίες για τη ζωή του εντοπίζονται στον 16ο αιώνα. Η πιο χαρακτηριστική εικόνα του είναι αυτή όπου βρίσκεται στη Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων. Απεικονίζεται ως γέροντας με λιγοστά μαλλιά να κάθεται μπροστά στον ανοιχτό τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κοιτά τα οστά του Μακεδόνα βασιλιά και κλαίει, συλλογίζεται τη ματαιότητα της ζωής και το αναπόφευκτο του θανάτου. Η αγιογραφία αποδίδεται στον Γεώργιο Φράγκο (1556).
Στην εικόνα αναγράφεται: «Ορών ο μέγας εν ασκηταίς Σισώης ατάφου του βασιλέως Ελλήνων Αλεξάνδρου το σώμα του πάλαι λάμψαντος εν δόξη, φρίττει και το άστατον του καιρού και της δόξης τούτων προσκαίρων λυπηθείς, ιδού κλαίει, άι, άι, θάνατε τις δύναται φυγείν σε»;
Αρκετά χρόνια μετά, το 1783, στη Μονή Ξηροποτάμου στο Άγιον Όρος στην εικόνα του αγίου Σισώη, δίπλα από τον ανοιχτό τάφο υπάρχει η επιγραφή: «Ορών έφριξα βασιλέα τον μέγαν. Πώς σκωλήκων γέγονε βρώμα δυσώδες»;
Ιστορικοί και αρχαιολόγοι μελετούν τον βίο του αγίου Σισώη και προσπαθούν να φωτίσουν τα στοιχεία που τον συνδέουν με τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
 

BΟΜΒΑ ΛΕΚΑΚΗ: «Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΟΝ…»


Ποιες οι αποκαλύψεις που έκανε ο Γιώργος Λεκάκης για τον τάφο της Αμφίπολης; Βήμα-βήμα προχωρούν οι αρχαιολόγοι τις ανασκαφές στην περιοχή της Αρχαίας Αμφίπολης, ενώ τα ερωτηματικά για τον μεγάλο αρχαίο τύμβο εξακολουθούν να πληθαίνουν. Το crashonline.gr μίλησε με τον συγγραφέα Γιώργο Λεκάκη, ο οποίος και επιχειρεί να ρίξει φως στις πρόσφατες ανακαλύψεις, οι οποίες έχουν αφήσει άφωνη την παγκόσμια κοινότητα.
Ο ίδιος, ωστόσο, θέτει εξαρχής δύο θεμελιώδη ερωτήματα. Κατ’ αρχήν, σημειώνει, «γιατί άργησε τόσο το υπουργείο Πολιτισμού να μπει στον τάφο ο οποίος είναι γνωστός από τη δεκαετία του ‘60; Γιατί τώρα»; Και, δεύτερον, «γιατί οι μέχρι σήμερα κυβερνόντες είχαν στρέψει το ενδιαφέρον στη Βεργίνα και όχι στην Αμφίπολη, όταν η τελευταία είχε δώσει εξίσου σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα από παλιότερα»;
Επισημαίνει, δε, πως «ένας τόσο μεγάλος τάφος μας παραπέμπει σε πολύ μεγάλο ηγέτη (βασιλιά ή αξιωματούχο), ο οποίος, βάσει του μεγέθους, είναι σπουδαιότερος και από τον βασιλιά Φίλιππο. Και ποιος άλλος σπουδαιότερος υπάρχει εκτός από τον Μέγα Αλέξανδρο; Βάσει μεγέθους μπορούμε να ισχυριστούμε ότι πρόκειται για τον τάφο ή το κενοτάφιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου».
Ένα επιπρόσθετο επιχείρημα είναι -όπως σημειώνει ο Γιώργος Λεκάκης- ότι «στην περιοχή της Αμφίπολης δολοφονήθηκαν η σύζυγος του Αλεξάνδρου, η Ρωξάνη καθώς και ο γιος του Αλέξανδρος Δ΄ και τάφηκαν στην περιοχή. Οι τάφοι τους δεν έχουν βρεθεί και είναι πιθανόν να είναι αυτός ο τάφος, στον οποίο να επέστρεψαν και τα οστά του Μεγάλου Αλεξάνδρου προκειμένου να ταφεί μαζί με το γιο και τη σύζυγό του, κατά παραγγελία της μητέρας του Ολυμπιάδος».
Όπως τονίζει, «οι γραπτές μαρτυρίες για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι εξαιρετικά συγκεχυμένες, πράγμα λογικό, καθώς ήθελαν να προστατεύσουν τον τάφο από πιθανή σύληση». Και υπογραμμίζει: «Το γεγονός ότι στον τάφο έχουμε δύο σφίγγες σημαίνει ότι εκεί έχουν ταφεί δύο σπουδαίες γυναίκες, ενώ η ύπαρξη ενός λέοντα, συμβολικά απεικονίζει τον τάφο ενός σπουδαίου άνδρα. Αυτό σημαίνει ότι πιθανόν εκτός από τη Ρωξάνη να έχει θαφτεί εκεί και η μητέρα του Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα. Άρα και συμβολικά, ο τάφος ανήκει σε έναν σπουδαίο άνδρα και δύο σημαντικές γυναίκες».
Ο Γιώργος Λεκάκης, καλεί επίσης τους επιγραφολόγους να μελετήσουν τις γραφές – χαράγματα που υπάρχουν στη βάση των σφιγγών. Έντονα ερωτηματικά προκαλεί, επίσης, σύμφωνα πάντα με τον συγγραφέα, το γεγονός ότι δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα ή δεν έχει γίνει μία γεωφυσική έρευνα της εν λόγω περιοχής. Αναφορικά με την περιοχή, υπογραμμίζει πως το κοινό πρέπει να έχει υπόψη του ότι το μνημείο εντάσσεται σε έναν ευρύτερο χώρο (από την Ασπροβάλτα μέχρι την Καβάλα) γεμάτο με αρχαία μνημεία, ενώ στην περιοχή βρίσκονται και τα χρυσοφόρα μεταλλεία του Παγγαίου…
Ο Γιώργος Λεκάκης, υπενθυμίζει ότι το 1940 όταν γίνονταν οι αρχαιοκαπηλείες των Γερμανών κατακτητών, τα Κερδύλια -χωριό της περιοχής- καταστράφηκε τελείως από τους Γερμανούς οι οποίοι έψαχναν τους θησαυρούς του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην περιοχή.
 

