Κυριακή 30 Οκτωβρίου 2011
ΓΙΑ ΟΛΑ ΦΤΑΙΕΙ Ο ΟΘΩΝ!
Ένας Γερμανός ιστορικός και δημοσιογράφος ανατρέχει στα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και αναζητά στη βασιλεία του Όθωνα τις απαρχές της σημερινής κακοδαιμονίας των Ελλήνων.
Όταν κάποιος αστόχαστος ή εριστικός δημοσιογραφικός κάλαμος στη Γερμανία γράφει μια επιπολαιότητα ή μια υπερβολή για τους Έλληνες, όταν κάποια λαϊκή φυλλάδα εκδοθεί με κάποιο πικάντικο τίτλο για την πραγματική και αντικειμενική μέχρι στιγμής αδυναμία της Αθήνας να χειριστεί το δημοσιονομικό της πρόβλημα, τότε νοιώθουμε προσβεβλημένοι και τύπτουμε τα στήθη μας. Όταν όμως κάποιος στοχαστικός ή νουνεχής δημοσιογράφος αναλύσει με νηφαλιότητα και τόλμη το ελληνικό πρόβλημα, τότε απλά δεν μας ενδιαφέρει, δεν προσθέτουμε τα δικά του γραφόμενα στον ιδεατό ισολογισμό που κάνουμε για να δούμε ποια είναι η εικόνα της Ελλάδας στη Γερμανία. Κακώς.
ΦΙΛΟΔΟΞΙΕΣ ΚΑΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ
Ο ιστορικός και δημοσιογράφος Joachim Käppner, από τα κορυφαία στελέχη της Süddeutsche Zeitung του Μονάχου δημοσίευσε ολοσέλιδο άρθρο, με το οποίο ανατρέχει στην ιστορία του νεοελληνικού κράτους και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η μοίρα θα ήταν ευνοϊκότερη, αν δεν είχε βρει πρόωρο θάνατο ο πρώτος κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας και αν δεν είχε ανέβει στο νεοσύστατο θρόνο ο Όθων των Βίτελσμπαχ από το Μόναχο! «Η δημοσιονομική κρίση», σημειώνει, «και μάλιστα όλα σχεδόν τα δομικά σφάλματα του ελληνικού κράτους σήμερα ανάγονται στη βασιλεία του Όθωνα». Και ο Joachim Käppner εξηγείται. Ο οίκος των Βίτελσμπαχ που βρισκόταν στον θρόνο της Βαυαρίας, δηλαδή μιας ήσυχης και μέτριας γερμανικής δύναμης εκείνης της εποχής, έρεπε σε υψιπετείς φιλοδοξίες και υποτίμηση των αντικειμενικών δυνατοτήτων. Έτσι και ο νεαρός Όθων ονειρευόταν τον εαυτό του αυτοκράτορα του Βυζαντίου με έδρα στο Βόσπορο, μια εντελώς μετέωρη φαντασίωση που αργότερα υπό τη μορφή της Μεγάλης ιδέας είχε για την Ελλάδα τεράστιο πολιτικό και οικονομικό κόστος.
ΕΞΗΝΤΑ ΛΙΡΕΣ
Το 1833 ο Όθων βρήκε στον ελληνικό κορβανά 60 όλες κι όλες βρετανικές λίρες, αλλά χρέη που έφθαναν κιόλας τις 80.000 λίρες. Και όμως ο Όθων έστησε μια δημόσια διοίκηση με χιλιάδες υπαλλήλους που κανένας δεν χρειαζόταν, μια τακτική δημιουργίας οπαδών αλλά και χρεών που κληροδότησε στους μεταγενεστέρους και που αναδείχθηκε σε μάστιγα της Ελλάδας ως τις μέρες μας. Και τέλος, αν και φιλέλληνας, ο Όθων μόνο για δημοκρατία δεν ήθελε να ακούσει και αναγκάστηκε τρίζοντας τα δόντια να δεχθεί τη συνταγματική μοναρχία με αποτέλεσμα οι υπήκοοί του να εκλαμβάνουν τους Βαυαρούς ως ξένη δύναμη και όχι ως τη δική τους κυβέρνηση. Εννοείται ότι ούτε λόγος να γίνεται για καταβολή φόρων σε μια ξένη δύναμη κι ας ήταν καλύτερη από τους Οθωμανούς. Αυτά γράφει χονδρικά ο Joachim Käppnerγια τη βαυαροκρατία στην Ελλάδα και τα γράφει σε μια εφημερίδα που κυκλοφορεί στην πρωτεύουσα της Βαυαρίας, το Μόναχο. Αναδρομές και διαλογισμοί για ιστορικές ευθύνες και των Γερμανών στο σημερινό ελληνικό δράμα.
http://www.newsinnews.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=27645:2011-10-21-10-42-15&catid=38:politismos&Itemid=69
ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ, ΑΙΩΝΟΒΙΑ ΔΕΝΤΡΑ ΚΑΙ ΑΛΠΙΚΟΣ ΤΡΙΤΩΝΑΣ
ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ, ΑΙΩΝΟΒΙΑ ΔΕΝΤΡΑ ΚΑΙ ΑΛΠΙΚΟΣ ΤΡΙΤΩΝΑΣ
ΣΤΟ ΒΟΪΟ
ΝΕΕΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ
ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΙΝΔΟΣ
Σε σημαντικές ανακαλύψεις οδηγεί το πρόγραμμα «Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού με τη δημιουργία δικτύου περιπατητικών μονοπατιών στο Νομό Κοζάνης (Βόιο)», καθώς σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα του Εργαστηρίου Τεχνολογίας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, αποκαλύπτονται σημαντικά μνημεία της φύσης, όπως άγνωστοι καταρράκτες, αιωνόβια δέντρα, ακόμη και η ύπαρξη αλπικού τρίτωνα σε λιμνάζοντα νερά μεταξύ του δρόμου που οδηγεί από το Βυθό στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδας.
Το Εργαστήριο Τεχνολογίας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας αναφέρει συγκεκριμένα: «Το Καλοκαίρι που μας πέρασε ήταν ιδιαίτερα παραγωγικό για το έργο «Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού με τη δημιουργία δικτύου περιπατητικών μονοπατιών στο Νομό Κοζάνης (Βόιο)» που χρηματοδοτείται μέσω της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας στα πλαίσια του Προγράμματος ΠΙΝΔΟΣ. Πέρα από τις νέες αξιόλογες διαδρομές που ανακαλύφθηκαν, ώστε το σύνολο των μονοπατιών που θα υλοποιηθεί να ανέλθει στα 13 από 10 μονοπάτια που προέβλεπε αρχικά η σύμβαση και για τα οποία εκπονούνται ήδη οι μελέτες κατασκευής, με αποτέλεσμα τα 2 δίκτυα μονοπατιών να πλησιάσουν μαζί σε Βόιο και Άσκιο τα 200χλμ., σημειώθηκαν και μια σειρά άλλων σπουδαίων ανακαλύψεων στην περιοχή του Δυτικού Βοΐου που αφορούν το φυσικό περιβάλλον.
Ήδη κατά τα 2 προηγούμενα έτη στα πλαίσια του έργου έχουν ανακαλυφθεί, η Κρυμμένη Βάθρα στους Καταρράκτες του Σκοτωμένου Νερού στο Βυθό ύψους 10 μέτρων, η υπεραιωνόβια βελανιδιά στη Χρυσαυγή, η ιδιόμορφη οξιά και τα σπάνια ρόμπολα ανάμεσα στις ψηλές κορυφές του Προφήτη Ηλία και του Πετριτσίου, το μικρό φαράγγι της Τριάδας, οι ανθρωπόμορφοι βράχοι στα Όντρια, στο Βυθό στην Αγ. Σωτήρα και στο Δίλοφο, καθώς και ξεχασμένα έθιμα, ιστορίες και παραδόσεις που θα παρουσιαστούν στο ντοκιμαντέρ και στον ταξιδιωτικό οδηγό που θα σχεδιαστεί.
Φέτος το Καλοκαίρι στα πλαίσια των τελικών γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ η μελετητική ομάδα του Πανεπιστημίου με τη σημαντική βοήθεια του Αργύρη Παφίλη γνωστού για το ενδιαφέρον και το έργο του στην περιοχή του Βοΐου και όχι μόνο και του Σάκη Βασιλόπουλου, άριστου φυσιοδίφη και πρώην πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Ορειβατών Κοζάνης, σημείωσε και νέες ανακαλύψεις στην περιοχή μεταξύ Βυθού και Αυγερινού. Ανάμεσα στα 2 χωριά στην τοποθεσία Παναγιοπούλα, όπου υπάρχει και αντίστοιχο ξωκλήσι παρατηρήθηκε ακριβώς δίπλα στο ναό μία αιωνόβια βελανιδιά, η οποία μάλιστα παλιότερα είχε παρασύρει μαζί της και τμήμα της εκκλησίας. Λίγο πιο επάνω, ακολουθώντας τη δασική οδό για τον Προφήτη Ηλία κατά μήκος των πηγών του ποταμού Πραμόριτσα βρίσκεται κρυμμένος κοντά στην τοποθεσία Γαγαμήτα ένας πανέμορφος τραπεζοειδής καταρράκτης. Ακολουθώντας την άνω ροή του ποταμού, πίσω από το σημείο, όπου η δασική οδός διέρχεται μέσα από αυτόν επί του τσιμεντένιου οδοστρώματος υπάρχει ένας ακόμη καταπληκτικός καταρράκτης ύψους 10 μέτρων στην περιοχή με την ονομασία Χράπα, λίγο πριν τα ερείπια της κατεστραμμένης Καλογρίτσας, του παλιού Βυθού, που αποτέλεσαν και αυτά αντικείμενο έρευνας στα πλαίσια του έργου. Η ολιγόλεπτη πορεία για τους δύο παραπάνω καταρράκτες, αν και βρίσκονται έξω από την περιοχή υλοποίησης των μονοπατιών του έργου, έχει σηματοδοτηθεί κι έτσι έχουν καταστεί πλέον επισκέψιμοι. Στα όρια του Κάτω Βυθού στο καστανόδασος Σιούτσι και στο καστανόδασος της Σιουποτίστας, στην περιοχή του Σκοτωμένου Νερού, βρέθηκαν επίσης 2 τεράστιες αιωνόβιες και καρποφόρες καστανιές, οι οποίες ανήκουν σε συγκεκριμένες οικογένειες του χωριού. Σημαντικότατη ανακάλυψη αποτέλεσε ακόμη το φαινόμενο ότι σε λιμνάζοντα νερά δίπλα στο δρόμο που οδηγεί από το Βυθό στην Ι.Μ. Αγ. Τριάδας παρατηρήθηκε η παρουσία ατόμων κοινού και αλπικού τρίτωνα, είδος ενδημικό της Βόρειας Πίνδου, που ζει αποκλειστικά στις ορεινές λίμνες του Λύγκου, του Σμόλικα και του Γράμμου και πουθενά αλλού στον κόσμο! Τέλος, κατά την εκτέλεση των εργασιών στο μονοπάτι «Πεντάλοφος-Δίλοφο», σχεδόν ένα χιλιόμετρο κοντά στον Πεντάλοφο, έγινε γνωστό με τη βοήθεια των ντόπιων κατοίκων ένα πανέμορφο μικρό σπήλαιο βάθους 10 μέτρων λίγο πιο επάνω από την τοποθεσία Ζαπάτιστα, το οποίο και εντάχθηκε στα πλαίσια της εν λόγω διαδρομής για να γίνει επισκέψιμο.
Άλλη μία επιτυχία του Εργαστηρίου ήταν η μέσω των περιβαλλοντικών δεικτών που παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα του έργου www.monopatia-pindos.gr πρόβλεψη των ημερών υψηλής επικινδυνότητας για πυρκαγιές που δυστυχώς όντως σημειώθηκαν στην περιοχή της Κοζάνης και για τις οποίες είχε προηγηθεί έγκαιρη ανακοίνωση στο τοπικό κανάλι West.
Η κατασκευή των ορεινών διαδρομών αποτελεί την αφορμή για την καταγραφή και την επιστημονική μελέτη που διεξάγεται παράλληλα στα πλαίσια του συγκεκριμένου έργου όχι μόνο για το χώρο όπου θα κατασκευασθούν τα μονοπάτια, αλλά και του ευρύτερου φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος για την τόσο πλούσια περιοχή του Βοΐου, με αποτέλεσμα να μας οδηγεί σε σημαντικές ανακαλύψεις όπως οι παραπάνω που μας κάνουν υπερήφανους ως Δυτικομακεδόνες και ως Έλληνες σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς».
http://www.newsinnews.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=28186:2011-10-28-22-21-40&catid=70:2011-05-10-06-45-25&Itemid=82
ΣΤΟ ΒΟΪΟ
ΝΕΕΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ
ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΙΝΔΟΣ
Σε σημαντικές ανακαλύψεις οδηγεί το πρόγραμμα «Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού με τη δημιουργία δικτύου περιπατητικών μονοπατιών στο Νομό Κοζάνης (Βόιο)», καθώς σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα του Εργαστηρίου Τεχνολογίας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, αποκαλύπτονται σημαντικά μνημεία της φύσης, όπως άγνωστοι καταρράκτες, αιωνόβια δέντρα, ακόμη και η ύπαρξη αλπικού τρίτωνα σε λιμνάζοντα νερά μεταξύ του δρόμου που οδηγεί από το Βυθό στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδας.
Το Εργαστήριο Τεχνολογίας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας αναφέρει συγκεκριμένα: «Το Καλοκαίρι που μας πέρασε ήταν ιδιαίτερα παραγωγικό για το έργο «Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού με τη δημιουργία δικτύου περιπατητικών μονοπατιών στο Νομό Κοζάνης (Βόιο)» που χρηματοδοτείται μέσω της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας στα πλαίσια του Προγράμματος ΠΙΝΔΟΣ. Πέρα από τις νέες αξιόλογες διαδρομές που ανακαλύφθηκαν, ώστε το σύνολο των μονοπατιών που θα υλοποιηθεί να ανέλθει στα 13 από 10 μονοπάτια που προέβλεπε αρχικά η σύμβαση και για τα οποία εκπονούνται ήδη οι μελέτες κατασκευής, με αποτέλεσμα τα 2 δίκτυα μονοπατιών να πλησιάσουν μαζί σε Βόιο και Άσκιο τα 200χλμ., σημειώθηκαν και μια σειρά άλλων σπουδαίων ανακαλύψεων στην περιοχή του Δυτικού Βοΐου που αφορούν το φυσικό περιβάλλον.
Ήδη κατά τα 2 προηγούμενα έτη στα πλαίσια του έργου έχουν ανακαλυφθεί, η Κρυμμένη Βάθρα στους Καταρράκτες του Σκοτωμένου Νερού στο Βυθό ύψους 10 μέτρων, η υπεραιωνόβια βελανιδιά στη Χρυσαυγή, η ιδιόμορφη οξιά και τα σπάνια ρόμπολα ανάμεσα στις ψηλές κορυφές του Προφήτη Ηλία και του Πετριτσίου, το μικρό φαράγγι της Τριάδας, οι ανθρωπόμορφοι βράχοι στα Όντρια, στο Βυθό στην Αγ. Σωτήρα και στο Δίλοφο, καθώς και ξεχασμένα έθιμα, ιστορίες και παραδόσεις που θα παρουσιαστούν στο ντοκιμαντέρ και στον ταξιδιωτικό οδηγό που θα σχεδιαστεί.
