Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΣΑΡΔΑΜ…

της Κατερίνας Μ. Μάτσου

  

Σαρδάμ ονομάζεται το μπέρδεμα των συλλαβών, κατά την ώρα που μιλούν οι ηθοποιοί, οι εκφωνητές του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, αλλά και ο κάθε ομιλητής. Η λέξη δεν έχει κάποια ετυμολογική ρίζα, αλλά προέρχεται από τον αναγραμματισμό του επίθετου Μαδράς, του παλιού ηθοποιού και σκηνοθέτη Αχιλλέα Μαδρά. Ο Μαδράς, επειδή έκανε πολλά μπερδέματα την ώρα που ήταν στη σκηνή, σκέφτηκε να τα ονοματίσει. Έτσι αναγραμμάτισε τα γράμματά του επωνύμου του και μας έδωσε μία καινούρια λέξη. Την καλλιτεχνική λέξη Σαρδάμ.

Ο Αχιλλέας Μαδράς, το καλλιτεχνικό όνομα του οποίου ήταν Άλκης Ακύλας, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 3 Αυγούστου του 1875. Τα πρώτα του βήματα ως ηθοποιός τα έκανε με το θίασο της Σάρας Μπερνάρ το 1900 στο Παρίσι και υπήρξε από τους πρώτους ηθοποιούς που εμφανίστηκαν στον κινηματογράφο στις πρώτες γαλλικές ταινίες (1904). Υπήρξε επίσης ο δημιουργός της πρώτης ελληνικής κινηματογραφικής ταινίας Η ΤΣΙΓΓΑΝΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (1923). Στη συνέχεια ενδιάμεσα των δεκαετιών του 1920 και 1930 εργάστηκε στις Η.Π.Α. και τον Καναδά.

Ο Μαδράς έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ελλάδα και απέκτησε ευρύτερη φήμη από τις σκηνές που γύρισε με θέμα τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Άλλες σημαντικές ταινίες που γύρισε είναι η ΜΑΡΙΑ Η ΠΕΝΤΑΓΙΩΤΙΣΣΑ (1926), που θεωρείται η πρώτη ελληνική κινηματογραφική υπερπαραγωγή και Ο ΜΑΓΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (1930). Με τη ηθοποιό σύζυγό του, Φρίντα Πουπελίνα, δημιούργησε την εταιρεία ΑΖΑΞ ΦΙΛΜ, κινηματογραφικών παραγωγών και εκμετάλλευσης, ενώ παλαίμαχος πλέον, λίγο πριν το ξέσπασμα του Ελληνοϊταλικού πολέμου, δημιούργησε και διεύθυνε την ομώνυμη κινηματογραφική σχολή ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΜΑΔΡΑ.

Η ταινία του Ο ΜΑΓΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ -η ταινία άρχισε να γυρίζεται το 1922 με τον τίτλο Η Τσιγγάνα της Αθήνας και αν και τα γυρίσματά της δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ, αποσπάσματα συνοδευόμενα με επίκαιρα της Μικρασιατικής Εκστρατείας και Καταστροφής προβλήθηκαν σε διάφορες εκδηλώσεις των ομογενών της Αμερικής- δεν ήταν ιδιαίτερα πετυχημένη παρά τις αγαθές προθέσεις του και δέχθηκε έντονες κριτικές σε βάρος του μεταξύ των οποίων και εκείνη του εκδότη και δημοσιογράφου Κώστα Δαφνή στη γενικότερη κριτική του ελληνικού κινηματογράφου, που δημοσιεύτηκε στον ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΣΤΕΡΑ το 1931. Κατά τις κριτικές του Δαφνή: …ο Μαδράς κατάφερνε να τον προσέχουν όλοι από τον θόρυβο που έκανε ο ίδιος για τον εαυτό του για επιτυχίες και ότι διέθετε ιδιαίτερες και πλουσιότερες γνώσεις. Δεν υπήρξε ποτέ του εξαιρετικά ενδιαφέρων τύπος. Στερείται δημιουργικής φαντασίας, αν όχι και κοινού νου. Μολαταύτα κατορθώνει να επιπλέη. Αναμίχθηκε σ’ όλα τα είδη της τέχνης, για ν’ αποτύχη σε όλα και για να βρη στερνό αποκούμπι στον κινηματογράφο ο οποίος θα δεινοπαθήσει στα χέρια του. Ήλθε στην Ελλάδα ύστερα από κάμποσο καιρό απουσίας στην Αμερική, με την αίγλη κάποιων καλλιτεχνικών θριάμβων, τους οποίους μόνος του ήξερε και μόνος του διηγείτο, που περιορίζονταν κατά κάποιες πληροφορίες στο παίξιμό του ως απλός φιγκυράν σε κάποια ταινία του Τζον Τζίλμπερ και ζήτησε να πιστέψουμε όλοι στο καλλιτεχνικό του δαιμόνιο και να εμπιστευθούμε στας εμπνεύσεις του. Και έρχονται η ΜΑΡΙΑ Η ΠΕΝΤΑΓΙΩΤΙΣΣΑ και Ο ΜΑΓΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ για να μας δώσουν την διαπίστωση της πλήρους ανικανότητας του Μαδρά. Δεν αξίζει τον κόπο ν’ ασχοληθούμε σοβαρά με τις ταινίες του.

Ανεξάρτητα όμως της παραπάνω δριμύτατης κριτικής ειδικά για το γύρισμα της ταινίας ΜΑΡΙΑ Η ΠΕΝΤΑΓΙΩΤΙΣΣΑ, όλος ο τότε τύπος είχε εξάρει τον Αχιλλέα Μαδρά για την σπουδαία κινηματογραφική του προσπάθειά, ομοίως και το καλλιτεχνικό περιοδικό, ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΑΣΤΗΡ, στο οποίο έγραφε ο Δαφνής. Στο έργο τον πρωταγωνιστικό ρόλο κρατούσε η σύζυγός του Φρίντα Πουπελίνα -διάσημη Αμερικανίδα ηθοποιός του Χόλλυγουντ, όπως τη διαφήμιζε εκείνος (αν και οι φήμες την ήθελαν ξεπεσμένη Ρουμάνα χορεύτρια καμπαρέ) και τον Αιμίλιο Βεάκη ως λήσταρχο Ματάλα! Μεταπολεμικά ο Μαδράς θα ιδρύσει τη σχολή κινηματογράφου ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΜΑΔΡΑ.

O Αχιλλέας Μαδράς πέθανε στην Αθήνα στις 29 Νοεμβρίου 1972 σε ηλικία 97 ετών, υγιής και ενθουσιώδης ως το τέλος.

Κοζάνη, Δεκέμβριος 2014

ΠΗΓΕΣ:

http://e.wikipedia.org/wiki/

http://24wro.blogspot.com/2010/11/blog-post_9355.html

http://www.lifo.gr/team/crying/43947/