Κυριακή 24 Αυγούστου 2014


ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ: ΠΟΥ ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΥ ΤΕΛΕΙΩΝΕΙ Ο ΜΥΘΟΣ;


Το ολόγιομο φεγγάρι που έγινε η αιτία να γραφτούν υπέροχα τραγούδια, σε άλλους προκαλεί ρομαντική διάθεση, σε άλλους νεύρα και αϋπνία και για κάποιους είναι απλά ένα αστρικό φαινόμενο που επαναλαμβάνεται κάθε μήνα. Πού αρχίζει όμως η αλήθεια και πού τελειώνει ο μύθος;
Η πανσέληνος λένε ότι προκαλεί επιληπτικές κρίσεις (από όπου και η συνώνυμη λέξη «σεληνιασμός» για την ασθένεια επιληψία) και διάφορα μαγικά «φαινόμενα» όπως η λυκανθρωπία. Μία έρευνα αποκάλυψε πως ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων πιστεύει ότι οι σεληνιασμένοι άνθρωποι είναι επιρρεπείς σε ασυνήθιστες συμπεριφορές. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα βρετανικών αστυνομικών τμημάτων, το 2007, που έθεσαν σε υπηρεσία περισσότερους αστυνομικούς τις βραδιές που είχε πανσέληνο, σε μία προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα υποτιθέμενα υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας τις βραδιές εκείνες.
Πολλοί νεοπαγανιστές πραγματοποιούν ένα μηνιαίο τελετουργικό, το Esbat, σε κάθε πανσέληνο, ενώ οπαδοί παραδοσιακών κινέζικων θρησκευτικών δοξασιών ετοιμάζουν τις προσφορές τους προς τους προγόνους τους και θεότητες σε κάθε πανσέληνο και νέα σελήνη. Ωστόσο, οι ψυχολόγοι δεν έχουν βρει πειστικές ενδείξεις ότι η πανσέληνος έχει επιδράσεις πάνω στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Οι σχετικές στατιστικές μελέτες δεν συμφωνούν μεταξύ τους, καθώς άλλες δείχνουν θετική και άλλες αρνητική συσχέτιση.

Η ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Κατά τη διάρκεια των αιώνων, πολλά άτομα είπαν τη φράση «πρέπει να έχει πανσέληνο απόψε» προκειμένου να εξηγήσουν περίεργα γεγονότα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η ρωμαϊκή θεότητα της σελήνης έφερε ένα όνομα, το οποίο είναι γνωστό σε όλους μας μέχρι και σήμερα: Luna (Σελήνη) και αποτελεί πρόθεμα της λέξης lunatic (παράφρων). Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης και ο Ρωμαίος ιστορικός Πλίνιος ο Πρεσβύτερος υποστήριξαν πως ο εγκέφαλος είναι το πιο «υγρό» όργανο του ανθρώπινου οργανισμού και συνεπώς το πιο ευαίσθητο στις επιζήμιες επιδράσεις της σελήνης, που προκαλεί τις παλίρροιες.
Η άποψη περί «σεληνιασμού» ή «φαινομένου της Τρανσυλβανίας», όπως λέγεται και διαφορετικά, επικράτησε στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, καθώς υπήρχε η φήμη ότι οι άνθρωποι μεταμορφώνονται σε λυκανθρώπους ή βρικόλακες, όταν είχε πανσέληνο. Μέχρι και σήμερα, πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως οι μυστικιστικές δυνάμεις της πανσελήνου παρασύρουν σε αλλοπρόσαλλες συμπεριφορές, εισαγωγή σε ψυχιατρικές κλινικές, αυτοκτονίες, ανθρωποκτονίες, επείγοντα περιστατικά, τροχαία ατυχήματα, καυγάδες και φασαρίες, λύσσα των σκυλιών και πολλά ακόμα παράξενα γεγονότα.

Η ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ
Ακολουθώντας την άποψη του Αριστοτέλη και του Πλινίου του Πρεσβύτερου, κάποιοι σύγχρονοι συγγραφείς, όπως ο ψυχίατρος Άρνολντ Λίμπερ από το Μαϊάμι, εικάζουν πως οι υποτιθέμενες επιπτώσεις της πανσελήνου στη συμπεριφορά προκαλούνται από την επιρροή της σελήνης στο νερό.
Το φαινόμενο της Παλίρροιας, όπου τα νερά της θάλασσας αλλάζουν κατεύθυνση ανά 12 ώρες, οφείλεται κατά ένα μέρος στη βαρυτική έλξη της Σελήνης, αλλά και του Ήλιου πάνω στη Γη. Το ανθρώπινο σώμα, εξάλλου, αποτελείται από 80% νερό, επομένως πιθανόν η σελήνη να ασκεί τα επιζήμια μαγικά της με κάποιο τρόπο, αποδιοργανώνοντας την ευθυγράμμιση των μορίων του νερού στο νευρικό μας σύστημα.
Σε μία μελέτη που δημοσιεύτηκε το 1982, η ερευνητική ομάδα υποστήριξε πως τα τροχαία ατυχήματα ήταν πιο συχνά τις βραδιές που είχε πανσέληνο. Μία όμως λάθος εκτίμηση ανέτρεψε τα ευρήματα αυτά: την περίοδο που αναφερόταν η μελέτη, οι πανσέληνοι συνέπιπταν συνήθως σαββατοκύριακα, όπου οι άνθρωποι οδηγούν περισσότερο. Όταν η ομάδα ανέλυσε εκ νέου τα δεδομένα της, με σκοπό να απομονώσει αυτόν τον παράγοντα, οι επιπτώσεις της πανσελήνου εξαφανίστηκαν.

ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΠΕΠΟΙΘΗΣΗ
Εάν, λοιπόν, ο σεληνιασμός είναι μόνο ένας αστρονομικός και ψυχολογικός θρύλος, γιατί είναι τόσο ευρέως διαδεδομένος; Υπάρχουν πολλοί πιθανοί λόγοι. Βασικό ρόλο παίζουν σίγουρα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Υπάρχουν πάμπολλες ταινίες τρόμου του Χόλυγουντ που δείχνουν τις πιο τρομακτικές σκηνές, όπως μαχαιρώματα, πυροβολισμούς και ψυχωτικές συμπεριφορές να κορυφώνονται τις νύχτες που έχει πανσέληνο.
Μία μελέτη έδειξε πως οι νοσοκόμες που εργάζονται σε ψυχιατρικές κλινικές και πιστεύουν στις επιπτώσεις της σελήνης έγραφαν περισσότερες παρατηρήσεις περί «περίεργων συμπεριφορών» των ασθενών σε σχέση με τις νοσοκόμες που δεν πίστευαν στις σεληνιακές επιπτώσεις. Αντίθετα, όταν έχει πανσέληνο και δεν συμβαίνει κάτι περίεργο, τα ασήμαντα γεγονότα σβήνονται από τη μνήμη μας. Ως αποτέλεσμα αυτής της επιλεκτικής μας μνήμης, αντιλαμβανόμαστε εσφαλμένα μία συσχέτιση μεταξύ της πανσελήνου και των μυριάδων περίεργων γεγονότων.
 


ΟΙ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΠΟΛΗ ΜΙΣΟ ΑΙΩΝΑ ΠΡΙΝ


«Εις απόστασιν ολίγων δεκάδων μέτρων ανατολικώς του υπ’ αριθμ. 133 λόφου εις την θέσιν Καστάς, υπάρχει λοφίσκος, εις την κορυφήν του οποίου είχεν ανευρεθεί κατά το παρελθόν τάφος εκ πωρολίθου, κάτωθεν δε του τάφου τούτου είχε αποκαλυφθή και δεύτερος τάφος παιδίου. 
Το κανονικόν σχήμα του λοφίσκου και το πλήθος των λατυπών μαρμάρου, αίτινες είχον ανευρεθή τότε εις τα χώματα της επιχώσεως, χωρίς να αποκαλυφθή μέχρι σήμερον τάφος εκ μαρμάρου, ήσαν τα κίνητρα δια να επιχειρηθεί μικρά έρευνα, ήτις εγένετο εις δύο σημεία της δυτικής και της νοτίας πλευράς, παρά την βάσιν του λοφίσκου. Δια της ερεύνης διεπιστώθη, ότι η επίχωσης είναι αμμώδης, εντός αυτής δε ανευρέθησαν τμήματα κεράμων. Πρόκειται άρα περί μεγάλου τεχνητού τύμβου, όστις πιθανώς καλύπτει μέγα ταφικόν οικοδόμημα. Δια της μελλοντικής ερεύνης του τύμβου θα ελεγχθή η ορθότης της υποθέσεως ταύτης».
Με αυτά τα λόγια περιγράφει την πρώτη του ανασκαφή στον λόφο Καστά, το 1964, ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης στα ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ, σε απόσπασμα με τίτλο Ανασκαφαί και έρευνα εις Αμφίπολιν, Εν Αθήναις 1966.
Στη συγκεκριμένη παράγραφο, ο αρχαιολόγος αποκαλύπτει ότι στον λόφο Καστά της Αρχαίας Αμφίπολης υπήρχε ένας μεγάλος τεχνητός τύμβος που πιθανόν, όπως έλεγε, «καλύπτει ένα μεγάλο ταφικό οικοδόμημα».
Πώς ξεκίνησε, όμως, το «ταξίδι της Αμφίπολης» και πώς έφτασε σε εκείνο το σημείο ο Δημήτρης Λαζαρίδης;
Ο επί τριάντα χρόνια στενός συνεργάτης του, πρώην αρχιφύλακας του αρχαιολογικού χώρου στην Αμφίπολη, Αλέξανδρος Φ. Κοχλιαρίδης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ανασύρει θύμησες μακρινές, μα όχι λησμονημένες, της εποχής εκείνης.
«Ήταν φθινόπωρο του 1955. Παιδί τότε, δώδεκα ετών, πήγα με τον πατέρα μου Φίλιππα για να μαζέψω ξύλα. Η νύχτα πλησίαζε κι εμείς κόβαμε και μαζεύαμε από κάτω όσα περισσότερα ξύλα μπορούσαμε για να γυρίσουμε γρήγορα πίσω στο χωριό. Ξαφνικά, βρεθήκαμε μπροστά σε ένα ιδιόμορφο άνοιγμα στο έδαφος, που αρχικά νομίζαμε πως ήταν σπηλιά. 
Τα σκαλοπάτια, όμως, που είδαμε στο βάθος μας προβλημάτισαν. Ειδοποιήσαμε αμέσως τον παππού μας Νικόλαο, που ήταν και ο σοφός της οικογένειας. Μας συμβούλεψε να ενημερώσουμε την Αρχαιολογική Υπηρεσία της Καβάλας, της οποίας προϊστάμενος ήταν τότε κάποιος Δημήτρης Λαζαρίδης. Ύστερα από δυο μέρες ήρθε. Θα μου μείνει αξέχαστη η πρώτη συνάντησή μας στη σημερινή γέφυρα του ποταμού Στρυμόνα. Ένας ευχάριστος νέος, γεμάτος αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα. Τον μεταφέραμε στο χωριό με το γαϊδουράκι και τον πήγαμε στο σημείο -η σπηλιά, όπως μας αποκάλυψε, ήταν ένας λαξευτός τάφος ελληνιστικών χρόνων. Το πρώτο στοιχείο από έναν ολόκληρο αρχαίο πολιτισμό, που έκρυβε στα σπλάχνα της η περιοχή μας και η αρχαιολογική σκαπάνη θα τον αποκάλυπτε», μας εξιστορεί.