Φέτος το Καλοκαίρι στα πλαίσια των τελικών γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ η μελετητική ομάδα του Πανεπιστημίου με τη σημαντική βοήθεια του Αργύρη Παφίλη γνωστού για το ενδιαφέρον και το έργο του στην περιοχή του Βοΐου και όχι μόνο και του Σάκη Βασιλόπουλου, άριστου φυσιοδίφη και πρώην πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Ορειβατών Κοζάνης, σημείωσε και νέες ανακαλύψεις στην περιοχή μεταξύ Βυθού και Αυγερινού. Ανάμεσα στα 2 χωριά στην τοποθεσία Παναγιοπούλα, όπου υπάρχει και αντίστοιχο ξωκλήσι παρατηρήθηκε ακριβώς δίπλα στο ναό μία αιωνόβια βελανιδιά, η οποία μάλιστα παλιότερα είχε παρασύρει μαζί της και τμήμα της εκκλησίας. Λίγο πιο επάνω, ακολουθώντας τη δασική οδό για τον Προφήτη Ηλία κατά μήκος των πηγών του ποταμού Πραμόριτσα βρίσκεται κρυμμένος κοντά στην τοποθεσία Γαγαμήτα ένας πανέμορφος τραπεζοειδής καταρράκτης. Ακολουθώντας την άνω ροή του ποταμού, πίσω από το σημείο, όπου η δασική οδός διέρχεται μέσα από αυτόν επί του τσιμεντένιου οδοστρώματος υπάρχει ένας ακόμη καταπληκτικός καταρράκτης ύψους 10 μέτρων στην περιοχή με την ονομασία Χράπα, λίγο πριν τα ερείπια της κατεστραμμένης Καλογρίτσας, του παλιού Βυθού, που αποτέλεσαν και αυτά αντικείμενο έρευνας στα πλαίσια του έργου. Η ολιγόλεπτη πορεία για τους δύο παραπάνω καταρράκτες, αν και βρίσκονται έξω από την περιοχή υλοποίησης των μονοπατιών του έργου, έχει σηματοδοτηθεί κι έτσι έχουν καταστεί πλέον επισκέψιμοι. Στα όρια του Κάτω Βυθού στο καστανόδασος Σιούτσι και στο καστανόδασος της Σιουποτίστας, στην περιοχή του Σκοτωμένου Νερού, βρέθηκαν επίσης 2 τεράστιες αιωνόβιες και καρποφόρες καστανιές, οι οποίες ανήκουν σε συγκεκριμένες οικογένειες του χωριού. Σημαντικότατη ανακάλυψη αποτέλεσε ακόμη το φαινόμενο ότι σε λιμνάζοντα νερά δίπλα στο δρόμο που οδηγεί από το Βυθό στην Ι.Μ. Αγ. Τριάδας παρατηρήθηκε η παρουσία ατόμων κοινού και αλπικού τρίτωνα, είδος ενδημικό της Βόρειας Πίνδου, που ζει αποκλειστικά στις ορεινές λίμνες του Λύγκου, του Σμόλικα και του Γράμμου και πουθενά αλλού στον κόσμο! Τέλος, κατά την εκτέλεση των εργασιών στο μονοπάτι «Πεντάλοφος-Δίλοφο», σχεδόν ένα χιλιόμετρο κοντά στον Πεντάλοφο, έγινε γνωστό με τη βοήθεια των ντόπιων κατοίκων ένα πανέμορφο μικρό σπήλαιο βάθους 10 μέτρων λίγο πιο επάνω από την τοποθεσία Ζαπάτιστα, το οποίο και εντάχθηκε στα πλαίσια της εν λόγω διαδρομής για να γίνει επισκέψιμο.
Άλλη μία επιτυχία του Εργαστηρίου ήταν η μέσω των περιβαλλοντικών δεικτών που παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα του έργου www.monopatia-pindos.gr πρόβλεψη των ημερών υψηλής επικινδυνότητας για πυρκαγιές που δυστυχώς όντως σημειώθηκαν στην περιοχή της Κοζάνης και για τις οποίες είχε προηγηθεί έγκαιρη ανακοίνωση στο τοπικό κανάλι West.
Η κατασκευή των ορεινών διαδρομών αποτελεί την αφορμή για την καταγραφή και την επιστημονική μελέτη που διεξάγεται παράλληλα στα πλαίσια του συγκεκριμένου έργου όχι μόνο για το χώρο όπου θα κατασκευασθούν τα μονοπάτια, αλλά και του ευρύτερου φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος για την τόσο πλούσια περιοχή του Βοΐου, με αποτέλεσμα να μας οδηγεί σε σημαντικές ανακαλύψεις όπως οι παραπάνω που μας κάνουν υπερήφανους ως Δυτικομακεδόνες και ως Έλληνες σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς».
http://www.newsinnews.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=28186:2011-10-28-22-21-40&catid=70:2011-05-10-06-45-25&Itemid=82
Σάββατο 29 Οκτωβρίου 2011
ΕΝΑ ΘΡΙΛΕΡ ΓΥΡΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗ ΣΙΑΤΙΣΤΑ
της Χρύσας Νάνου
Ο «Χειμώνας» έφτασε ήδη στη Σιάτιστα και τον έφερε ένα κινηματογραφικό συνεργείο που στρατοπέδευσε στη γραφική πόλη της Δυτικής Μακεδονίας προκειμένου να αρχίσει τα γυρίσματα ενός καινούργιου φιλμ, ελληνοβρετανικής συμπαραγωγής. Πρόκειται για ένα «σύγχρονο ρομαντικό θρίλερ φαντασίας», όπως το περιγράφουν οι συντελεστές του, που θα εκτυλίσσεται σε στοιχειωμένο αρχοντικό ηλικίας 400 ετών, θα ανασύρει φαντάσματα και μνήμες από το παρελθόν και θα έχει τίτλο «The Winter» («Χειμώνας»).
Πίσω από το ασυνήθιστο αυτό πρότζεκτ κρύβεται ένας Έλληνας καλλιτέχνης που ζει κι εργάζεται εδώ και χρόνια στο Λονδίνο, ο Κωνσταντίνος Κουτσολιώτας. Γεννημένος στη Λάρισα, όπου εργάζεται ως ειδικός στα οπτικά εφέ, έχοντας στο ενεργητικό του πολλές συνεργασίες σε χολιγουντιανά φιλμ, σίριαλ και μουσικά βίντεο, ο Κωνσταντίνος Κουτσολιώτας έχει δικό του στούντιο παραγωγής, το «Melancholy Star». Ο «Χειμώνας» είναι η πρώτη ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί (μέχρι σήμερα έχει γυρίσει ταινίες μικρού μήκους και βιντεοκλίπ), ενώ παράλληλα συνυπογράφει και το σενάριο με την Ελίζαμπεθ Σου.
Η αφορμή για τη δημιουργία του «Χειμώνα», όπως εξηγεί ο ίδιος στον επίσημο διαδικτυακό τόπο της ταινίας, του δόθηκε, όταν κληρονόμησε ένα σπίτι στη Σιάτιστα που χρονολογείται στο 16ο αιώνα και κουβαλάει μια περίεργη κληρονομιά γεμάτη φήμες, προκαταλήψεις και μυστήριους θανάτους. «Κάτι που προσθέτει σ’ αυτό το μυστήριο είναι πως το κτίριο υποτίθεται πως διαθέτει ένα υπόγειο δίκτυο τούνελ, που οδηγεί σε κοντινά βουνά, πολυεπίπεδα υπόγεια και κρυφά δωμάτια. Η ιστορία λέει πως το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως τούρκικη φυλακή, αλλά και ως ασφαλές καταφύγιο εκκλησιαστικών θησαυρών κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ανάμεσα σ’ άλλες λειτουργίες. Για πάνω από 400 χρόνια, μάλιστα, μέχρι το 1983, λειτούργησε και ως κατοικία για τους προγόνους μου», σημειώνει.
Οι τοπικοί μύθοι, τους οποίους ο σκηνοθέτης είχε κρατήσει στη μνήμη του από την παιδική του ηλικία, καθώς και η αγάπη του για τη λογοτεχνία του τρόμου (Έντγκαρ Άλαν Πόε, Χ. Π. Λάβκραφτ) αποτέλεσαν βασική πηγή έμπνευσης για την ιστορία που επέλεξε να αφηγηθεί:
Ήρωας του φιλμ είναι ο Νίκος, ένας νεαρός συγγραφέας που ζει στο Λονδίνο: λέει ψέματα στη μητέρα του, η οποία ζει στην Ελλάδα, ότι είναι πετυχημένος συγγραφέας και ότι έχει μία όμορφη κοπέλα. Δυστυχώς, ζει δαπανώντας πέρα από τις δυνατότητές του, για να κρατήσει τα προσχήματα, και επιπλέον τον χτυπάει η οικονομική κρίση. Χάνει την part time δουλειά του και -ανήμπορος να εξοφλήσει τα χρέη του- επιστρέφει στην Ελλάδα και βρίσκει καταφύγιο στο παλιό σπίτι της οικογένειάς του στη Σιάτιστα. Εκεί, στα βουνά της Βόρειας Ελλάδας, ελπίζει να βρει την έμπνευση για να γράψει ένα μυθιστόρημα.
Προσπαθώντας να κρατήσει κρυφά τα προβλήματά του από τη μητέρα του και τους ντόπιους, ο Νίκος κλείνεται στο σπίτι και βγαίνει έξω μόνο το βράδυ, όταν οι κάτοικοι του χωριού έχουν πέσει για ύπνο. Σε έναν αγροτικό κόσμο, μακριά από το Λονδίνο, ο ήρωας έρχεται αντιμέτωπος με τη δεισιδαιμονία που εισχωρεί στον ιστό της καθημερινότητας και με το παρελθόν που στοιχειώνει την οικογένειά του. Κι εκεί, ανάμεσα στους τοίχους του παμπάλαιου σπιτιού, θα βρει τις απαντήσεις που ψάχνει για το διαζύγιο των γονιών του, το θάνατο του πατέρα του και μία σειρά άλλων θανάτων.
Ήδη, τις τελευταίες εβδομάδες το τεχνικό επιτελείο άρχισε την προετοιμασία του σκηνικού στο 400 χρόνων σπίτι της Σιάτιστας. Δεν έλειψαν οι αναποδιές: η μητέρα του σκηνοθέτη, κατά λάθος, καθάρισε μερικούς από τους ιστούς αράχνης, οπότε η production designer θα πρέπει να φτιάξει μερικές χειροποίητες... μόνη της!
Τα γυρίσματα στη Σιάτιστα προγραμματίζεται να αρχίσουν τις πρώτες μέρες του Νοεμβρίου. Γυρίσματα θα γίνουν και σε στούντιο στο Λονδίνο. Το καστ του φιλμ είναι σχεδόν ολοκληρωμένο. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο εμφανίζεται ο φωτογράφος Θοδωρής Αλμπάνης, ενώ δίπλα του παίζουν οι Έλληνες ηθοποιοί Βαγγέλης Μουρίκης, Έφη Παπαθεοδώρου, Τιτίκα Σαριγκούλη, Γιολάντα Τσιαμπόκαλου και η πρωτοεμφανιζόμενη Βασιλική Πάναλη.
Ως πάτερ Χρυσόστομος, ο παπάς που «διερευνά» την παρουσία του Νίκου στη Σιάτιστα ενεργώντας ως άλλος σερίφης και άρχοντας του χωριού, εμφανίζεται σε συμμετοχή-έκπληξη ο Μιχάλης Μυτακίδης, ο B.D. Foxmoor των «Active Member», που έχει γράψει και το σάουντρακ του φιλμ.
http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=38&artid=116425
Παρασκευή 28 Οκτωβρίου 2011
ΝΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗΣ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ
Περίπου 30 γενετικούς παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωσης της πολλαπλής σκλήρυνσης ανακάλυψαν Βρετανοί επιστήμονες, σύμφωνα με άρθρο του επιστημονικού εντύπου Nature.
Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι τα νέα στοιχεία θα συντελέσουν στην αναγνώριση των πραγματικών κινδύνων και στην καλύτερη αντιμετώπιση ή και πλήρη ίαση της πάθησης.
Τα περισσότερα από τα γονίδια που εντοπίστηκαν σχετίζονται με την ανοσία, ενισχύοντας την άποψη ότι η νόσος προκαλείται από την επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος στον εαυτό του.
Τα γονίδια είναι ένα μόνο στοιχείο της συνολικής κατάστασης, καθώς και άλλοι παράγοντες όπως η βιταμίνη D ή οι ιολογικές λοιμώξεις έχει διαπιστωθεί ότι παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο.
Η μελέτη που πραγματοποιήθηκε από διεθνή επιστημονική ομάδα, αλλά την εποπτεία είχαν τα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Κέιμπριτζ, είναι η μεγαλύτερη που έχει υλοποιηθεί μέχρι σήμερα για τον ρόλο των γονιδίων στην πολλαπλή σκλήρυνση.
Οι ερευνητές μελέτησαν το DNA σχεδόν 10.000 ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας και περισσοτέρων από 15.000 υγιών ατόμων.
Επιβεβαιώθηκε ο ρόλος 23 γνωστών γενετικών μεταλλάξεων (συχνών στον γενικό πληθυσμό) που προκαλούν ελαφρά αύξηση του κίνδυνου εκδήλωσης της νόσου, ενώ αναγνωρίστηκαν και 29 νέες μεταλλάξεις.
Οι επιστήμονες υποψιάζονται ότι εμπλέκονται και άλλες πέντε, ανεβάζοντας έτσι των συνολικό αριθμό των γενετικών αλλοιώσεων σε 57.
Ο καθηγητής Άλιστερ Κομπστον από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ εξηγεί ότι «πρόκειται για έναν μεγάλο αριθμό γονιδίων που θα πρέπει να κατανοήσουμε τον ρόλο τους. Το 80% αυτών είναι ανοσολογικά. Αυτό δείχνει ότι πρόκειται για ανοσολογική πάθηση».
Οι πάσχοντες από σκλήρυνση κατά πλάκας ανέρχονται σε 2,5 εκατομμύρια παγκοσμίως. Αυτό κάνει τους επιστήμονες ενδιαφέρονται ιδιαιτέρως για την ασθένεια, καθώς παρουσιάζει αυξητική τάση. Μέχρι σήμερα πάντως έχουν διαπιστώσει ότι δεν είναι κληρονομική νόσος και δεν ευθύνεται ένα μόνο γονίδιο. Κάποιος γονιδιακός συνδυασμός καθιστά ορισμένα άτομα επιρρεπή στην πάθηση. Ωστόσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες έχει παρατηρηθεί ότι παίζουν ρόλο, όπως ιοί και βακτήρια ή η βιταμίνη D, που παράγει ο οργανισμός από την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.
Πάντως ορισμένα από τα γονίδια που παίζουν σημαντικό ρόλο στην νευρολογική διαταραχή είναι γνωστό ότι εμπλέκονται και σε άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η νόσος του Crohn, ο διαβήτης τύπου Ι, σύμφωνα με άρθρο που έχει δημοσιευθεί στο επιστημονικό έντυπο PLoS Genetics.
http://www.gmss.gr/?p=173
ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΑΝ ΕΝΩ ΕΚΑΝΑΝ… SEX!
Είναι παγκοσμίου φήμης και από όλους τους κλάδους... Είναι διάσημοι και η φήμη τους εκτοξεύτηκε ακόμη περισσότερο, όταν …πέθαναν. Ο λόγος για αυτούς που έχασαν τη ζωή τους, κατά τη διάρκεια του σεξ. Και θα ξεκινήσω αμέσως την αντίστροφη μέτρηση.
8. ΑΤΤΙΛΑΣ
Ένας από τους μεγαλύτερους πολεμιστές της ιστορίας ήταν σε θέση να κερδίσει πολλές μάχες στη διάρκεια της ζωής του, αλλά ο γάμος δεν ήταν ένας από αυτούς. Ο Αττίλας υπέστη καρδιακή προσβολή, ενώ κάνει σεξ με τη γυναίκα του … τη νύχτα του γάμου τους.
7. JACK MCCONAUGHEY (μπαμπάς του γνωστού ηθοποιού Matthew McConaughey)
Την αποκάλυψη έκανε η μητέρα του γνωστού ηθοποιού, στο πρόσφατο βιβλίο της, λέγοντας ότι ο σύζυγός της πέθανε, ενώ κάνανε σεξ.