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ
Οι πρώτες ανασκαφές στο συγκεκριμένο σημείο, ΒΑ της Αμφίπολης, πηγαίνοντας για τον λόφο Καστά, ξεκίνησαν έναν χρόνο μετά, το 1956. Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής ήρθε στο φως το ελληνιστικό νεκροταφείο, με τα πλούσια ευρήματά του, που φυλάσσονται σήμερα στο αρχαιολογικό Μουσείο της Αμφίπολης. Το 1959-60 ήρθε και η βοηθός του, η Κατερίνα η Ρωμιοπούλου, θυμάται.
«26 Απριλίου 1956. Άρχισαν συστηματικές ανασκαφές στην Αμφίπολη, σ’ ένα μεγάλο νεκροταφείο για να προστατευτεί η περιοχή από την αρχαιοκαπηλία. Χωρίς κανέναν φύλακα ή άλλο υπάλληλο, αρχαιολόγο, αρχιτέκτονα, συντηρητή. Πήρα την απόφαση να αρχίσω, παρά τις αδυναμίες, για να διασωθεί το καταπληκτικό πλήθος των κτερισμάτων. Ο τόπος ήταν γεμάτος σκάμματα και τομείς αρχαιοκαπήλων. Αποφάσισα αμέσως την ανασκαφή στη θέση αυτή», θα γράψει στο ημερολόγιό του ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης.
Το 1958, μια αναθηματική επιγραφή, πεταγμένη δίπλα σε ρεματιά, ΝΑ της Κοινότητας Αμφίπολης, οδηγεί τον αρχαιολόγο στην ταύτιση του χώρου με το ιερό της Κλειούς. «Ευμήτις Ηγησίστρατο Κλεοί Ανέθηκεν», έγραφε. Οι ανασκαφές στο σημείο έφεραν στο φως τοίχο από πλίνθινο πωρόλιθο, μελαμβαφή αγγεία, όστρακα, νομίσματα, αγαλματίδια και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα.
Έναν χρόνο μετά, μία επιγραφή σε ρωμαϊκό τάφο έδινε την πληροφορία πως εκεί ήταν θαμμένος ο γιατρός Σέξτος Ιούλιος Χαρίτων. Η Αμφίπολη άρχισε να φέρνει στο φως τα ονόματα των πολιτών της: Ευμήτις, Σέξτος, Ιούλιος, Δημητρίας, Ευβουλίδου, Αριστονόη, Μυρτώ, Νικάσιππος, Πίπις και Φανίς.
Το 1960 είναι μία «τυχερή χρονιά» για τον Δημήτρη Λαζαρίδη, καθώς οι έρευνες αποκαλύπτουν έναν μακεδονικό ασύλητο τάφο, που είναι και ο μεγαλύτερος της Αμφίπολης. Χρυσά δακτυλίδια, ένα χρυσό στεφάνι από φύλλα ελιάς κι ένας ασημένιος καθρέφτης είναι μερικά μόνο από τα ευρήματα του που φιλοξενούνται σήμερα στο αρχαιολογικό μουσείο Αμφίπολης.
Οι έρευνες του αρχαιολόγου συνεχίζονται και επιχειρεί πλήθος δοκιμαστικών τομών στην ομαλή έκταση της Ακρόπολης, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
«Το 1964, ο Δημήτρης Λαζαρίδης κάνει την πρώτη τομή στον λόφο Καστά και εντοπίζει την περίμετρο του ταφικού περιβόλου. Αποκαλύπτει, τότε, 41 μέτρα της περιμέτρου μήκος, με 0,80 εκατ. στο ύψος. Εκείνα τα χρόνια, οι ανασκαφές ήταν δύσκολες -γίνονταν με τον κασμά και το φτυάρι, δεν υπήρχαν μηχανήματα, ούτε πολλά λεφτά. Ύστερα από δύο-τρεις μέρες, μία ξαφνική βροχή γέμισε με χώμα το σκάμμα των αρχαιολογικών ανασκαφών. Το 1965 ξεκινά την ανασκαφή στο ίδιο σημείο και αποκαλύπτει πλέον κομμάτι της περιβόλου. Ενημερώνει την Αρχαιολογική Εταιρεία για την τόσο σημαντική ανακάλυψη και συνεχίζει ακάθεκτος το έργο του. Στον χώρο της δουλειάς του κατάφερε να συνδέσει τόσο στενά το επιστημονικό και εργατικό προσωπικό με τους απλούς κατοίκους του χωριού, που έγινε για όλους το πιο αξιοσέβαστο πρόσωπο της περιοχής», δηλώνει, με έμφαση, ο κος Κοχλιαρίδης.