6. Ο ΠΑΠΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΙΙ
Η ιστορία πίσω από το θάνατο του Πάπα Ιωάννη ΧΙΙ το 964μ.Χ. αμφισβητείται, αλλά ένα από τα δύο πράγματα συνέβησαν -είτε είχε υποστεί καρδιακή προσβολή, ενώ είχε σεξουαλική επαφή με τη γυναίκα ενός άλλου άνδρα ή ο σύζυγος τους έκανε τσακωτούς και τον ξυλοκόπησε μέχρι θανάτου. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, η σεξουαλική ορμή του Πάπα του κόστισε τη ζωή.
5. ΝΕΛΣΟΝ ΡΟΚΦΕΛΕΡ
Ο πρώην αντιπρόεδρος πέθανε το 1979 από καρδιακή προσβολή, ενώ έκανε σεξ με την ήταν ερωμένη του Megan Marshak.
4. MICHAEL HUTCHENCE
Ο πρώην τραγουδιστής των INXS έχει την πρωτοτυπία καθώς είναι ο μόνος που έχασε τη ζωή τους ενώ έκανε σεξ…με τον εαυτό του. Όπως αναφέρθηκε στις εφημερίδες το 1997, ο Hutchence βρέθηκε νεκρός στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του, γυμνός και με μια ζώνη γύρω από το λαιμό του. Επισήμως, ο θάνατός του καταγράφηκε ως αυτοκτονία, αλλά πιστεύεται ότι η πραγματική αιτία του θανάτου ήταν αυτοερωτική ασφυξία.
3. DAVID CARRADINE
Όπως και ο Michael Hutchence, ο David Carradine πέθανε μόνος της, αλλά από ό,τι μοιάζει, πέθανε αρκετά ευχαριστημένος. Οι εφημερίδες δε έκαναν λόγο και για την ύπαρξη «πεταλουδίτσας» της νύχτας και βίαιο σεξ- εικασίες που έμειναν ανεπιβεβαίωτες.
2. FELIX FAURE
Ο Faure, ο πρώην Πρόεδρος της Γαλλίας, πέθανε από καρδιακή προσβολή στο γραφείο του, ενώ η 30χρονη Marguerite Steinheil, τον …ικανοποιούσε.
1. Ο ΠΑΠΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Ο ΙΙ
Είτε το πιστεύετε είτε όχι, δύο Πάπες έχουν κάνει τον κατάλογο των διάσημων ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του σεξ, πιο kinky από το αναμενόμενο. Στην περίπτωση του Πάπα Παύλου του ΙΙ, υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο το 1471, ενώ «διενεργούσε» σαδιστικά κόλπα σε ένα αγόρι. Αυτό εξηγεί πολλά…
http://24wro.blogspot.com/2011/10/blog-post_3305.html#ixzz1c18E4lho
ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ
της Κατερίνας Μ. Μάτσου
1. Στη βορειοανατολική πλευρά του αύλιου χώρου του ιερού ναού του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Λαζάρου. Μικρό και γραφικό κτίσμα, χωρίς την τυπική και συνήθη μορφή των εκκλησιών, σχετικά εγκαταλειμμένο σήμερα και πολύ παλιό, ο Αϊ-Λάζαρος με τη χαμηλή και μυστικιστική κατασκευή του μέσα σ’ ένα κατάφυτο χώρο, με πολλά περισσότερα δέντρα και πολύ πιο πυκνή βλάστηση στο παρελθόν, έδωσε πολλές αφορμές για τη δημιουργία τοπικών στοιχειών και αστικών θρύλων.
Στο ισόμετρο θολωτό υπόγειο του Αϊ-Λάζαρου βρήκαν προστασία κατά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής σπάνια βιβλία και χειρόγραφα, κώδικες και χάρτες που φυλάσσονταν στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης. Τα βιβλία αυτά μετέφερε εκεί, μετά από σχετική απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής του Δήμου Κοζάνης, ο τότε έφορος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, λάτρης των βιβλίων και αιώνιος φύλακάς τους Νίκος Δελιαλής.
Η Διοικούσα Επιτροπή του Δήμου Κοζάνης σε τακτική συνεδρίαση της 9ης Οκτωβρίου 1940, ελάχιστες δηλαδή μέρες πριν την έναρξη του ελληνο-ιταλικού πολέμου, αποφασίζει τη διάθεση πιστώσεως 15.000 δρχ. για την κατασκευή ξύλινων κιβωτίων για τη διαφύλαξη βιβλίων και άλλων αντικειμένων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, ώστε να προστατεύονται «εις ενδοχόμενην αεροεπίθεσην». Σε δεύτερη, έκτακτη συνεδρίασή της την 1η Νοεμβρίου 1940, τέσσερις μόνο μέρες μετά την έναρξη του πολέμου, αποφασίζεται η έγκριση νέας δαπάνης για την άμεση μεταφορά «των κειμηλίων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης εις το υπόγειον της εκκλησίας του Αγίου Λαζάρου». Τα κιβώτια με τα βιβλία και τα άλλα αντικείμενα ανέλαβε να μεταφέρει στον Αϊ-Λάζαρο ο Νίκος Δελιαλής. Με τη βοήθεια έμπιστων και καλών του φίλων μετέφερε τα βιβλία από τη βιβλιοθήκη στο Αϊ-Λάζαρο νύχτα, πάνω σε μια χαμάλα (μεγάλα απορριμματοφόρα κάρα του Δήμου), στα κουδούνια της οποίας είχανε βάλει βαμβάκι για να μην ακούγονται. Αφού τα κατέβασαν όλα στο υπόγειο, έχτισαν τοίχο και απομόνωσαν το χώρο με τα βιβλία. Το υπόγειο του Αγίου Λαζάρου ήταν καλοχτισμένο και στερούμενο κάθε υγρασίας, άρα απόλυτα ασφαλές για το σκοπό που ήθελαν να το χρησιμοποιήσουν. Η πράξη αυτή της Διοικούσας Επιτροπής του Δήμου Κοζάνης αποδείχτηκε σωτήρια για το θησαυρό της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της πόλης. Λίγους μήνες αργότερα, μετά το σφοδρό βομβαρδισμό της πόλης από τα γερμανικά στούκας (10 Απριλίου 1941), ο πρώτος όροφος του δημαρχείου, στο υπόγειο του οποίου στεγαζόταν η Δημοτική βιβλιοθήκη, καταστράφηκε ολοκληρωτικά, ενώ είχε ήδη προηγηθεί η κατάληψη του δημαρχιακού μεγάρου από τα μέλη του γερμανικού στρατού κατοχής. Το υπόγειο του Δημαρχιακού Μεγάρου χρησιμοποιήθηκε από τους κατακτητές σα στρατώνας-υπνωτήριο.
Όταν έληξε η γερμανικής κατοχή και ελευθερώθηκε η πόλη (28 Οκτωβρίου 1944), ο Δελιαλής, πιθανόν με τη βοήθεια των ίδιων έμπιστων φίλων του, που τον είχαν βοηθήσει να μεταφέρει τα βιβλία στον Αϊ-Λάζαρο, χάλασε τον τοίχο -τα υπολείμματα του οποίου διακρίνονται ακόμη και σήμερα- και πήρε πίσω ό,τι εκεί είχε κρύψει, μα δεν φανέρωσε σε κανένα την κρυψώνα τους, ακόμη και χρόνια μετά, καθώς φοβόταν μη χρειαστεί να τα κρύψει ξανά σε μελλοντικούς δύσκολους και χαλεπούς καιρούς. Ο Δελιαλής, αν και δεν ήταν άνθρωπος ιδιαίτερα μορφωμένος, είχε αντιληφθεί από νωρίς την αξία του θησαυρού, που η πόλη του είχε αναθέσει να φυλάττει και τον προστάτευε πάντα με όλη του την ψυχή και αν χρειαζόταν και με τη ζωή του ακόμα. Το εκκλησάκι του Αϊ-Λάζαρου, που ήθελε κάποια στιγμή να ανακαινίσει, ήταν η καλύτερη κι η πιο ασφαλής κρυψώνα. Ο τόπος που δεν τον πρόδωσε ποτέ.
2. Η δεκαετία του 1940 μπορεί δίκαια να χαρακτηριστεί ως «η πλέον δραματική περίοδος της νεοελληνικής ιστορίας». Η τετράχρονη Κατοχή της χώρας από τις ναζιστικές δυνάμεις βυθίζει όλη την Ελλάδα σε μία σκοτεινή στασιμότητα, όπου τίποτα καινούργιο ή διαφορετικό δε συντελείται. Η ίδια στασιμότητα παρατηρείται και στα εκπαιδευτικά ζητήματα. Στην Κοζάνη τα διδακτήρια των δημοτικών σχολείων και των γυμνασίων επιτάσσονται από τους Γερμανούς, που τα χρησιμοποιούν σα διοικητήρια ή ακόμη και σαν φυλακές. Το Βαλταδώρειο Γυμνάσιο Αρρένων χρησιμοποιήθηκε από τους κατακτητές ως διοικητήριο.
Σ’ αυτή την τραγική για τη χώρα συγκυρία στο κεντρικό διδακτήριο της πόλης συντελείται ένα ιστορικό γεγονός, που φωτογραφίζει την πραγματικότητα εκείνης της περιόδου. Πρόκειται για την τύχη της ιστορικής σημαίας του γυμνασίου, που σώθηκε από τη βεβήλωση των Γερμανών κατακτητών χάρη στον υψηλό κώδικα τιμής του Αυστραλού στρατιώτη Reginald Tresise. Ο Tresise τον Απρίλιο του 1941 βρέθηκε στην Κοζάνη. Προσπαθώντας, αυτός και οι σύντροφοι του, να βρουν ένα καταφύγιο για τη νύχτα, χώθηκαν στο έρημο Βαλταδώρειο. Εκεί ανάμεσα σε άλλα σχολικά είδη αντίκρισαν τη σημαία του σχολείου. «Αυτή η σημαία φαινόταν τόσο περήφανη, προκλητική και αλύγιστη στη σκόνη και ακαταστασία του πολέμου», περιγράφει ο Tresise σε επιστολή του προς το Δήμαρχο Κοζάνης το 1959. Δεν μπορούσε να την αφήσει να την πάρουν λάφυρο οι Γερμανοί. Την έβγαλε από το κοντάρι της και την πήρε μαζί του. Έτσι η σημαία του Βαλταδωρείου Γυμνασίου ακολούθησε τον Tresise από την Κοζάνη σε όλες τις περιπέτειες του στην Ελλάδα και κατά την επιστροφή του στην μακρινή Αυστραλία, έμβλημα της καλής του τύχης, όπως ο ίδιος έλεγε. Το 1959 ο Tresise στέλνει πίσω στην Κοζάνη τη σημαία με μία σχετική επιστολή προς τον τότε Δήμαρχο Κοζάνης Βασίλειο Ματιάκη, όπου περιγράφει την ιστορία του, πώς η σημαία βρέθηκε στα χέρια του και πώς τον ζέστανε τις παγωμένες νύχτες, τυλίγοντάς την γύρω από το κορμί του. Από τότε ο Αυστραλός στρατιώτης επισκέφτηκε πολλές φορές την Κοζάνη και τιμήθηκε από τις τοπικές αρχές για την ηρωική του πράξη. Κατά την τελευταία του επίσκεψη το Μάιο του 1991, πενήντα ακριβώς χρόνια από τον δραματικό εκείνο Απρίλη του 1941 επισκέφτηκε το Βαλταδώρειο Γυμνάσιο και πήρε ξανά τα χέρια του την ηρωική σημαία.
Η ιστορική και αξιομνημόνευτη πράξη του Reginald Tresise να σώσει και να φυλάξει τη σημαία του σχολείου και να την επιστρέψει αλώβητη χρόνια μετά στους φυσικούς κατόχους της, το Δήμο Κοζάνης και το Βαλταδώρειο Γυμνάσιο, φανέρωσε τον υψηλό κώδικα τιμής ενός ασήμαντου Αυστραλού στρατιώτη και θύμισε τη θυσία ενός άλλου ηρωικού στρατιώτη, του Κωνσταντίνου Κουκίδη, που τυλιγμένος στην ελληνική σημαία, έπεσε από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης μετά την κατάληψη της Αθήνας από τους Γερμανούς στις 6 Απριλίου του 1941, προτιμώντας το θάνατο από τη ντροπή του να αναρτήσει στην θέση της τη σημαία του εχθρού.
3. Η Κοζάνη βομβαρδίστηκε από τις γερμανικές δυνάμεις τις πρώτες κιόλας μέρες το απόγευμα της Πέμπτης 10 Απριλίου 1941, προπαραμονή της γιορτής του Λαζάρου. Την ώρα του βομβαρδισμού στην εκκλησία τελούνταν εσπερινός και ήταν κατάμεστη από κόσμο. Παρότι ο πρώτος όροφος του Δημαρχιακού Μεγάρου δίπλα επλήγει από τις βόμβες και καταστράφηκε ολοκληρωτικά, κανένα από τα θραύσματα δεν έπληξε το κωδωνοστάσιο ή τον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου και οι κάτοικοι μίλησαν αμέσως για το θαύμα του «παππού» τους Αϊ-Νικόλα, που άπλωσε το χέρι του και προστάτεψε την πόλη, όπως την προστάτευε πάντα και δεν άφησε ποτέ ούτε Οθωμανούς, ούτε Εβραίους να εγκατασταθούν στην Κοζάνη, ούτε φυσικές καταστροφές ή ανθρώπινες λεηλασίες να τη βλάψουν.
4. Η Κοζάνη ελευθερώθηκε από τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής στις 28 Οκτωβρίου 1944. Την προηγούμενη μέρα, στις 27 του Οκτώβρη ένα απρόσμενο και λυπηρό περιστατικό στο λόφο του Ψηλού Αη-Λιά αναστάτωσε την πόλη όλη. Δέκα Άγγλοι αλεξιπτωτιστές του 4ου Τάγματος Αλεξιπτωτιστών της 2ας Ταξιαρχίας έπεσαν στο ύψωμα του Αη-Λιά κατά λάθος αντί να πέσουν στα υψώματα του Κιουτσούκ Ματλή στο Σκαφίδι (σημερινή Νέα Νικόπολη). Εδώ ήταν εγκατεστημένο γερμανικό φυλάκιο πολυβολείο-πυροβολείο επάνω στο οποίο έπεσαν οι αλεξιπτωτιστές και φυσικά δολοφονήθηκαν όλοι. Τρεις τα σώματα των οποίων δεν βρέθηκαν, φαίνεται ότι συνελήφθησαν ζωντανοί από τους Γερμανούς, οι οποίοι φοβούμενοι μήπως ακολουθήσουν κι άλλες επιδρομές από αέρος πάνω στο λόφο, αποσύρουν αμέσως το φυλάκιο, ενισχύουν το απέναντι φυλάκιο των Αγίων Σαράντα και αρχίζουν έναν άγριο και ανελέητο κανονιοβολισμό του Αη-Λιά. Χτυπήθηκε σοβαρά η εκκλησία και καταστράφηκε ολοκληρωτικά ο ξενώνας.
Το επεισόδιο αυτό της απρόοπτης, εξαιτίας λάθους, πτώσης των Άγγλων αλεξιπτωτιστών ανάγκασε τους Γερμανούς να επισπεύσουν την εκκένωση της πόλης από τις 4 το ερχόμενο πρωί. Στη μνήμη αυτών των επτά ηρώων, των επτά νέων παιδιών, που πιστά στην Ιδέα της Ελευθερίας έδωσαν τη ζωή τους μακριά από την πατρίδα ο Ελληνο-Αγγλο-Αμερικανικός Σύνδεσμος Κοζάνης ανάρτησε στην ανατολική πλευρά του ιερού ναού στις 30 Ιουνίου 1946 αναμνηστική πλάκα με τα ονόματα των ηρώων. Η επιτροπή του Ψηλού Αηλιά φροντίζει να τιμά τη μνήμη των στρατιωτών που σκοτώθηκαν εκεί δημιουργώντας ένα μικρό βωμό, καταθέτοντας λουλούδια και διαβάζοντας επιμνημόσυνες δεήσεις στη μνήμη τους.
Κοζάνη, Οκτώβριος 2011
1. Στη βορειοανατολική πλευρά του αύλιου χώρου του ιερού ναού του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Λαζάρου. Μικρό και γραφικό κτίσμα, χωρίς την τυπική και συνήθη μορφή των εκκλησιών, σχετικά εγκαταλειμμένο σήμερα και πολύ παλιό, ο Αϊ-Λάζαρος με τη χαμηλή και μυστικιστική κατασκευή του μέσα σ’ ένα κατάφυτο χώρο, με πολλά περισσότερα δέντρα και πολύ πιο πυκνή βλάστηση στο παρελθόν, έδωσε πολλές αφορμές για τη δημιουργία τοπικών στοιχειών και αστικών θρύλων.
Στο ισόμετρο θολωτό υπόγειο του Αϊ-Λάζαρου βρήκαν προστασία κατά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής σπάνια βιβλία και χειρόγραφα, κώδικες και χάρτες που φυλάσσονταν στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης. Τα βιβλία αυτά μετέφερε εκεί, μετά από σχετική απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής του Δήμου Κοζάνης, ο τότε έφορος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, λάτρης των βιβλίων και αιώνιος φύλακάς τους Νίκος Δελιαλής.
Η Διοικούσα Επιτροπή του Δήμου Κοζάνης σε τακτική συνεδρίαση της 9ης Οκτωβρίου 1940, ελάχιστες δηλαδή μέρες πριν την έναρξη του ελληνο-ιταλικού πολέμου, αποφασίζει τη διάθεση πιστώσεως 15.000 δρχ. για την κατασκευή ξύλινων κιβωτίων για τη διαφύλαξη βιβλίων και άλλων αντικειμένων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, ώστε να προστατεύονται «εις ενδοχόμενην αεροεπίθεσην». Σε δεύτερη, έκτακτη συνεδρίασή της την 1η Νοεμβρίου 1940, τέσσερις μόνο μέρες μετά την έναρξη του πολέμου, αποφασίζεται η έγκριση νέας δαπάνης για την άμεση μεταφορά «των κειμηλίων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης εις το υπόγειον της εκκλησίας του Αγίου Λαζάρου». Τα κιβώτια με τα βιβλία και τα άλλα αντικείμενα ανέλαβε να μεταφέρει στον Αϊ-Λάζαρο ο Νίκος Δελιαλής. Με τη βοήθεια έμπιστων και καλών του φίλων μετέφερε τα βιβλία από τη βιβλιοθήκη στο Αϊ-Λάζαρο νύχτα, πάνω σε μια χαμάλα (μεγάλα απορριμματοφόρα κάρα του Δήμου), στα κουδούνια της οποίας είχανε βάλει βαμβάκι για να μην ακούγονται. Αφού τα κατέβασαν όλα στο υπόγειο, έχτισαν τοίχο και απομόνωσαν το χώρο με τα βιβλία. Το υπόγειο του Αγίου Λαζάρου ήταν καλοχτισμένο και στερούμενο κάθε υγρασίας, άρα απόλυτα ασφαλές για το σκοπό που ήθελαν να το χρησιμοποιήσουν. Η πράξη αυτή της Διοικούσας Επιτροπής του Δήμου Κοζάνης αποδείχτηκε σωτήρια για το θησαυρό της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της πόλης. Λίγους μήνες αργότερα, μετά το σφοδρό βομβαρδισμό της πόλης από τα γερμανικά στούκας (10 Απριλίου 1941), ο πρώτος όροφος του δημαρχείου, στο υπόγειο του οποίου στεγαζόταν η Δημοτική βιβλιοθήκη, καταστράφηκε ολοκληρωτικά, ενώ είχε ήδη προηγηθεί η κατάληψη του δημαρχιακού μεγάρου από τα μέλη του γερμανικού στρατού κατοχής. Το υπόγειο του Δημαρχιακού Μεγάρου χρησιμοποιήθηκε από τους κατακτητές σα στρατώνας-υπνωτήριο.
Όταν έληξε η γερμανικής κατοχή και ελευθερώθηκε η πόλη (28 Οκτωβρίου 1944), ο Δελιαλής, πιθανόν με τη βοήθεια των ίδιων έμπιστων φίλων του, που τον είχαν βοηθήσει να μεταφέρει τα βιβλία στον Αϊ-Λάζαρο, χάλασε τον τοίχο -τα υπολείμματα του οποίου διακρίνονται ακόμη και σήμερα- και πήρε πίσω ό,τι εκεί είχε κρύψει, μα δεν φανέρωσε σε κανένα την κρυψώνα τους, ακόμη και χρόνια μετά, καθώς φοβόταν μη χρειαστεί να τα κρύψει ξανά σε μελλοντικούς δύσκολους και χαλεπούς καιρούς. Ο Δελιαλής, αν και δεν ήταν άνθρωπος ιδιαίτερα μορφωμένος, είχε αντιληφθεί από νωρίς την αξία του θησαυρού, που η πόλη του είχε αναθέσει να φυλάττει και τον προστάτευε πάντα με όλη του την ψυχή και αν χρειαζόταν και με τη ζωή του ακόμα. Το εκκλησάκι του Αϊ-Λάζαρου, που ήθελε κάποια στιγμή να ανακαινίσει, ήταν η καλύτερη κι η πιο ασφαλής κρυψώνα. Ο τόπος που δεν τον πρόδωσε ποτέ.
2. Η δεκαετία του 1940 μπορεί δίκαια να χαρακτηριστεί ως «η πλέον δραματική περίοδος της νεοελληνικής ιστορίας». Η τετράχρονη Κατοχή της χώρας από τις ναζιστικές δυνάμεις βυθίζει όλη την Ελλάδα σε μία σκοτεινή στασιμότητα, όπου τίποτα καινούργιο ή διαφορετικό δε συντελείται. Η ίδια στασιμότητα παρατηρείται και στα εκπαιδευτικά ζητήματα. Στην Κοζάνη τα διδακτήρια των δημοτικών σχολείων και των γυμνασίων επιτάσσονται από τους Γερμανούς, που τα χρησιμοποιούν σα διοικητήρια ή ακόμη και σαν φυλακές. Το Βαλταδώρειο Γυμνάσιο Αρρένων χρησιμοποιήθηκε από τους κατακτητές ως διοικητήριο.
Σ’ αυτή την τραγική για τη χώρα συγκυρία στο κεντρικό διδακτήριο της πόλης συντελείται ένα ιστορικό γεγονός, που φωτογραφίζει την πραγματικότητα εκείνης της περιόδου. Πρόκειται για την τύχη της ιστορικής σημαίας του γυμνασίου, που σώθηκε από τη βεβήλωση των Γερμανών κατακτητών χάρη στον υψηλό κώδικα τιμής του Αυστραλού στρατιώτη Reginald Tresise. Ο Tresise τον Απρίλιο του 1941 βρέθηκε στην Κοζάνη. Προσπαθώντας, αυτός και οι σύντροφοι του, να βρουν ένα καταφύγιο για τη νύχτα, χώθηκαν στο έρημο Βαλταδώρειο. Εκεί ανάμεσα σε άλλα σχολικά είδη αντίκρισαν τη σημαία του σχολείου. «Αυτή η σημαία φαινόταν τόσο περήφανη, προκλητική και αλύγιστη στη σκόνη και ακαταστασία του πολέμου», περιγράφει ο Tresise σε επιστολή του προς το Δήμαρχο Κοζάνης το 1959. Δεν μπορούσε να την αφήσει να την πάρουν λάφυρο οι Γερμανοί. Την έβγαλε από το κοντάρι της και την πήρε μαζί του. Έτσι η σημαία του Βαλταδωρείου Γυμνασίου ακολούθησε τον Tresise από την Κοζάνη σε όλες τις περιπέτειες του στην Ελλάδα και κατά την επιστροφή του στην μακρινή Αυστραλία, έμβλημα της καλής του τύχης, όπως ο ίδιος έλεγε. Το 1959 ο Tresise στέλνει πίσω στην Κοζάνη τη σημαία με μία σχετική επιστολή προς τον τότε Δήμαρχο Κοζάνης Βασίλειο Ματιάκη, όπου περιγράφει την ιστορία του, πώς η σημαία βρέθηκε στα χέρια του και πώς τον ζέστανε τις παγωμένες νύχτες, τυλίγοντάς την γύρω από το κορμί του. Από τότε ο Αυστραλός στρατιώτης επισκέφτηκε πολλές φορές την Κοζάνη και τιμήθηκε από τις τοπικές αρχές για την ηρωική του πράξη. Κατά την τελευταία του επίσκεψη το Μάιο του 1991, πενήντα ακριβώς χρόνια από τον δραματικό εκείνο Απρίλη του 1941 επισκέφτηκε το Βαλταδώρειο Γυμνάσιο και πήρε ξανά τα χέρια του την ηρωική σημαία.
Η ιστορική και αξιομνημόνευτη πράξη του Reginald Tresise να σώσει και να φυλάξει τη σημαία του σχολείου και να την επιστρέψει αλώβητη χρόνια μετά στους φυσικούς κατόχους της, το Δήμο Κοζάνης και το Βαλταδώρειο Γυμνάσιο, φανέρωσε τον υψηλό κώδικα τιμής ενός ασήμαντου Αυστραλού στρατιώτη και θύμισε τη θυσία ενός άλλου ηρωικού στρατιώτη, του Κωνσταντίνου Κουκίδη, που τυλιγμένος στην ελληνική σημαία, έπεσε από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης μετά την κατάληψη της Αθήνας από τους Γερμανούς στις 6 Απριλίου του 1941, προτιμώντας το θάνατο από τη ντροπή του να αναρτήσει στην θέση της τη σημαία του εχθρού.
3. Η Κοζάνη βομβαρδίστηκε από τις γερμανικές δυνάμεις τις πρώτες κιόλας μέρες το απόγευμα της Πέμπτης 10 Απριλίου 1941, προπαραμονή της γιορτής του Λαζάρου. Την ώρα του βομβαρδισμού στην εκκλησία τελούνταν εσπερινός και ήταν κατάμεστη από κόσμο. Παρότι ο πρώτος όροφος του Δημαρχιακού Μεγάρου δίπλα επλήγει από τις βόμβες και καταστράφηκε ολοκληρωτικά, κανένα από τα θραύσματα δεν έπληξε το κωδωνοστάσιο ή τον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου και οι κάτοικοι μίλησαν αμέσως για το θαύμα του «παππού» τους Αϊ-Νικόλα, που άπλωσε το χέρι του και προστάτεψε την πόλη, όπως την προστάτευε πάντα και δεν άφησε ποτέ ούτε Οθωμανούς, ούτε Εβραίους να εγκατασταθούν στην Κοζάνη, ούτε φυσικές καταστροφές ή ανθρώπινες λεηλασίες να τη βλάψουν.
4. Η Κοζάνη ελευθερώθηκε από τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής στις 28 Οκτωβρίου 1944. Την προηγούμενη μέρα, στις 27 του Οκτώβρη ένα απρόσμενο και λυπηρό περιστατικό στο λόφο του Ψηλού Αη-Λιά αναστάτωσε την πόλη όλη. Δέκα Άγγλοι αλεξιπτωτιστές του 4ου Τάγματος Αλεξιπτωτιστών της 2ας Ταξιαρχίας έπεσαν στο ύψωμα του Αη-Λιά κατά λάθος αντί να πέσουν στα υψώματα του Κιουτσούκ Ματλή στο Σκαφίδι (σημερινή Νέα Νικόπολη). Εδώ ήταν εγκατεστημένο γερμανικό φυλάκιο πολυβολείο-πυροβολείο επάνω στο οποίο έπεσαν οι αλεξιπτωτιστές και φυσικά δολοφονήθηκαν όλοι. Τρεις τα σώματα των οποίων δεν βρέθηκαν, φαίνεται ότι συνελήφθησαν ζωντανοί από τους Γερμανούς, οι οποίοι φοβούμενοι μήπως ακολουθήσουν κι άλλες επιδρομές από αέρος πάνω στο λόφο, αποσύρουν αμέσως το φυλάκιο, ενισχύουν το απέναντι φυλάκιο των Αγίων Σαράντα και αρχίζουν έναν άγριο και ανελέητο κανονιοβολισμό του Αη-Λιά. Χτυπήθηκε σοβαρά η εκκλησία και καταστράφηκε ολοκληρωτικά ο ξενώνας.
Το επεισόδιο αυτό της απρόοπτης, εξαιτίας λάθους, πτώσης των Άγγλων αλεξιπτωτιστών ανάγκασε τους Γερμανούς να επισπεύσουν την εκκένωση της πόλης από τις 4 το ερχόμενο πρωί. Στη μνήμη αυτών των επτά ηρώων, των επτά νέων παιδιών, που πιστά στην Ιδέα της Ελευθερίας έδωσαν τη ζωή τους μακριά από την πατρίδα ο Ελληνο-Αγγλο-Αμερικανικός Σύνδεσμος Κοζάνης ανάρτησε στην ανατολική πλευρά του ιερού ναού στις 30 Ιουνίου 1946 αναμνηστική πλάκα με τα ονόματα των ηρώων. Η επιτροπή του Ψηλού Αηλιά φροντίζει να τιμά τη μνήμη των στρατιωτών που σκοτώθηκαν εκεί δημιουργώντας ένα μικρό βωμό, καταθέτοντας λουλούδια και διαβάζοντας επιμνημόσυνες δεήσεις στη μνήμη τους.
Κοζάνη, Οκτώβριος 2011
Τρίτη 25 Οκτωβρίου 2011
ΝΕΟ «ΕΞΥΠΝΟ» ΦΑΡΜΑΚΟ
ΝΕΟ «ΕΞΥΠΝΟ» ΦΑΡΜΑΚΟ ΔΙΝΕΙ ΕΛΠΙΔΑ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ
ΜΕ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ
Το άγχος και ειδικά το προσωπικό άγχος που βιώνει ο άνθρωπος μπορεί να πυροδοτήσει την έξαρση ή την υποτροπή της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας και των αυτοάνοσων νοσημάτων. Αντιθέτως το άγχος το οποίο βιώνει όλη η κοινωνία φαίνεται ότι δεν έχει επίδραση σε αυτά τα νοσήματα καθώς έχει παρατηρηθεί μικρότερη συχνότητα των υποτροπών.
Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης, η ανεργία και το άγχος που προκαλούν, αποτελούν εκλυτικό αλλά όχι και αιτιολογικό παράγοντα της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας και των αυτοάνοσων νοσημάτων, επισήμαναν στο πλαίσιο του Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου για τη Σκλήρυνση κατά Πλάκας, που πραγματοποιήθηκε στο Άμστερνταμ, ο αναπληρωτής καθηγητής νευρολογίας στο Α.Π.Θ., Νίκος Γρηγοριάδης, και ο καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Αλέξανδρος Παπαδημητρίου.
Ωστόσο ένα νέο «έξυπνο» φάρμακο, η φινγκολιμόδη, που χορηγείται από το στόμα, δίνει αισιόδοξα μηνύματα για την αντιμετώπιση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, καθώς όχι μόνο βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ασθενούς αλλά μειώνει τις υποτροπές κατά 71% μειώνοντας παράλληλα και την απώλεια εγκεφαλικής μάζας που έρχεται ως συνέπεια της νόσου.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ
Η οικονομική κρίση είναι πιθανόν να παίζει κάποιο ρόλο στην έξαρση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, αν και δεν φαίνεται να υπάρχει αύξηση του αριθμού των αρρώστων λόγω των τελευταίων εξελίξεων. «Ξέρουμε στην ιατρική ότι το άγχος και η οικονομική κατάσταση επιδεινώνει τη νοσηρότητα και επίσης ξέρουμε ότι οι υποτροπές της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας σχετίζονται πολύ συχνά με έντονο άγχος. Άρα είναι πάρα πολύ πιθανόν να παίξει ένα ρόλο κυρίως στην έξαρση της νόσου.