Η ΧΟΥΝΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ
Θυμάται ακόμη πως τις αρχαιολογικές ανασκαφές έρχεται να διακόψει η δικτατορία των Απριλιανών. «Οι στραγγαλιστές της Δημοκρατίας -λέει- δεν μπορούσαν να ανεχθούν ανθρώπους δημοκρατικών πεποιθήσεων, όπως ο Δημήτρης Λαζαρίδης και τον απομακρύνουν από τον χώρο της εργασίας του. Το διάστημα που ακολούθησε, από το 1967 έως το 1971, υπήρξε για την αρχαιολογική Αμφίπολη η πιο νεκρή και άγονη περίοδος».
Μετά το 1971, με χρηματοδότηση της Αρχαιολογικής Εταιρείας καθώς και με την ηθική και υλική στήριξη του γνωστού τότε πολεοδόμου Δοξιάδη, ο Δ. Λαζαρίδης επιστρέφει στην Αμφίπολη και ξεκινά με μεγαλύτερο ζήλο τις ανασκαφές του. Επαληθεύει, με τα ευρήματα του, όλα όσα εξιστορούσε ο Θουκυδίδης, συνεχίζει τις ανασκαφές και υποθέτει, τότε με τους τοπογράφους, ότι η περίμετρος του λόφου αγγίζει τα 487 μέτρα. Ήταν πλέον πεπεισμένος ότι επρόκειτο για μεγάλο ταφικό μνημείο.
Ο Δ. Λαζαρίδης δημιουργεί τότε ένα άτυπο   ανοιχτό λαϊκό πανεπιστήμιο, ενημερώνοντας όλους όσοι πλησίαζαν τις ανασκαφές του για την ιστορία της Αμφίπολης και τα ευρήματά του.
Την ίδια χρονιά συνεχίζει τις ανασκαφές στον λόφο Καστά, αλλάζοντας όμως τη φορά της ανασκαφικής σκαπάνης και ξεκινώντας από την κορυφή του. «Προχωρά 13-14 μέτρα βάθος. Εκεί αποκαλύπτει αρχαϊκούς ασύλητους κιβωτιόσχημους τάφους της εποχής του σιδήρου, μέσα στους οποίους είναι θαμμένες γυναίκες, παιδιά και άνδρες με οπλισμό. Συνεχίζει την εκσκαφή του ώσπου βρίσκεται στον φυσικό λόφο του Καστά. Εκεί κάνει νέες τομές και κατεβαίνει τμηματικά στον λόφο, αποκαλύπτοντας σταδιακά ένα μεγάλο τετράπλευρο οικοδόμημα, διαστάσεων 10x10 μ., με 5 μ. ύψος. Ο αρχαιολόγος απεφάνθη ότι αυτό ήταν το ταφικό σήμα του τύμβου, το οποίο στην αρχαιότητα βρισκόταν μέσα στο χώμα», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κος Κοχλιαρίδης, ο οποίος νιώθει πως με όσα διαδραματίζονται, σήμερα, στην Αμφίπολη, ζει για ακόμη μια φορά τις στιγμές που ήταν δίπλα στον Δ. Λαζαρίδη.
«Πίστευε ότι εδώ ήταν θαμμένος ο μικρός Αλέξανδρος και η μητέρα του Ρωξάνη. Αυτό το στήριζε στα ιστορικά γεγονότα που έλεγαν, ότι ο Κάσσανδρος, φοβούμενος την οργή των Φιλιππαίων, που αγαπούσαν τον μικρό Αλέξανδρο, έκανε έναν μεγαλειώδη τάφο και τον έθαψε με τιμές βασιλικές, ενώ για τον Μέγα Αλέξανδρο πίστευε ότι ήταν θαμμένος στην Αλεξάνδρεια», επισημαίνει.
Οι ανασκαφές του Δ. Λαζαρίδη, δεν περιορίζονταν μόνο στο Καστά. Το 1972 αρχίζει η συστηματική έρευνα των οχυρώσεων της πόλης. Ο αρχαιολόγος περιφέρεται στους λόφους και στις πλαγιές, όπου απλωνόταν άλλοτε η ένδοξη πόλη και αναπλάθει μέσα στο μυαλό του τα τείχη, την Αγορά και τα σπίτια της.
Το 1972 αποκαλύπτει μέρος από τα τείχη, μήκους περίπου 7,5 χιλιομέτρων, τις Θράκες Πύλες, που αναφέρει και ο Θουκυδίδης.
«Οι Αθηναίοι σχεδίαζαν τη νέα πόλη με την προοπτική πως θα έπαιζε σπουδαίο ρόλο. Κι έτσι έκαναν τον περίβολο του τείχους της μεγαλύτερο από τον περίβολο που είχαν τα τείχη της Αθήνας την εποχή του Περικλή. Τα τείχη της Αθήνας είχαν μήκος μικρότερο κατά 1000 μέτρα, ενώ το μήκος των τειχών της Αμφίπολης φτάνει τα 7450 μέτρα. Είναι από τα εντυπωσιακότερα μνημεία της αρχαιότητας γιατί διατηρούνται σε άριστη κατάσταση και μας δίνουν μια πολύ καθαρή εικόνα της πολεμικής αρχιτεκτονικής των αρχαίων [...] Με τις ανασκαφές της τελευταίας τετραετίας έχουμε πια μπροστά μας επαληθευμένη την περιγραφή του Θουκυδίδη: το πώς ο Άγνωνας κατόρθωσε να εγκαταστήσει τους αποίκους που έφερε από την Αθήνα και από άλλα μέρη και πώς οχύρωσε την πόλη με μακρό τείχος, κατά μήκος του ποταμού που την περιρρέει και που γι’ αυτό την ονόμασε Αμφίπολη», γράφει στο ημερολόγιο του ο Δ. Λαζαρίδης.
Έτος 1977: καθώς οι ανασκαφές προχωρούν προς το βορειοδυτικό μέρος της Αμφίπολης, ο αρχαιολόγος ψάχνει να βρει τη γέφυρα που αναφέρει ο Θουκυδίδης και που τόσο μεγάλο ρόλο έπαιξε στην κατάληψη της Αμφίπολης. Κατευθύνεται βόρεια από την πλευρά του Λιονταριού, στη θέση που δεσπόζει σήμερα, σε απόσταση περίπου 50 μέτρων, στον «καρτερό λόφο», για τον οποίο μιλά και ο Θουκυδίδης, περιγράφοντας τις κινήσεις του Κλέωνα γύρω από την Αμφίπολη και τις κινήσεις του Βρασίδα προς την Αμφίπολη.
«Ο Βρασίδας πέρασε τη γέφυρα, νύχτα με ψιλόβροχο, όπου δεν υπήρχαν τείχη τότε, αλλά μόνο μια μικρή φρουρά, που εξουδετερώθηκε εύκολα», θα γράψει στις σημειώσεις του ο Δ. Λαζαρίδης, οι γνώσεις του οποίου τον δικαίωσαν και τον οδήγησαν στην τρομερά οχυρωμένη πύλη της αρχαίας γέφυρας, λίγα μέτρα πιο πάνω από την τωρινή όχθη του ποταμού Στρυμόνα.
Από την ανασκαφή προέκυψαν περίπου 1250 πάσσαλοι και κορμοί δέντρων που ανήκουν σε οχυρωματικό έργο και στην υποδομή της αρχαίας γέφυρας στην κλασική εποχή, και διατηρήθηκαν άψογα παρά την υγρασία που τους περιέβαλε.
Το 1981, οι ανασκαφές στο τείχος αποκαλύπτουν το Ιερό της Κυβέλης και του συνοδού της Άτυος ή Άττεως, θεοτήτων από τη Μικρά Ασία που λατρευόταν και στην Αμφίπολη.
«03 Αυγούστου 1981… Σήμερα εργάζονται στον Τύμβο μόνον οι εργάτες, δίχως τα μηχανήματα. Καθαρίζουν τα κενά ανάμεσα στις πέτρες, που τις αποκαλύπτουν, για να ερευνηθεί η συνέχεια της ταφικής κατασκευής αριθ. 1. Αφού καθαρίστηκαν οι λίθοι της κατασκευής, σχεδιάστηκαν και φωτογραφήθηκαν, άρχισε η έρευνα κάτω από αυτούς. Σηκώνοντας τη μια πέτρα έπειτα από την άλλη, ερευνιόταν ο χώρος κάτω από την κάθε πέτρα και έπειτα τοποθετούταν ξανά στη θέση της για να διατηρηθεί το σχήμα της κατασκευής. Βρέθηκε παιδική ταφή, που την σκέπαζαν δύο σαθρές πλάκες. Στο μέσο περίπου της ταφής, ειδώλιο πουλιού και σάλιαγκος. Ταφή λακκοειδής. Έπειτα από την έρευνα και τη διευθέτηση του χώρου, η προσπέλαση στον τύμβο κλείστηκε με συρματόπλεγμα και οι εργασίες σταμάτησαν», αναφέρει στο ημερολόγιό του ο Δ. Λαζαρίδης, αναφερόμενος στην εξέλιξη των ανασκαφών στο λόφο Καστά.