Και αυτό είναι μάλλον βέβαιο δεδομένου ότι η πτώση της άμυνας του οργανισμού γίνεται από διάφορα στρεσογόνα αίτια και αυτό το βλέπουμε στην καθημερινότητα πάρα πολύ συχνά στους ανθρώπους που παίρνουν διαζύγιο ή έχουν νόσο και παίρνουν ένα διαζύγιο αλλά και όταν υπάρχουν και άλλα στρεσογόνα αίτια όπως η ανεργία και η οικονομική κατάσταση», επισημαίνει ο καθηγητής νευρολογίας Αλέξανδρος Παπαδημητρίου.
Ο αναπληρωτής καθηγητής νευρολογίας Νίκος Γρηγοριάδης από τη πλευρά του επισημαίνει ότι υπάρχουν πάρα πολλές μελέτες που δείχνουν ότι το άγχος είναι εκλυτικός αλλά όχι και αιτιολογικός, παράγοντας της νόσου.
«Δεν είναι δηλαδή το άγχος που προκαλεί την πολλαπλή σκλήρυνση και γενικά για τα αυτοάνοσα νοσήματα. Γνωρίσουμε ότι το άγχος είναι μία παράμετρος που μπορεί να πυροδοτήσει μία αυτοάνοση αντίδραση, ένα αυτοάνοσο μηχανισμό. Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι όταν το άγχος αφορά το πρόσωπο, αποτελεί παράγοντα κινδύνου και για να εκδηλώσει ενδεχομένως για πρώτη φορά τη νόσο, και για να πυροδοτήσει μία έξαρση σε έναν ασθενή στον οποίο είναι γνωστό ήδη ότι πάσχει από πολλαπλή σκλήρυνση.
Αντίθετα λέγεται ότι το άγχος το οποίο βιώνει η κοινωνία, όταν δηλαδή είναι κάτι το οποίο μοιράζεσαι με την υπόλοιπη κοινωνία, δεν έχει επίδραση στη νόσο και ίσα-ίσα μπορεί να παρατηρείται πολύ μικρότερη συχνότητα υποτροπών π.χ. στον πόλεμο του Κόλπου αναφέρεται ότι οι ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση είχανε πολύ μικρότερες καταγραφές σε υποτροπές.
Άρα η μοναξιά γενικά και κάτι το οποίο αντιμετωπίζουμε μόνοι μας, χωρίς τη στήριξη του άμεσου ή του ευρύτερου περιβάλλοντος, δημιουργεί προβλήματα. Υπ’ αυτή την έννοια η οικονομική κρίση πιστεύω ότι σίγουρα επηρεάζει όχι μόνο τους ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση αλλά τους περισσότερους ασθενείς και τον υγιή πληθυσμό», εξηγεί ο κος Γρηγοριάδης.
Η ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗΣ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η θεραπεία της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας στηριζόταν κυρίως στις ιντερφερόνες και φάρμακα τα οποία αποδείχτηκαν ότι είναι πραγματικά ωφέλιμα και ικανά να αντιμετωπίσουν αρκετές περιπτώσεις για να μειώσουν τις υποτροπές της νόσου.
Στις μέρες μας όμως έχουν προστεθεί σε αυτά καινούργια φάρμακα, τα οποία βασίζονται στη γνώση του μηχανισμού με τον οποίο γίνονται οι υποτροπές της νόσου. «Η φινγκολιμόδη είναι ένα ιδιαίτερα έξυπνο φάρμακο το οποίο στηρίζεται στο γεγονός ότι τα λεμφοκύτταρα τα οποία κυκλοφορούν στο αίμα και φτάνουν μέσα στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) μεταφέροντας κάποια αντιγονική δραστηριότητα με συνέπεια τη δημιουργία φλεγμονών. Αυτή είναι και η όλη παθογένεια της αρρώστιας.
Επομένως οτιδήποτε μπορεί να μπλοκάρει να μειώσει την κυκλοφορία αυτών των λεμφοκυττάρων και αυτό κάνει η φινγκολιμόδη, μειώνει τον αριθμό των υποτροπών και ουσιαστικά βελτιώνει τη νόσο», εξηγεί ο κος Παπαδημητρίου.
Αλλά η δράση του νέου φαρμάκου δεν περιορίζεται μόνο στη μείωση των υποτροπών καθώς παράλληλα μειώνει και το ποσοστό της εγκεφαλικής ατροφίας που αποτελεί συνέπεια της νόσου. «Έγινε μία σύγκριση της αποτελεσματικότητας τη φινγκολιμόδης με τις ιντερφερόνες και απεδείχθη ότι η φινγκολιμόδη προσθέτει άλλο ένα περίπου 50% στη μείωση του αριθμού των υποτροπών απ’ ότι προσέθετε η ιντερφερόνη.
Το δεύτερο σημαντικό είναι ότι η αναπηρία που μπορεί να εμφανιστεί στη πορεία της νόσου μειώνεται με τη χορήγηση αυτού του φαρμάκου περισσότερο από ότι με τη χορήγηση ιντερφερονών.
Και το τρίτο σημαντικό είναι ότι έχει μία σημαντική δράση στην ατροφία του εγκεφάλου», αναφέρει ο κος Παπαδημητρίου.
«Εγκεφαλική ατροφία είναι η απώλεια εγκεφαλικής μάζας, είναι μια διαδικασία η οποία φυσιολογικά απαντάται σε όλους τους ανθρώπους. Υπό ορισμένες συνθήκες όμως και σε ορισμένες καταστάσεις, όπως στην Σκλήρυνση κατά Πλάκας, υπάρχει το ενδεχόμενο αυτή η διαδικασία να επιταχυνθεί.
Η εγκεφαλική ατροφία είναι επίσης χαρακτηριστικό στην άνοια και είναι χαρακτηριστικό της γεροντικής ηλικίας. Δηλαδή προϊόντος του χρόνου ο εγκέφαλος αρχίζει σιγά-σιγά να χάνει τη μάζα του και να συρρικνώνεται και αυτό μπορεί να οφείλεται σε πάρα πολλές παραμέτρους», εξηγεί από την πλευρά του ο κος Γρηγοριάδης.
Στο ερώτημα αν αυτό το φάρμακο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για την αντιμετώπιση της άνοιας ο κος Γρηγοριάδης απαντά ότι θα πρέπει να γίνουν μελέτες για να αποδειχτεί αυτό. «Η δυναμική όμως αυτού του φαρμάκου υπάρχει και σίγουρα δεν μπορεί να αποκρυφτεί, γιατί εκτός από το ότι είναι ένα φάρμακο το οποίο παρεμβαίνει στο ανοσιακό σύστημα, δηλαδή στα λεμφοκύτταρα τα οποία δεν επιτρέπει να κυκλοφορήσουν και να μπουν στο ΚΝΣ και να κάνουν την απομυελίνωση.
Θεωρούμε ότι έχει και άμεση δράση σε κύτταρα του εγκεφάλου αυτά καθαυτά. Τα πειραματικά δεδομένα που έχουμε από τα πειραματόζωα δείχνουν ότι σαφώς έχουμε νευροπροστασία και η νευροπροστασία είναι ένας παράγοντας που μπορεί να συμβάλει στο να μην επέλθει γρήγορα η εγκεφαλική ατροφία», εξηγεί ο κος Γρηγοριάδης.
http://www.peramatozoa.info/2011/10/blog-post_2602.html?spref=fb
ΜΕ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ
Το άγχος και ειδικά το προσωπικό άγχος που βιώνει ο άνθρωπος μπορεί να πυροδοτήσει την έξαρση ή την υποτροπή της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας και των αυτοάνοσων νοσημάτων. Αντιθέτως το άγχος το οποίο βιώνει όλη η κοινωνία φαίνεται ότι δεν έχει επίδραση σε αυτά τα νοσήματα καθώς έχει παρατηρηθεί μικρότερη συχνότητα των υποτροπών.
Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης, η ανεργία και το άγχος που προκαλούν, αποτελούν εκλυτικό αλλά όχι και αιτιολογικό παράγοντα της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας και των αυτοάνοσων νοσημάτων, επισήμαναν στο πλαίσιο του Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου για τη Σκλήρυνση κατά Πλάκας, που πραγματοποιήθηκε στο Άμστερνταμ, ο αναπληρωτής καθηγητής νευρολογίας στο Α.Π.Θ., Νίκος Γρηγοριάδης, και ο καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Αλέξανδρος Παπαδημητρίου.
Ωστόσο ένα νέο «έξυπνο» φάρμακο, η φινγκολιμόδη, που χορηγείται από το στόμα, δίνει αισιόδοξα μηνύματα για την αντιμετώπιση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, καθώς όχι μόνο βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ασθενούς αλλά μειώνει τις υποτροπές κατά 71% μειώνοντας παράλληλα και την απώλεια εγκεφαλικής μάζας που έρχεται ως συνέπεια της νόσου.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ
Η οικονομική κρίση είναι πιθανόν να παίζει κάποιο ρόλο στην έξαρση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, αν και δεν φαίνεται να υπάρχει αύξηση του αριθμού των αρρώστων λόγω των τελευταίων εξελίξεων. «Ξέρουμε στην ιατρική ότι το άγχος και η οικονομική κατάσταση επιδεινώνει τη νοσηρότητα και επίσης ξέρουμε ότι οι υποτροπές της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας σχετίζονται πολύ συχνά με έντονο άγχος. Άρα είναι πάρα πολύ πιθανόν να παίξει ένα ρόλο κυρίως στην έξαρση της νόσου.
Και αυτό είναι μάλλον βέβαιο δεδομένου ότι η πτώση της άμυνας του οργανισμού γίνεται από διάφορα στρεσογόνα αίτια και αυτό το βλέπουμε στην καθημερινότητα πάρα πολύ συχνά στους ανθρώπους που παίρνουν διαζύγιο ή έχουν νόσο και παίρνουν ένα διαζύγιο αλλά και όταν υπάρχουν και άλλα στρεσογόνα αίτια όπως η ανεργία και η οικονομική κατάσταση», επισημαίνει ο καθηγητής νευρολογίας Αλέξανδρος Παπαδημητρίου.
Ο αναπληρωτής καθηγητής νευρολογίας Νίκος Γρηγοριάδης από τη πλευρά του επισημαίνει ότι υπάρχουν πάρα πολλές μελέτες που δείχνουν ότι το άγχος είναι εκλυτικός αλλά όχι και αιτιολογικός, παράγοντας της νόσου.
«Δεν είναι δηλαδή το άγχος που προκαλεί την πολλαπλή σκλήρυνση και γενικά για τα αυτοάνοσα νοσήματα. Γνωρίσουμε ότι το άγχος είναι μία παράμετρος που μπορεί να πυροδοτήσει μία αυτοάνοση αντίδραση, ένα αυτοάνοσο μηχανισμό. Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι όταν το άγχος αφορά το πρόσωπο, αποτελεί παράγοντα κινδύνου και για να εκδηλώσει ενδεχομένως για πρώτη φορά τη νόσο, και για να πυροδοτήσει μία έξαρση σε έναν ασθενή στον οποίο είναι γνωστό ήδη ότι πάσχει από πολλαπλή σκλήρυνση.
Αντίθετα λέγεται ότι το άγχος το οποίο βιώνει η κοινωνία, όταν δηλαδή είναι κάτι το οποίο μοιράζεσαι με την υπόλοιπη κοινωνία, δεν έχει επίδραση στη νόσο και ίσα-ίσα μπορεί να παρατηρείται πολύ μικρότερη συχνότητα υποτροπών π.χ. στον πόλεμο του Κόλπου αναφέρεται ότι οι ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση είχανε πολύ μικρότερες καταγραφές σε υποτροπές.
Άρα η μοναξιά γενικά και κάτι το οποίο αντιμετωπίζουμε μόνοι μας, χωρίς τη στήριξη του άμεσου ή του ευρύτερου περιβάλλοντος, δημιουργεί προβλήματα. Υπ’ αυτή την έννοια η οικονομική κρίση πιστεύω ότι σίγουρα επηρεάζει όχι μόνο τους ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση αλλά τους περισσότερους ασθενείς και τον υγιή πληθυσμό», εξηγεί ο κος Γρηγοριάδης.
Η ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗΣ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η θεραπεία της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας στηριζόταν κυρίως στις ιντερφερόνες και φάρμακα τα οποία αποδείχτηκαν ότι είναι πραγματικά ωφέλιμα και ικανά να αντιμετωπίσουν αρκετές περιπτώσεις για να μειώσουν τις υποτροπές της νόσου.
Στις μέρες μας όμως έχουν προστεθεί σε αυτά καινούργια φάρμακα, τα οποία βασίζονται στη γνώση του μηχανισμού με τον οποίο γίνονται οι υποτροπές της νόσου. «Η φινγκολιμόδη είναι ένα ιδιαίτερα έξυπνο φάρμακο το οποίο στηρίζεται στο γεγονός ότι τα λεμφοκύτταρα τα οποία κυκλοφορούν στο αίμα και φτάνουν μέσα στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) μεταφέροντας κάποια αντιγονική δραστηριότητα με συνέπεια τη δημιουργία φλεγμονών. Αυτή είναι και η όλη παθογένεια της αρρώστιας.
Επομένως οτιδήποτε μπορεί να μπλοκάρει να μειώσει την κυκλοφορία αυτών των λεμφοκυττάρων και αυτό κάνει η φινγκολιμόδη, μειώνει τον αριθμό των υποτροπών και ουσιαστικά βελτιώνει τη νόσο», εξηγεί ο κος Παπαδημητρίου.
Αλλά η δράση του νέου φαρμάκου δεν περιορίζεται μόνο στη μείωση των υποτροπών καθώς παράλληλα μειώνει και το ποσοστό της εγκεφαλικής ατροφίας που αποτελεί συνέπεια της νόσου. «Έγινε μία σύγκριση της αποτελεσματικότητας τη φινγκολιμόδης με τις ιντερφερόνες και απεδείχθη ότι η φινγκολιμόδη προσθέτει άλλο ένα περίπου 50% στη μείωση του αριθμού των υποτροπών απ’ ότι προσέθετε η ιντερφερόνη.
Το δεύτερο σημαντικό είναι ότι η αναπηρία που μπορεί να εμφανιστεί στη πορεία της νόσου μειώνεται με τη χορήγηση αυτού του φαρμάκου περισσότερο από ότι με τη χορήγηση ιντερφερονών.
Και το τρίτο σημαντικό είναι ότι έχει μία σημαντική δράση στην ατροφία του εγκεφάλου», αναφέρει ο κος Παπαδημητρίου.
«Εγκεφαλική ατροφία είναι η απώλεια εγκεφαλικής μάζας, είναι μια διαδικασία η οποία φυσιολογικά απαντάται σε όλους τους ανθρώπους. Υπό ορισμένες συνθήκες όμως και σε ορισμένες καταστάσεις, όπως στην Σκλήρυνση κατά Πλάκας, υπάρχει το ενδεχόμενο αυτή η διαδικασία να επιταχυνθεί.
Η εγκεφαλική ατροφία είναι επίσης χαρακτηριστικό στην άνοια και είναι χαρακτηριστικό της γεροντικής ηλικίας. Δηλαδή προϊόντος του χρόνου ο εγκέφαλος αρχίζει σιγά-σιγά να χάνει τη μάζα του και να συρρικνώνεται και αυτό μπορεί να οφείλεται σε πάρα πολλές παραμέτρους», εξηγεί από την πλευρά του ο κος Γρηγοριάδης.
Στο ερώτημα αν αυτό το φάρμακο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για την αντιμετώπιση της άνοιας ο κος Γρηγοριάδης απαντά ότι θα πρέπει να γίνουν μελέτες για να αποδειχτεί αυτό. «Η δυναμική όμως αυτού του φαρμάκου υπάρχει και σίγουρα δεν μπορεί να αποκρυφτεί, γιατί εκτός από το ότι είναι ένα φάρμακο το οποίο παρεμβαίνει στο ανοσιακό σύστημα, δηλαδή στα λεμφοκύτταρα τα οποία δεν επιτρέπει να κυκλοφορήσουν και να μπουν στο ΚΝΣ και να κάνουν την απομυελίνωση.
Θεωρούμε ότι έχει και άμεση δράση σε κύτταρα του εγκεφάλου αυτά καθαυτά. Τα πειραματικά δεδομένα που έχουμε από τα πειραματόζωα δείχνουν ότι σαφώς έχουμε νευροπροστασία και η νευροπροστασία είναι ένας παράγοντας που μπορεί να συμβάλει στο να μην επέλθει γρήγορα η εγκεφαλική ατροφία», εξηγεί ο κος Γρηγοριάδης.
http://www.peramatozoa.info/2011/10/blog-post_2602.html?spref=fb
ΕΥΡΗΜΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΣΤΑ ΓΡΕΒΕΝΑ
Χαυλιόδοντες μήκους 5 μέτρων έφερε στο φως η σκαπάνη επιστημονικής ομάδας Ελλήνων και Ολλανδών στην περιοχή της Μηλιάς Γρεβενών. Το παλαιοντολογικό αυτό εύρημα, παγκόσμιου ενδιαφέροντος, προέρχεται από μαστόδοντα (mammut borsoni), πρόγονο των ελεφάντων που έζησε στην περιοχή πριν από 2,5-3 εκατ. χρόνια. Οι χαυλιόδοντες βρέθηκαν κατά τη διάρκεια ανασκαφών σε αμμορυχείο της περιοχής, και έσπασαν το προηγούμενο ρεκόρ ανάλογου ευρήματος που διεκδικούσε μία θέση στο βιβλίο Γκίνες.
Το μήκος των χαυλιόδοντων που βρέθηκαν στα Γρεβενά και η σύνθεση του μετακρανιακού σκελετού (σαγόνι-οδοντοστοιχία-τμήματα μηρών και βραχιόνων) οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο συγκεκριμένος μαστόδοντας ήταν αρσενικός, σύμφωνα με την επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας που διεξάγει τις ανασκαφές, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα.
Το ζώο στο οποίο ανήκαν οι χαυλιόδοντες, 3,5 μέτρων στο ύψος του ώμου και βάρους περίπου 6 τόνων, υπολογίζεται ότι έχασε τη ζωή του σε ηλικία 25-30 ετών. Τα νέα ευρήματα που ήρθαν στο φως, αναμένεται να αποτελέσουν το επίκεντρο της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας που μελετά τη διαβίωση αλλά και την εξαφάνιση του mammut borsoni.
Σημειώνεται ότι οι πεντάμετροι χαυλιόδοντες διεκδικούν μια θέση στο βιβλίο Γκίνες αφού έσπασαν το προηγούμενο ρεκόρ αντίστοιχου ευρήματος. Οι προηγούμενοι χαυλιόδοντες, από προβοσκιδωτό ζώο, μήκους 4,39 μέτρων, που είχαν ανακαλυφθεί σε γειτονική περιοχή θεωρούνταν οι μεγαλύτεροι στον κόσμο. Είναι μήκους 5,02 μ. και ανήκουν σε μαστόδοντο που έζησε στην περιοχή πριν από 3 εκατομμύρια χρόνια. Το εύρημα ήρθε στο φως το 2007 από ομάδα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια Γεωλογίας, Ευαγγελία Τσουκαλά. Το νέο ρεκόρ ανατρέπει το προηγούμενο, με χαυλιόδοντες μήκους 4,39 μ. που έχει καταγραφεί το 1997, στην ίδια περιοχή, από την ανασκαφική ομάδα του Α.Π.Θ.
Το τεράστιο σε μέγεθος εύρημα του 2007 προκάλεσε το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, κι αυτό δημιούργησε την ανάγκη να γίνει πραγματικότητα το πολυπόθητο Κέντρο Παλαιοντολογίας Γρεβενών. Θα στεγάσει τους χαυλιόδοντες, αλλά και πολλά ακόμη παλαιοντολογικά ευρήματα, που ήρθαν στο φως και μαρτυρούν την πλούσια πανίδα της περιοχής, πριν από εκατομμύρια χρόνια.
Ίσως φαίνεται αυτονόητο, αλλά επί χρόνια δεν ήταν. Οι ανασκαφές στη Μηλιά άρχισαν πριν από 17 χρόνια. Ολοένα και περισσότερα ευρήματα, ηλικίας εκατομμυρίων ετών, έρχονταν στο φως. Αλλά όσο σημαντικά και παγκοσμίου ενδιαφέροντος είναι τα ευρήματα τόσο ισχνή και πενιχρή είναι η χρηματοδότηση των ανασκαφών. Δεν χρηματοδοτούνται από κάποιο υπουργείο, αλλά από τις περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες της Νομαρχίας Γρεβενών και του Δημοτικού Διαμερίσματος Μηλιάς. Ελλείψει χρημάτων, το προσωπικό αποτελείται από φοιτητές, που φυσικά δεν πληρώνονται, και τους οποίους φιλοξενεί ο Δήμος Ηρακλεωτών Γρεβενών. Το ενδιαφέρον, που δεν έδειξε το ελληνικό κράτος, ήρθε από την Ολλανδία, τη Γαλλία, τις Η.Π.Α., το βιβλίο Γκίνες, το Ασοσιέιτεντ Πρες και το B.B.C. Ο επιστημονικός συνεργάτης στα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας του Ρότερνταμ και της Οβερνιέ Γαλλίας, Ντικ Μολ, και ο Βίλρι Βαν Λόκχεμ, που εξειδικεύεται στα αιλουροειδή, πήραν μέρος στις ανασκαφές του 2007.
Το διεθνές ενδιαφέρον, έφερε το Κέντρο Παλαιοντολογίας. Το έργο, προϋπολογισμού 5.350.000 εκατ. ευρώ, έχει ενταχθεί στο Δ΄ Κ.Π.Σ., ενώ το Υπουργείο Πολιτισμού έχει δώσει 5 εκατ. ευρώ, για το σκοπό αυτό, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Αναμένεται να είναι έτοιμο το αργότερο σε 5 χρόνια. Έχει ήδη ολοκληρωθεί η μελέτη τεκμηρίωσης, την οποία έκανε το Μουσείο Γουλανδρή μέσω του Εθνικού Κέντρου Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ).
Το Κέντρο Παλαιοντολογίας θα βρίσκεται έξω από τη Μηλιά Γρεβενών. Οι επισκέπτες θα μπορούν να δουν πιστές αναπαραστάσεις σε φυσικό μέγεθος όλων των προϊστορικών ζώων που ζούσαν στην περιοχή, εικονική ξενάγηση, εργαστήρια συντήρησης απολιθωμάτων και παραγωγής εκμαγείων, αίθουσα εκδηλώσεων και ξενώνα για τη φιλοξενία ερευνητών και σπουδαστών. Η συστηματική παλαιοντολογική έρευνα στην περιοχή των Γρεβενών άρχισε το 1990 από το Τμήμα Γεωλογίας του Α.Π.Θ. Μετά την ολοκλήρωση των ανασκαφών στη θέση Αμπέλια της πόλης των Γρεβενών, με την αποκάλυψη τμήματος σκελετού του γιγαντιαίου ελέφαντα «Elephas antiquus», ηλικίας 200.000 ετών, η Ευαγγελία Τσουκαλά και η ομάδα της συνέχισαν τις έρευνες στη Μηλιά, 15 χλμ. βορειοανατολικά των Γρεβενών. Είχαν πληροφορίες ότι το 1986 ένας κάτοικος της περιοχής, ο Θανάσης Δεληβός, είχε βρει απολιθώματα στη Μηλιά. Το 1997, το μέλος της ομάδας Βασίλης Μακρίδης εντόπισε το πρώτο ζευγάρι χαυλιόδοντων ενός γιγαντιαίου, γένους αρσενικού, μαστόδοντου «Mammut borsoni», βάρους πάνω από 6 τόνους και ύψους περίπου 3,5 μέτρων. Το μήκος του μεγαλύτερου χαυλιόδοντα είναι 4,39 μέτρα. Οι χαυλιόδοντες, μαζί πλήθος απολιθωμάτων μαστόδοντων και άλλων ζώων (ρινόκερων, ιππαρίων, μαχαιρόδοντων, ταπίρων κ.λπ.), στεγάζονται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μηλιάς, το οποίο μέχρι σήμερα έχει καταγράψει πάνω από 8.000 επισκέπτες. «Μόνο στο τελευταίο εξάμηνο, το επισκέφτηκαν 4.000 άνθρωποι», τονίζει η Ε. Τσουκαλά.
Το 2007, μέσα σε ένα αμμορυχείο, στην ίδια περιοχή της Μηλιάς, ανακαλύφθηκε δεύτερο ζευγάρι χαυλιόδοντων του ίδιου είδους, με μεγαλύτερο ακόμα μήκος: 5,02 μέτρα. Βρέθηκαν ακόμη η κάτω γνάθος του ζώου, από τις πληρέστερες του είδους στην Ευρώπη, και μεγάλο μέρος του σκελετού του. Από τα ευρήματα, το ύψος του ζώου υπολογίζεται στα 3,5 μέτρα, μέχρι τον ώμο, και το βάρος του σε 6 τόνους. Πρόκειται για ένα αρσενικό ζώο, η βιολογική ηλικία του οποίου, όπως προκύπτει από τα δόντια της γνάθου, υπολογίζεται μεταξύ 25 και 30 χρόνων.
http://www.hellinon.net/GrevenaPalaiontologia.htm
Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2011
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
της Κατερίνας Μ. Μάτσου
Στο βορειοανατολικό άκρο της πόλης της Κοζάνης, σε μία περιοχή ακόμη και σήμερα κατάφυτη, χρόνια πριν πολύ περισσότερο, με ψηλά, πυκνά δέντρα και πολλά νερά, στα σύνορα της πόλης κάποτε, σήμερα όχι και πολύ μακριά από το κέντρο, απέναντι από το ομώνυμο δημοτικό πάρκο και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Κοζάνης, βρίσκεται χτισμένος, από χρόνους αγνώστους, ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου. Η ηλικία του φτάνει και ξεπερνά την ηλικία της πόλης και η ιστορία του συναγωνίζεται εύκολα στα χρόνια και στα πάθη τη δική της ιστορία. Στην ίδια περιοχή υπήρχε εκκλησία ή έστω κάποιο μικρό εξωκλήσι του Αγίου Δημητρίου από τους βυζαντινούς ακόμη χρόνους, ενώ για κάποια χρόνια ο ιερός ναός λειτουργούσε σα μοναστήρι, μετόχι της Ιεράς Μονής της Παναγίας Ολυμπιωτίσσης Ελασσώνας. Τη σχέση ανάμεσα στα δύο ιερά ιδρύματα, πέρα από τη μέχρι σήμερα στενή συνεργασία τους, βεβαιώνει ένα χρυσόβουλο του 1336, που αποδίδεται στον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ΄ τον Παλαιολόγο, με το οποίο κατοχυρώνεται η περιουσία του μοναστηριού, αλλά και ένα δεύτερο, νεώτερο χρυσόβουλο του Ροδόλφου Καντακουζηνού, ηγεμόνα της Βλαχίας του 1730, όπου μεταξύ των κτημάτων της Ιεράς Μονής της Ελασσόνας, φαίνεται και «τόπος Κοζανιανής συν τη μικρά εκκλησία του Αγίου Δημητρίου». Ωστόσο νεότερες ιστορικές μελέτες αμφιβάλλουν για τη γνησιότητα των δύο αυτών εγγράφων.
Τη λειτουργία του Αγίου Δημητρίου σα μοναστηριακό ναό επιβεβαιώνει το γεγονός ότι στα 1612, εξαιτίας των κινημάτων και της πολιτικής αναταραχής, που επικρατούσε στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία, πλήθος καταδιωκομένων από τα Άγραφα, μετά την αποτυχημένη εξέγερση του Διονυσίου του Σκυλόσοφου έφτασε στην Κοζάνη και φιλοξενήθηκε προσωρινά στα κελιά του Αγίου Δημητρίου, όπως ο Λιούφης διασώζει1. Συνεπώς υπήρχε μοναστήρι με κελιά και όλα τα απαραίτητα κτίσματα. Στην Κοζάνη, ανατολικά της περιοχής του Αγίου Δημητρίου, κατέφυγαν το 1649 μετά την καταστροφή από αλβανικές συμμορίες της ιστορικής πόλης Κτένιον, το σημερινό Χτένι με το γνωστό κάστρο του, 120 οικογένειες βοσκών με προεστό τον Ιωάννη Τράντα ή Τραντογιάννη, πατέρα του Χαρίση Τράντα, μεγάλου άρχοντα και αναμορφωτή της πόλης και 12.000 αιγοπρόβατα και εγκαταστάθηκαν στη θέση Κρεβατάκια.
Η πρώτη δημιουργία του ιερού ναού του Αγίου Δημητρίου οφείλεται σ’ ένα όραμα που κάποιοι πιστοί είχαν να σκάψουν στη συγκεκριμένη θέση, όπου και βρήκαν μία εικόνα του αγίου, στη θέση της οποίας έχτισαν τον πρώτο ναό του Αγίου Δημητρίου η οποία σώζεται με επιγραφή, μεταγενέστερη της εύρεσης της: «Εικών δι’ οπτασίας ευρεθείσα εν τοις αρχαίοις του Ναού καταπτώμασι δι’ ης των συνεχών θαυμάτων εγένετο η πρώτη της κατά μικρόν ανεγέρσεως του ταύτης επωνύμου ναού και του μοναστηρίου. Εν Κοζάνη γέγονε υπό Σωφρονίου μοναχού εν τω αψωδ = 1754 Αυγούστου 5. Εδιωρθώθη δε δια σπουδής Χαρισίου ιερέως εν τω αωγ = 1803 Απριλίου 23».
Το 1754, επί Επισκόπου Ιγνατίου, ο ναός ανακαινίζεται εκ βάθρων, με καινούργια θεμέλια και σε μεγαλύτερες διαστάσεις. Την επίβλεψη των εργασιών και την ευθύνη είχε ο μοναχός Σωφρόνιος, που αναφέρεται και στην επιγραφή της εικόνας με τη βοήθεια και τη συνδρομή μίας ευσεβούς γυναίκας, της Ζωίνας, η οποία αργότερα έγινε μοναχή με το όνομα Ζηνοβία. Η Ζηνοβία οργάνωσε το μοναστήρι, έκανε περιοδείες σε διάφορους τόπους, κάνοντας εράνους και συγκρότησε μοναστήρι με αρκετές μοναχές, που λειτουργούσε μέχρι το 1820, όταν ο ναός γίνεται ενοριακός2.
Το 1863 ο ναός ανακαινίζεται και πάλι εκ βάθρων και παίρνει τις σημερινές του διαστάσεις, χωρίς άλλες σοβαρές από τότε μετατροπές, αν εξαιρέσουμε μόνο την προσθήκη που έγινε προς δυσμάς το 1960 αντικαθιστώντας τον παλιό, ξύλινο γυναικωνίτη.
Το πάρκο του Αγίου Δημητρίου ήταν η μοναδική δασοσκέπαστη περιοχή της Κοζάνης, που πρόσφερε τόπο αναψυχής και δροσιάς κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και εκεί λειτουργούσε επί πολλά χρόνια καφενείο με την επωνυμία ΑΙΓΛΗ. Το καφενείο αυτό κάηκε το 1908 από φανατισμένους Τούρκους στρατιώτες, που είχαν σταλεί στην πόλη για την κατασκευή και τη φύλαξη των στρατώνων. Στο υψωματάκι, που ήταν κάποτε η ΑΙΓΛΗ, συνήθιζαν οι ασχολούμενοι με τους φανούς να συγκεντρώνονται για να γιορτάσουν την Καθαρή Δευτέρα, όπως και σήμερα συνηθίζουν.