Η ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΣΤΕΡΗ, Η ΑΡΡΩΣΤΙΑ, Ο ΠΡΟΩΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ
Την Κατερίνα Περιστέρη, ο Δημήτρης Λαζαρίδης τη γνώρισε το 1979-80.Δούλεψε μαζί του για δύο χρόνια, καθώς στενός συνεργάτης του Λαζαρίδη ήταν ο φιλόλογος, σύζυγος της Κατερίνας Περιστέρη, Μόσχος Οτατζής. Η Κ. Περιστέρη γνώριζε για την περίμετρο της Αρχαίας Αμφίπολης», θα μας πει ο πρώην αρχιφύλακας των αρχαιολογικών ανασκαφών.
Το 1982 άρχισαν οι ανασκαφές στο πρώτο μεγάλο δημόσιο κτίριο της Αρχαίας Αμφίπολης, που οι επιγραφές ταυτίζονταν με το Γυμνάσιο -η θέση του κτιρίου ήταν γνωστή στον Λαζαρίδη από το 1960. Οι αρχαιολόγοι αποκαλύπτουν τα μνημεία και προσδιορίζουν την εποχή του Γυμνασίου στην Ελληνιστική Εποχή. Το 1984 συνεχίζονται οι ανασκαφές στην Παλαίστρα του Γυμνασίου, όπου αποκαλύπτονται στήλες που χρονολογούνται στον 1ο αιώνα π.Χ.
«Το 1984, ο Δημήτρης Λαζαρίδης αρρώστησε και δυστυχώς ήρθε ο πρόωρος θάνατός του. Το όνειρό του να συνεχίσει την ανασκαφή στον λόφο Καστά έμεινε ανεκπλήρωτο. Τις ανασκαφές του Δημήτρη Λαζαρίδη στο Αρχαίο Γυμνάσιο αναλαμβάνει η κόρη του Καλλιόπη Λαζαρίδη, η οποία δεν ασχολείται καθόλου με τον λόφο Καστά και εμμένει στις ανασκαφές της στο Αρχαίο Γυμνάσιο της Αμφίπολης, σύμφωνα με εντολή της Αρχαιολογικής Εταιρείας», εξιστορεί, με θλίψη για τον χαμό του στενού του φίλου, που γνώριζε από παιδί, ο κος Κοχλιαρίδης.
Μετά τον θάνατο του Λαζαρίδη, το 1985, οι έρευνες επί του λόφου Καστά συνεχίστηκαν από την αρχαιολόγο Χάιδω Κουκούλη, η οποία βρήκε κι άλλους τάφους της ίδιας εποχής.
Η Κ. Περιστέρη αναλαμβάνει τη θέση της προϊσταμένης της ΚΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στις Σέρρες το 2009 και αμέσως αρχίζει δουλειά στην περιοχή της ανασκαφής, με την οικονομική βοήθεια του τότε Νομάρχη Σερρών Στέφανου Φωτιάδη, που της επιχορηγεί κονδύλιο ύψους 80.000 ευρώ.
Το 2012, η αρχαιολόγος φέρνει στο φως το μεγαλειώδες περίβολο του τύμβου, δικαιώνοντας όλες τις αρχαιολογικές προβλέψεις του Δ.Λαζαρίδη.
«Υπομονή που χρειάζεται να έχεις, καθώς μια ανασκαφή απαιτεί να γίνουν εξαιρετικά λεπτές εργασίες...», έγραφε, χρόνια πριν, στο ημερολόγιό του ο Δ. Λαζαρίδης, συμπληρώνοντας: «το γοητευτικό ταξίδι σε τόσους παλιούς καιρούς, που συχνά σου επιτρέπουν να γνωρίσεις μόνο ένα ελάχιστο κομμάτι της ζωής των ανθρώπων τότε, είναι όπως σ’ ένα σκοτεινό δωμάτιο μπαίνει το φως μόνο από μια μικρή χαραμάδα».
 