Στα πιο πρόσφατα χρόνια στο πάρκο του Αγίου Δημητρίου και στο 2ο Δημοτικό Σχολείο (πριν την καταστροφική πυρκαγιά, που έκανε στάχτη όλο το οίκημα το 1967) είχε την έδρα της η IX΄ Μεραρχία Επιστράτευσης και το 27ο Σύνταγμα Πεζικού. Στο χώρο αυτό παρουσιαζόταν οι στρατεύσιμοι της περιοχής, τόσο κατά τη στρατολόγηση τους, όσο και κατά την επιστράτευση για τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 και με θεία λειτουργία και γλέντι στον Άη-Δημήτρη συνήθιζαν οι νέοι να γιορτάζουν την κατάταξη τους στον ελληνικό στρατό, ένα έθιμο που συνεχίζεται ευλαβικά μέχρι σήμερα.
Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΥ 1993
Στις 16 Ιουλίου 1993, παραμονή της γιορτής της Αγίας Μαρίνας, πυρκαγιά που εκδηλώθηκε μεταξύ της στέγης και της οροφής, πιθανόν από ένωση ηλεκτρικών καλωδίων, κατέστρεψε ολοκληρωτικά τον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου. Παρότι η βοήθεια των γειτόνων και των πυροσβεστικών οχημάτων ήταν άμεση, το μόνο που κατάφεραν ήταν να μην εξαπλωθεί η φωτιά τριγύρω από το ναό και στο πάρκο, αφού εξαιτίας των ξυλοκατασκευών και των ξυλόγλυπτων μερών του ναού, η φωτιά μεταδόθηκε ακαριαία σε όλο το χώρο, καταστρέφοντας τα πάντα, εκτός από το παρεκκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα, τον πρόναο και τις από μπετόν νέες κατασκευές του γυναικωνίτη. Μόνο οι τοίχοι έμειναν όρθιοι, τραυματισμένοι βαρύτατα κι αυτοί. Εικόνες, ιερά σκεύη και αντικείμενα, άμφια και τελετουργικά βιβλία κι οτιδήποτε άλλο βρισκόταν μέσα στον ιερό ναό, ακόμα κι οι πολυέλαιοι και τα μπρούτζινα μανουάλια απανθρακώθηκαν κι αλλοιωμένα και παραμορφωμένα βρέθηκαν αργότερα ανάμεσα στους σωρούς από τις στάχτες.
Το γεγονός, απρόσμενο και ιδιαίτερα θλιβερό, συντάραξε την Κοζάνη ολόκληρη. Αμέσως και με διαταγή του μακαριστού Μητροπολίτου Διονυσίου συστήθηκε ειδική επιτροπή αποκατάστασης του ιερού κτίσματος κι αποφασίστηκε η άμεση αποκατάσταση κι επιδιόρθωση του, με τις συμβουλές ειδικών επιστημόνων και με βάση ό,τι είχε απομείνει από τους εξωτερικούς τοίχους. Θερμό ενδιαφέρον έδειξαν από την πρώτη στιγμή όλες οι τοπικές αρχές με κυρίαρχο τον τότε Δήμαρχο μετέπειτα Βουλευτή Κοζάνης κο Πάρι Κουκουλόπουλο, αλλά και όλος ο απλός λαός της πόλης, που διαπίστωσε από την πρώτη στιγμή του θλιβερού συμβάντος πως «Κοζάνη χωρίς τον Αϊ-Δημήτρη, δε νοείται». Έβαλαν στοίχημα να τον ξαναφτιάξουν, λαμπρότερο κι ωραιότερο από πρώτα. Και τα κατάφεραν.
Ο ιερός ναός του Αϊ-Δημήτρη της Κοζάνης λειτούργησε ξανά, χαρίζοντας χαμόγελα ανακούφισης και δάκρυα χαράς στους ενορίτες του και σ’ όλο το χριστεπώνυμο πλήθος της πόλης, ανανεωμένος πλήρως, δύο χρόνια μόλις μετά την καταστροφική πυρκαγιά, το φθινόπωρο του 1995. Μάλιστα, κατά την ανακαίνιση, βρέθηκαν τα θεμέλια του ναού που είχε κατεδαφιστεί το 1754, τα ίχνη των οποίων κρατήθηκαν στο νέο δάπεδο με πλακάκια διαφορετικού χρώματος.
Κατά τη διάρκεια της ανακατασκευής της εκκλησίας τα θρησκευτικά καθήκοντα των ενοριτών τελούνταν στην παρακείμενη, νεόδμητη εκκλησία του Αγίου Χριστοφόρου, μικρότερης βέβαια χωρητικότητας, επαρκούς όμως για τις λειτουργικές και θρησκευτικές ανάγκες της ενορίας εκείνες τις δύσκολες ώρες.
ΤΟ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ
Στη βορειοανατολική πλευρά του αύλιου χώρου του ναού του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Λαζάρου. Μικρό και γραφικό κτίσμα, χωρίς την τυπική και συνήθη μορφή των εκκλησιών, με αγιογραφίες και ιερό τέμπλο, εγκαταλειμμένο σήμερα και πολύ παλιό, άγνωστης χρονολογίας πρώτης κτίσεως, ο Αϊ-Λάζαρος με τη χαμηλή και μυστικιστική κατασκευή του μέσα σ’ ένα κατάφυτο χώρο, με πολλά περισσότερα δέντρα και πολύ πιο πυκνή βλάστηση στο παρελθόν, έδωσε πολλές αφορμές για τη δημιουργία στοιχειών και αστικών θρύλων. Το μήκος του είναι 7 μέτρα και το πλάτος 4. Ο Νικ. Δελιαλής στη μελέτη του «Συλλογή μνημείων» αναφέρει ότι: «Ως κοιμητήριο τούτου (του ναού του Αγίου Δημητρίου δηλαδή) εχρησιμοποιείτο η κρύπτη του παρεκκλησίου του Αγίου Λαζάρου».
Στο ισόμετρο θολωτό υπόγειο του Αϊ-Λάζαρου βρήκαν προστασία κατά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής (1941-1944) σπάνια βιβλία και χειρόγραφα, κώδικες και χάρτες που φυλάσσονταν μέχρι τότε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης. Τα βιβλία αυτά μετέφερε εκεί, μετά από σχετική απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής του Δήμου Κοζάνης (το καθεστώς του Ιωάννου Μεταξά, μετά την επιβολή του τον Αύγουστο του 1936, είχε καταργήσει τα δημοτικά συμβούλια σε κάποιες περιοχές και τα είχε αντικαταστήσει με διοικούσες επιτροπές), ο τότε έφορος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, λάτρης των βιβλίων και αιώνιος φύλακάς τους Νίκος Δελιαλής.
Η Διοικούσα Επιτροπή της Κοζάνης σε τακτική συνεδρίαση της 9ης Οκτωβρίου 1940, ελάχιστες δηλαδή μέρες πριν την έναρξη του ελληνο-ιταλικού πολέμου, αποφασίζει τη διάθεση πιστώσεως 15.000 δρχ. για την κατασκευή ξύλινων κιβωτίων για τη διαφύλαξη βιβλίων και άλλων αντικειμένων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, ώστε να προστατεύονται «εις ενδοχόμενην αεροεπίθεσην». Οι άνεμοι του πολέμου φυσούσαν ήδη απειλητικοί πάνω από τα Βαλκάνια και η Κοζάνη κι η Ελλάδα ολόκληρη δε γινόταν να τους αγνοήσει. Σε δεύτερη, έκτακτη συνεδρίασή της, τέσσερις μόνο μέρες μετά την έναρξη του πολέμου την 1η Νοεμβρίου 1940, αποφασίζεται η έγκριση νέας δαπάνης για την άμεση μεταφορά «των κειμηλίων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης εις το υπόγειον της εκκλησίας του Αγίου Λαζάρου». Τα κιβώτια με τα βιβλία και τα άλλα αντικείμενα ανέλαβε να μεταφέρει στον Αϊ-Λάζαρο ο Νίκος Δελιαλής. Με τη βοήθεια έμπιστων και καλών του φίλων μετέφερε τα βιβλία από τη βιβλιοθήκη στο Αϊ-Λάζαρο, νύχτα πάνω σε μια χαμάλα (μεγάλα απορριμματοφόρα κάρα του Δήμου), στα κουδούνια της οποίας είχανε βάλει βαμβάκι για να μην ακούγονται. Αφού τα κατέβασαν όλα στο υπόγειο, έχτισαν τοίχο και απομόνωσαν το χώρο με τα βιβλία. Το υπόγειο του Αγίου Λαζάρου ήταν καλοχτισμένο και στερούμενο υγρασίας, άρα απόλυτα ασφαλές για το σκοπό που ήθελαν να το χρησιμοποιήσουν. Η πράξη αυτή αποδείχτηκε σωτήρια για το θησαυρό της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της πόλης. Λίγους μήνες αργότερα, κατά τον σφοδρό βομβαρδισμό της πόλης από τα γερμανικά στούκας (10 Απριλίου 1941), ο πρώτος όροφος του δημαρχείου, στο υπόγειο του οποίου στεγαζόταν η Δημοτική βιβλιοθήκη, καταστράφηκε ολοκληρωτικά, (χωρίς ευτυχώς να πάθει τίποτα ο ναός του Αγίου Νικολάου δίπλα και το καμπαναριό), ενώ είχε ήδη προηγηθεί η κατάληψη του δημαρχιακού μεγάρου από τα μέλη του γερμανικού στρατού κατοχής. Το υπόγειο του Δημαρχιακού Μεγάρου χρησιμοποιήθηκε από τους κατακτητές σα στρατώνας-υπνωτήριο.
Όταν έληξε η γερμανική κατοχή και ελευθερώθηκε η πόλη (28 Οκτωβρίου 1944), ο Δελιαλής, πιθανόν με τη βοήθεια των ίδιων έμπιστων φίλων, που τον είχαν βοηθήσει να μεταφέρει τα βιβλία στον Αϊ-Λάζαρο, χάλασε τον τοίχο -τα υπολείμματα του οποίου διακρίνονται ακόμη και σήμερα- και πήρε πίσω ό,τι εκεί είχε κρύψει, μα δεν φανέρωσε σε κανένα την κρυψώνα τους, ακόμη και χρόνια μετά, καθώς φοβόταν μη χρειαστεί να τα κρύψει ξανά σε μελλοντικούς δύσκολους και χαλεπούς καιρούς. Ο Δελιαλής, αν και δεν ήταν άνθρωπος ιδιαίτερα μορφωμένος, είχε αντιληφθεί από νωρίς την αξία του θησαυρού, που η πόλη του του είχε αναθέσει να φυλάσσει και τον προστάτευε πάντα με όλη του την ψυχή κι αν χρειαζόταν και με τη ζωή του ακόμα. Το εκκλησάκι του Αϊ-Λάζαρου, που ήθελε κάποια στιγμή να ανακαινίσει, ήταν η καλύτερη κι η πιο ασφαλής κρυψώνα. Ο τόπος που δεν τον πρόδωσε ποτέ.
Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ
Νοτιοανατολικά του ιερού ναού του Αγίου Δημητρίου και μέσα στο ομώνυμο πάρκο, απέναντι από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Κοζάνης, βρίσκεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Χριστοφόρου. Στο λόφο του Αγίου Χριστοφόρου υπήρχε ένα από τα ιερά, αγιασμένα δένδρα που υπήρχαν σε διάφορες περιοχές της πόλης της Κοζάνης. Τα δένδρα αυτά κανείς δεν τολμούσε να τα θίξει ή να τα κόψει. Συνήθιζαν να τα αγιάζουν κάθε χρόνο την Πέμπτη της Αναλήψεως, παρουσία του ίδιου του Μητροπολίτου. Μια παράδοση αναφέρει ότι πριν από τον άτυχο πόλεμο του 1897 δύο Τούρκοι επιχείρησαν να κόψουν αυτό το δέντρο. Ο ένας πέθανε αμέσως κι ο άλλος έμεινε παράλυτος σ’ όλη του τη ζωή.
Ο ιερός ναός του Αγίου Χριστοφόρου κτίστηκε για πρώτη φορά το 1835, επί Επισκόπου Βενιαμίν, σαν εξωκκλήσι. Υπάρχει η ανεπιβεβαίωτη πληροφορία ότι στο λόφο, που χτίστηκε ο ναός, κήρυξε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, διερχόμενος από την Κοζάνη και γι’ αυτό κτίστηκε εκεί το νέο εξωκκλήσι. Από επιστολή του Μητροπολίτου Κωνστάντιου της 20ης Μαρτίου 1892 μαθαίνουμε ότι από το 1888 και ως το 1892 ο ναός χρησιμοποιούνταν ως χώρος στρατωνισμού από τα τουρκικά στρατεύματα. Ο Βενιαμίν με την επιστολή του ζητάει να αποχωρήσουν τα τουρκικά στρατεύματα από το χώρο και να καταβάλλουν αποζημίωση για τις ζημιές που προξένησαν, κυρίως στις τοιχογραφίες. Το 1896 άτακτα στρατεύματα γκέκηδων (= αλβανική φυλή) πυρπολούν την εκκλησία, που αποτεφρώνεται ολοκληρωτικά. Το 1925-1926 ο ναός ξαναχτίζεται στον ίδιο χώρο και το 1960 συντελείται εκ νέου οικοδόμηση, καθώς η εκκλησία του 1925, λιθόκτιστη και με τρούλο, ήταν πλέον ετοιμόρροπη. Η αγιογράφηση του ιερού ναού ολοκληρώθηκε το 1988.
Μετά την καταστροφική πυρκαγιά, που έπληξε τον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου το καλοκαίρι του 1993 και όσο καιρό ο ναός ανοικοδομούνταν, τα θρησκευτικά καθήκοντα των ενοριτών πραγματοποιούνταν στον Άγιο Χριστόφορο, ενώ πολλές φορές κατά τους θερινούς μήνες και κατά τη διάρκεια του θερινού Σεμιναρίου Κλασικής Μουσικής, που πραγματοποιούνταν κάθε Αύγουστο στην Κοζάνη με τη φροντίδα και την επίβλεψη της Ιεράς Μητρόπολης Σερβίων & Κοζάνης για δέκα περίπου χρόνια, ο ιερός ναός, χώρος με εξαίσια ακουστική, παραχωρούνταν για συναυλίες κλασικής μουσικής.
Ο Άγιος Χριστόφορος γιορτάζει στις 9 Μαΐου και είναι προστάτης των αυτοκινητιστών.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημήτριου της Κοζάνης με ιστορία παράλληλη στα χρόνια και στα πάθη με την ιστορία και τα πάθη της πόλης είναι σήμερα μία από τις πιο αγαπημένες εκκλησίες των Κοζανιτών, στενά και άμεσα συνδεδεμένη με την προσωπική τους ιστορία και τη ζωή τους την ίδια.
Κοζάνη, Οκτώβριος 2011
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Ιωάννου Δ. Δημόπουλου. Τα παρά τον Αλιάκμονα εκκλησιαστικά. Εκδ: Ιερά Μητρόπολις. Κοζάνη : 1994.
• Βασιλικής Θ. Διάφα-Καμπουρίδου. Ο Κώδιξ της Επισκοπής Σερβίων και Κοζάνης των ετών 1849-1868.
Εκδ: ΙΝ.Β.Α. Κοζάνη : 2006.
• Ελευθερουδάκη Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν. Εγκυκλοπαίδεια.
Εκδ: Ελευθερουδάκης Α.Ε. Αθήνα : 1927.