ΕΦΥΓΕ ΑΠO ΤΗ ΖΩH Ο ΕΜΜΑΝΟΥHΛ ΚΡΙΑΡAΣ


Σε ηλικία 107 ετών πέθανε ο καθηγητής Εμμανουήλ Κριαράς.
Πλήρης ημερών, σε ηλικία 107 ετών, πέθανε το βράδυ της Παρασκευής στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη ο φιλόλογος, ομότιμος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Εμμανουήλ Κριαράς.
Ο Εμμανουήλ Κριαράς γεννήθηκε στις 28 Νοεμβρίου του 1906 στον Πειραιά από οικογένεια κρητικής καταγωγής, ενώ τα πρώτα παιδικά του χρόνια έζησε στη Μήλο. Το 1914 με την οικογένειά του εγκαταστάθηκε στα Χανιά της Κρήτης, όπου και τελείωσε τις γυμνασιακές του σπουδές. Το 1924 άρχισε τις σπουδές του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1929. Από το 1930 έως το 1950 εργάστηκε στο Μεσαιωνικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών, αρχικά ως συνεργάτης και από το 1939 ως διευθυντής.
Παράλληλα με την εργασία του στο Μεσαιωνικό Αρχείο συνέχισε τις σπουδές του και το 1930 μετέβη στο Μόναχο με υποτροφία της Ακαδημίας Αθηνών για να ενημερωθεί σε θεωρητικά και τεχνικά ζητήματα της λεξικογραφίας στο περιβάλλον του Thesaurus Linguae Latinae.
Το 1938-1939 και το 1945-1948, ως διδάκτορας πλέον, φεύγει για μετεκπαίδευση στο Παρίσι, την πρώτη φορά στη βυζαντινολογία και τη δεύτερη στη συγκριτική γραμματολογία. Πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα το 1938 από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, με τη διατριβή «Μελετήματα περί τας πηγάς του Ερωτοκρίτου».
Το 1948 ήταν υποψήφιος για την έδρα της νέας ελληνικής φιλολογίας στην Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, την οποία όμως κατέλαβε ο Λίνος Πολίτης. Δύο χρόνια αργότερα, εκλέχτηκε στην θέση του τακτικού καθηγητή της μεσαιωνικής ελληνικής φιλολογίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο.
Στην Θεσσαλονίκη δίδαξε κυρίως μεσαιωνική φιλολογία, εκτάκτως μεσαιωνική ελληνική ιστορία, νεοελληνική φιλολογία, αλλά και γενική και συγκριτική γραμματολογία, αφού χάρη στις δικές του ενέργειες ιδρύθηκε (το 1965) η πρώτη -και για πολλά χρόνια μοναδική στην Ελλάδα- έκτακτη αυτοτελής έδρα της Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας.
Το διδακτικό έργο του Εμμανουήλ Κριαρά διακόπηκε βίαια τον Ιανουάριο του 1968, όταν η Χούντα των Συνταγματαρχών αποφάσισε να τον απολύσει για τα δημοκρατικά του φρονήματα. Η απόλυσή του από το Πανεπιστήμιο τον έστρεψε με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στη σύνταξη του «Λεξικού της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας (1100-1669)».
Η σύζυγός του, καθηγήτρια της ψυχοτεχνικής στη Βιομηχανική Σχολή της Θεσσαλονίκης (σημερινό Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), Αικατερίνη Στριφτού-Κριαρά, με την οποία είχε παντρευτεί το 1936, απεβίωσε την 1η Μαΐου του 2000.
Η κηδεία του Εμμανουήλ Κριαρά θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα.
 

Σάββατο 23 Αυγούστου 2014




ΤΑ ΑΛΗΘΙΝΑ... X-FILES!


Στο επίκεντρο της δημοσιότητας βρίσκεται τα τελευταία 24ωρα μια φωτογραφία από τη Σελήνη η οποία δείχνει κάτι που θυμίζει ανθρώπινη φιγούρα. Παλαιότερα αλλά και πολύ πρόσφατα οι φίλοι της διαστημικής εξερεύνησης και οι θιασώτες της ύπαρξης προηγμένων εξωγήινων πολιτισμών «είδαν» σε φωτογραφίες από εξερευνητικά σκάφη και τηλεσκόπια την παρουσία αντικειμένων, UFO, ακόμη και κτιριακών εγκαταστάσεων. Ας θυμηθούμε ορισμένες από αυτές τις περιπτώσεις.

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΑΡΗ
Η διασημότερη φωτογραφία του... είδους είναι αυτή που τράβηξε το σκάφος «Viking 1» της NASA το 1976 που προχώρησε σε μια σειρά φωτογραφίσεων στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη με στόχο την επιλογή του σημείου προσεδάφισης για το αδελφό του σκάφος, το «Viking 2», που επρόκειτο να ακολουθήσει.
Μία από τις φωτογραφίες αυτές απεικόνιζε έναν περίεργο σχηματισμό επάνω σε έναν λόφο που έμοιαζε πολύ με ανθρώπινο πρόσωπο. Η φωτογραφία δόθηκε στη δημοσιότητα από τη NASA με την περιγραφή: «Σχηματισμός βράχων ο οποίος μοιάζει με ανθρώπινο πρόσωπο εξαιτίας των φωτοσκιάσεων». Για αρκετά χρόνια δεν είχε δοθεί ιδιαίτερη σημασία στη φωτογραφία. 
Οι πρώτες συζητήσεις άρχισαν στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 και εντάθηκαν σε αυτήν του ‘90. Μια θεωρία είχε ήδη σχηματιστεί: το πρόσωπο ήταν το κατασκεύασμα ενός εξωγήινου πολιτισμού που προσπαθούσε να μεταδώσει κάποιο μήνυμα. Επίσης μια σειρά μικρότερα υψώματα που εμφανίζονται στη φωτογραφία θεωρήθηκαν πυραμιδοειδείς κατασκευές και σύντομα άρχισε να γίνεται συζήτηση για τα ερείπια μιας ολόκληρης πόλης. 
Το 2011 ο δορυφόρος MRO που μελετά τον Άρη τα τελευταία χρόνια πήγε πάνω ακριβώς από τον επίμαχο λόφο και τράβηξε νέες υψηλής ανάλυσης εικόνες οι οποίες δεν εμφάνισαν αυτή τη φορά το «πρόσωπο». Εννοείται ότι οι φίλοι των εξωγήινων δεν πείστηκαν ούτε και με τις νέες εικόνες του MRO και συνεχίζουν να πιστεύουν ότι βρίσκεται εκεί κάποιο εξωγήινο γλυπτό.

ΤΑ ΦΩΤΑΚΙΑ ΤΟΥ ΑΡΗ
Μία από τις εικόνες που τράβηξε το «Curiosity», ο ρομποτικός εξερευνητής που βρίσκεται στον Άρη, προκάλεσε για μία ακόμη φορά διαμάχη ανάμεσα στους ειδικούς και στους θιασώτες της ύπαρξης εξωγήινης ζωής. Μία από τις 17 κάμερες του «Curiosity» στόχευσε τον οπτικό του ορίζοντα και τράβηξε διάφορες φωτογραφίες. Σε μία από αυτές διακρίνονται σε σχετικά χαμηλό ύψος στον ουρανό τρεις λαμπερές κουκκίδες, τρία «φωτάκια». 
Οι «κυνηγοί» των εξωγήινων υποστηρίζουν ότι πρόκειται για διαστημόπλοια στα οποία βρίσκονται εξωγήινοι που παρακολουθούν τη δραστηριότητα του «Curiosity». Αν και η NASA δεν έχει τοποθετηθεί επισήμως για το θέμα που προέκυψε, τα στελέχη της μιλάνε για κάποια «ψεγάδια» στην κάμερα που τράβηξε την εικόνα τα οποία δημιούργησαν αυτά τα φωτεινά σημάδια. Για «ψεγάδια» μιλάνε και ειδικοί στον τομέα της φωτογραφίας.

ΤΟ UFO ΠΟΥ ΠΑΡΚΑΡΕ ΣΤΟΝ ΕΡΜΗ
Τον Δεκέμβριο του 2011 μεγάλη δημοσιότητα έλαβε ένα βίντεο που αναρτήθηκε στο YouTube και έδειχνε ένα μεγάλο αντικείμενο να κάνει ξαφνικά την εμφάνισή του πολύ κοντά στον Ερμή. Όπως ήταν φυσικό, δημιουργήθηκε γρήγορα μεγάλο ενδιαφέρον με εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες να κάνουν κλικ στο επίμαχο βίντεο και να ανάβει η συζήτηση για το αν πρόκειται για UFO ή οτιδήποτε άλλο. Το αντικείμενο εμφανιζόταν σε μια αλληλουχία εικόνων που έστειλε το παρατηρητήριο STEREO της NASA. Τις εικόνες κατέγραψε η κάμερα Heliospheric Imager-1 και απεικόνιζαν μια έκρηξη από το στέμμα του Ήλιου. 
Καθώς οι γλώσσες φωτιάς έφταναν στον Ερμή, ένα μεγάλο στρογγυλό αντικείμενο εμφανιζόταν ξαφνικά δίπλα στον πλανήτη. Το αντικείμενο, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, εντόπισε ένας χρήστης με το ψευδώνυμο siniXster και ανέβασε το σχετικό βίντεο στο YouTube. «Είμαι βέβαιος ότι πρόκειται για διαστημόπλοιο, είναι εμφανές (παρ' όλο που) είναι μεταμφιεσμένο» σχολίασε ο SiniXster.  
Η δημοσιότητα που έλαβε η όλη ιστορία υποχρέωσε τους επιστήμονες της NASA να πάρουν θέση υποστηρίζοντας ότι το φωτεινό αντικείμενο είναι μια «φωτογραφική οφθαλμαπάτη». Όπως λένε, το φωτεινό αντικείμενο είναι αποτέλεσμα της διαδοχής των εικόνων. Τις εικόνες που στέλνει το τηλεσκόπιο μελετούν και επεξεργάζονται ειδικοί του Naval Research Laboratory, οι οποίοι αναφέρουν ότι το φωτεινό αντικείμενο δεν είναι τίποτε άλλο από τον ίδιο τον Ερμή σε μια εικόνα που είχε τραβηχτεί τα προηγούμενα 24ωρα.

Ο ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΤΟΥ ΑΡΗ
Το 2011 ένας αμερικανός ερασιτέχνης αστρονόμος χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα εικονικής περιήγησης στον Άρη Google Mars εντόπισε σε μια περιοχή κάτι που θυμίζει κτιριακό συγκρότημα. Ο Ντέιβιντ Μαρτίνες έφτιαξε ένα βίντεο με την ανακάλυψή του το οποίο ανέβασε στο YouTube και μέσα σε λίγες ώρες το είδαν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι με αποτέλεσμα το θέμα να πάρει μεγάλες διαστάσεις.
«Το ανακάλυψα τυχαία στο Google Mars. Το ονομάζω Βιο-Σταθμό Alpha επειδή υποθέτω ότι κάτι ζει ή έχει ζήσει στο παρελθόν εκεί. Μοιάζει με έναν μεγάλο κύλινδρο ή κάτι που αποτελείται από πολλές κυλινδρικές δομές. Υπολογίζω ότι έχει μήκος 250 μέτρα και πλάτος 50 μέτρα. 
Μπορεί να είναι σταθμός παραγωγής ενέργειας, μπορεί να είναι εργοστάσιο βιολογικών εργασιών, μπορεί να είναι κάποιος χώρος στάθμευσης, ελπίζω να μην είναι στρατιωτική βάση. Όποιος το έφτιαξε είχε κάποιον σκοπό τον οποίο δεν μπορώ να φανταστώ γιατί δεν θεωρώ ότι είναι κάποια κατοικία αφού ποιος θα ήθελε να ζήσει στον Άρη; Θα μπορούσε να είναι σταθμός για διαστημικούς ταξιδιώτες. Θα μπορούσε φυσικά να το έχει φτιάξει η NASA, αλλά δεν μπορώ να ξέρω αν θα το παραδεχόταν. Βέβαια δεν ξέρω επίσης αν θα μπορούσε να κρατηθεί μυστικό κάτι τέτοιο» δηλώνει ο Μαρτίνες. Πάντως τόσο η NASA όσο και η Google σε αυτή την περίπτωση δεν προχώρησαν σε κάποιο σχόλιο αφήνοντας έτσι τη φαντασία των φίλων της εξωγήινης ζωής να οργιάζει.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ
Ένας φανατικός φίλος του Διαστήματος με το ψευδώνυμο Wowforreal μπήκε στην υπηρεσία GoogleMoon και «εξερεύνησε» το αρχείο των χιλιάδων εικόνων της υπηρεσίας από τη Σελήνη. Σε μία από αυτές πρόσεξε κάτι που του κίνησε το ενδιαφέρον. Στην εικόνα εμφανίζεται κάτι που μοιάζει με ανθρώπινη φιγούρα να κινείται πάνω στην επιφάνεια του φυσικού μας δορυφόρου. 
Όπως και στις προηγούμενες περιπτώσεις, έτσι και σε αυτήν οι ειδικοί κάνουν λόγο για φωτοσκιάσεις σε συνδυασμό με ένα ψυχολογικό φαινόμενο που ονομάζεται «παρειδωλία» κατά το οποίο ένα δυσδιάκριτο ή ασαφές εξωτερικό ερέθισμα εκλαμβάνεται εσφαλμένα ως ευκρινές και πλήρως αναγνωρίσιμο. Με απλά λόγια, κάποιες φορές ο άνθρωπος βλέπει αυτό που θέλει να δει, όπως στην προκειμένη περίπτωση οι φίλοι του Διαστήματος και οι θιασώτες της ύπαρξης εξωγήινων βλέπουν συχνά σε διάφορες εικόνες πρόσωπα και αντικείμενα επειδή απλώς θέλουν να τα δουν.