• Στράτου Δ. Ηλιαδέλη. Νίκος Δελιαλής. Αίσθημα ευθύνης. ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, Σεπτέμβριος/Δεκέμβριος 1983, αρ.τ: 6-7, σελ: 175-184. Θεσσαλονίκη : 1983.
• Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων & Κοζάνης. Ημερολόγιον 2005 Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων & Κοζάνης.
Εκδ: Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων & Κοζάνης. Κοζάνη : 2004.
• Β.Π. Καραγιάννη. Χρονολόγιο Κοζάνης (1392-1993). ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, έτος Ζ΄, σελ: 98-112. Κοζάνη : 1996.
• Κωνσταντίνου Ι. Λάζαρη-φιλολόγου. Ιερά Μονή Παναγίας Ολυμπιωτίσσης.
Εκδ: Ιεράς Μονής Παναγίας Ολυμπιωτίσσης. Ελασσώνα : 2000.
• Παναγ. Ν. Λιούφη δ.φ. Ιστορία της Κοζάνης.
Εκδ: ΙΩΑΝ. ΒΑΡΤΣΟΥ. Αθήνα : 1924.
• Μαλλιάρης-Παιδεία. Εγκυκλοπαίδεια.
Εκδ: Μαλλιάρης-Παιδεία / Πήγασος Εκδοτική Α.Ε. Θεσσαλονίκη : 2005.
• Μιχάλη Παπακωνσταντίνου. Μια βορειοελληνική πόλη στην Τουρκοκρατία-Ιστορία της Κοζάνης (1400-1912).
Εκδ: ΕΣΤΊΑ. Αθήνα : 1992.
• Μιχάλη Παπακωνσταντίνου. Σύντομη ιστορία της Κοζάνης. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ «ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» 1961, τόμος 2ος, σελ: 47-64. Κοζάνη : 1961.
• ΠΑΠΥΡΟΣ - ΛΑΡΟΥΣ - ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ. Εγκυκλοπαίδεια.
Εκδ: Πάπυρος. Αθήνα : 1996 και Αθήνα : 2005.
• Ηλία Παρδάλη. Ξεχασμένα κοζανίτικα έθιμα. Η λειτουργία των στρατευσίμων της Κοζάνης. ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, έτος ΙΓ΄, τεύχος Β΄, σελ: 349-362. Κοζάνη : 2002.
• Ξανθής Σαββοπούλου – Κατσίκη. Η ιστορία της Κοζάνης μέσα από τα εκκλησιαστικά της μνημεία. ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, Ιούλιος 2007, αρ.τ: 58, σελ. 3-31. Θεσσαλονίκη : 2007.
• Γεωργίου Θ. Τσουμή. Κοζάνη, πέτρινη πόλη. ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, Ιούνιος 1993, αρ.τ: 30, σελ. 16-28. Θεσσαλονίκη : 1993.
• Παύλου Ι. Τσουμή. Ιστορική εξέλιξη της πόλεως Κοζάνης. ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, έτος ΙΓ΄, τεύχος Β΄, σελ: 305-320. Κοζάνη : 2002.
Στο βορειοανατολικό άκρο της πόλης της Κοζάνης, σε μία περιοχή ακόμη και σήμερα κατάφυτη, χρόνια πριν πολύ περισσότερο, με ψηλά, πυκνά δέντρα και πολλά νερά, στα σύνορα της πόλης κάποτε, σήμερα όχι και πολύ μακριά από το κέντρο, απέναντι από το ομώνυμο δημοτικό πάρκο και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Κοζάνης, βρίσκεται χτισμένος, από χρόνους αγνώστους, ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου. Η ηλικία του φτάνει και ξεπερνά την ηλικία της πόλης και η ιστορία του συναγωνίζεται εύκολα στα χρόνια και στα πάθη τη δική της ιστορία. Στην ίδια περιοχή υπήρχε εκκλησία ή έστω κάποιο μικρό εξωκλήσι του Αγίου Δημητρίου από τους βυζαντινούς ακόμη χρόνους, ενώ για κάποια χρόνια ο ιερός ναός λειτουργούσε σα μοναστήρι, μετόχι της Ιεράς Μονής της Παναγίας Ολυμπιωτίσσης Ελασσώνας. Τη σχέση ανάμεσα στα δύο ιερά ιδρύματα, πέρα από τη μέχρι σήμερα στενή συνεργασία τους, βεβαιώνει ένα χρυσόβουλο του 1336, που αποδίδεται στον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ΄ τον Παλαιολόγο, με το οποίο κατοχυρώνεται η περιουσία του μοναστηριού, αλλά και ένα δεύτερο, νεώτερο χρυσόβουλο του Ροδόλφου Καντακουζηνού, ηγεμόνα της Βλαχίας του 1730, όπου μεταξύ των κτημάτων της Ιεράς Μονής της Ελασσόνας, φαίνεται και «τόπος Κοζανιανής συν τη μικρά εκκλησία του Αγίου Δημητρίου». Ωστόσο νεότερες ιστορικές μελέτες αμφιβάλλουν για τη γνησιότητα των δύο αυτών εγγράφων.
Τη λειτουργία του Αγίου Δημητρίου σα μοναστηριακό ναό επιβεβαιώνει το γεγονός ότι στα 1612, εξαιτίας των κινημάτων και της πολιτικής αναταραχής, που επικρατούσε στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία, πλήθος καταδιωκομένων από τα Άγραφα, μετά την αποτυχημένη εξέγερση του Διονυσίου του Σκυλόσοφου έφτασε στην Κοζάνη και φιλοξενήθηκε προσωρινά στα κελιά του Αγίου Δημητρίου, όπως ο Λιούφης διασώζει1. Συνεπώς υπήρχε μοναστήρι με κελιά και όλα τα απαραίτητα κτίσματα. Στην Κοζάνη, ανατολικά της περιοχής του Αγίου Δημητρίου, κατέφυγαν το 1649 μετά την καταστροφή από αλβανικές συμμορίες της ιστορικής πόλης Κτένιον, το σημερινό Χτένι με το γνωστό κάστρο του, 120 οικογένειες βοσκών με προεστό τον Ιωάννη Τράντα ή Τραντογιάννη, πατέρα του Χαρίση Τράντα, μεγάλου άρχοντα και αναμορφωτή της πόλης και 12.000 αιγοπρόβατα και εγκαταστάθηκαν στη θέση Κρεβατάκια.
Η πρώτη δημιουργία του ιερού ναού του Αγίου Δημητρίου οφείλεται σ’ ένα όραμα που κάποιοι πιστοί είχαν να σκάψουν στη συγκεκριμένη θέση, όπου και βρήκαν μία εικόνα του αγίου, στη θέση της οποίας έχτισαν τον πρώτο ναό του Αγίου Δημητρίου η οποία σώζεται με επιγραφή, μεταγενέστερη της εύρεσης της: «Εικών δι’ οπτασίας ευρεθείσα εν τοις αρχαίοις του Ναού καταπτώμασι δι’ ης των συνεχών θαυμάτων εγένετο η πρώτη της κατά μικρόν ανεγέρσεως του ταύτης επωνύμου ναού και του μοναστηρίου. Εν Κοζάνη γέγονε υπό Σωφρονίου μοναχού εν τω αψωδ = 1754 Αυγούστου 5. Εδιωρθώθη δε δια σπουδής Χαρισίου ιερέως εν τω αωγ = 1803 Απριλίου 23».
Το 1754, επί Επισκόπου Ιγνατίου, ο ναός ανακαινίζεται εκ βάθρων, με καινούργια θεμέλια και σε μεγαλύτερες διαστάσεις. Την επίβλεψη των εργασιών και την ευθύνη είχε ο μοναχός Σωφρόνιος, που αναφέρεται και στην επιγραφή της εικόνας με τη βοήθεια και τη συνδρομή μίας ευσεβούς γυναίκας, της Ζωίνας, η οποία αργότερα έγινε μοναχή με το όνομα Ζηνοβία. Η Ζηνοβία οργάνωσε το μοναστήρι, έκανε περιοδείες σε διάφορους τόπους, κάνοντας εράνους και συγκρότησε μοναστήρι με αρκετές μοναχές, που λειτουργούσε μέχρι το 1820, όταν ο ναός γίνεται ενοριακός2.
Το 1863 ο ναός ανακαινίζεται και πάλι εκ βάθρων και παίρνει τις σημερινές του διαστάσεις, χωρίς άλλες σοβαρές από τότε μετατροπές, αν εξαιρέσουμε μόνο την προσθήκη που έγινε προς δυσμάς το 1960 αντικαθιστώντας τον παλιό, ξύλινο γυναικωνίτη.
Το πάρκο του Αγίου Δημητρίου ήταν η μοναδική δασοσκέπαστη περιοχή της Κοζάνης, που πρόσφερε τόπο αναψυχής και δροσιάς κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και εκεί λειτουργούσε επί πολλά χρόνια καφενείο με την επωνυμία ΑΙΓΛΗ. Το καφενείο αυτό κάηκε το 1908 από φανατισμένους Τούρκους στρατιώτες, που είχαν σταλεί στην πόλη για την κατασκευή και τη φύλαξη των στρατώνων. Στο υψωματάκι, που ήταν κάποτε η ΑΙΓΛΗ, συνήθιζαν οι ασχολούμενοι με τους φανούς να συγκεντρώνονται για να γιορτάσουν την Καθαρή Δευτέρα, όπως και σήμερα συνηθίζουν.
Στα πιο πρόσφατα χρόνια στο πάρκο του Αγίου Δημητρίου και στο 2ο Δημοτικό Σχολείο (πριν την καταστροφική πυρκαγιά, που έκανε στάχτη όλο το οίκημα το 1967) είχε την έδρα της η IX΄ Μεραρχία Επιστράτευσης και το 27ο Σύνταγμα Πεζικού. Στο χώρο αυτό παρουσιαζόταν οι στρατεύσιμοι της περιοχής, τόσο κατά τη στρατολόγηση τους, όσο και κατά την επιστράτευση για τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 και με θεία λειτουργία και γλέντι στον Άη-Δημήτρη συνήθιζαν οι νέοι να γιορτάζουν την κατάταξη τους στον ελληνικό στρατό, ένα έθιμο που συνεχίζεται ευλαβικά μέχρι σήμερα.
Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΥ 1993
Στις 16 Ιουλίου 1993, παραμονή της γιορτής της Αγίας Μαρίνας, πυρκαγιά που εκδηλώθηκε μεταξύ της στέγης και της οροφής, πιθανόν από ένωση ηλεκτρικών καλωδίων, κατέστρεψε ολοκληρωτικά τον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου. Παρότι η βοήθεια των γειτόνων και των πυροσβεστικών οχημάτων ήταν άμεση, το μόνο που κατάφεραν ήταν να μην εξαπλωθεί η φωτιά τριγύρω από το ναό και στο πάρκο, αφού εξαιτίας των ξυλοκατασκευών και των ξυλόγλυπτων μερών του ναού, η φωτιά μεταδόθηκε ακαριαία σε όλο το χώρο, καταστρέφοντας τα πάντα, εκτός από το παρεκκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα, τον πρόναο και τις από μπετόν νέες κατασκευές του γυναικωνίτη. Μόνο οι τοίχοι έμειναν όρθιοι, τραυματισμένοι βαρύτατα κι αυτοί. Εικόνες, ιερά σκεύη και αντικείμενα, άμφια και τελετουργικά βιβλία κι οτιδήποτε άλλο βρισκόταν μέσα στον ιερό ναό, ακόμα κι οι πολυέλαιοι και τα μπρούτζινα μανουάλια απανθρακώθηκαν κι αλλοιωμένα και παραμορφωμένα βρέθηκαν αργότερα ανάμεσα στους σωρούς από τις στάχτες.
Το γεγονός, απρόσμενο και ιδιαίτερα θλιβερό, συντάραξε την Κοζάνη ολόκληρη. Αμέσως και με διαταγή του μακαριστού Μητροπολίτου Διονυσίου συστήθηκε ειδική επιτροπή αποκατάστασης του ιερού κτίσματος κι αποφασίστηκε η άμεση αποκατάσταση κι επιδιόρθωση του, με τις συμβουλές ειδικών επιστημόνων και με βάση ό,τι είχε απομείνει από τους εξωτερικούς τοίχους. Θερμό ενδιαφέρον έδειξαν από την πρώτη στιγμή όλες οι τοπικές αρχές με κυρίαρχο τον τότε Δήμαρχο μετέπειτα Βουλευτή Κοζάνης κο Πάρι Κουκουλόπουλο, αλλά και όλος ο απλός λαός της πόλης, που διαπίστωσε από την πρώτη στιγμή του θλιβερού συμβάντος πως «Κοζάνη χωρίς τον Αϊ-Δημήτρη, δε νοείται». Έβαλαν στοίχημα να τον ξαναφτιάξουν, λαμπρότερο κι ωραιότερο από πρώτα. Και τα κατάφεραν.
Ο ιερός ναός του Αϊ-Δημήτρη της Κοζάνης λειτούργησε ξανά, χαρίζοντας χαμόγελα ανακούφισης και δάκρυα χαράς στους ενορίτες του και σ’ όλο το χριστεπώνυμο πλήθος της πόλης, ανανεωμένος πλήρως, δύο χρόνια μόλις μετά την καταστροφική πυρκαγιά, το φθινόπωρο του 1995. Μάλιστα, κατά την ανακαίνιση, βρέθηκαν τα θεμέλια του ναού που είχε κατεδαφιστεί το 1754, τα ίχνη των οποίων κρατήθηκαν στο νέο δάπεδο με πλακάκια διαφορετικού χρώματος.
Κατά τη διάρκεια της ανακατασκευής της εκκλησίας τα θρησκευτικά καθήκοντα των ενοριτών τελούνταν στην παρακείμενη, νεόδμητη εκκλησία του Αγίου Χριστοφόρου, μικρότερης βέβαια χωρητικότητας, επαρκούς όμως για τις λειτουργικές και θρησκευτικές ανάγκες της ενορίας εκείνες τις δύσκολες ώρες.
ΤΟ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ
Στη βορειοανατολική πλευρά του αύλιου χώρου του ναού του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Λαζάρου. Μικρό και γραφικό κτίσμα, χωρίς την τυπική και συνήθη μορφή των εκκλησιών, με αγιογραφίες και ιερό τέμπλο, εγκαταλειμμένο σήμερα και πολύ παλιό, άγνωστης χρονολογίας πρώτης κτίσεως, ο Αϊ-Λάζαρος με τη χαμηλή και μυστικιστική κατασκευή του μέσα σ’ ένα κατάφυτο χώρο, με πολλά περισσότερα δέντρα και πολύ πιο πυκνή βλάστηση στο παρελθόν, έδωσε πολλές αφορμές για τη δημιουργία στοιχειών και αστικών θρύλων. Το μήκος του είναι 7 μέτρα και το πλάτος 4. Ο Νικ. Δελιαλής στη μελέτη του «Συλλογή μνημείων» αναφέρει ότι: «Ως κοιμητήριο τούτου (του ναού του Αγίου Δημητρίου δηλαδή) εχρησιμοποιείτο η κρύπτη του παρεκκλησίου του Αγίου Λαζάρου».
Στο ισόμετρο θολωτό υπόγειο του Αϊ-Λάζαρου βρήκαν προστασία κατά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής (1941-1944) σπάνια βιβλία και χειρόγραφα, κώδικες και χάρτες που φυλάσσονταν μέχρι τότε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης. Τα βιβλία αυτά μετέφερε εκεί, μετά από σχετική απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής του Δήμου Κοζάνης (το καθεστώς του Ιωάννου Μεταξά, μετά την επιβολή του τον Αύγουστο του 1936, είχε καταργήσει τα δημοτικά συμβούλια σε κάποιες περιοχές και τα είχε αντικαταστήσει με διοικούσες επιτροπές), ο τότε έφορος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, λάτρης των βιβλίων και αιώνιος φύλακάς τους Νίκος Δελιαλής.
Η Διοικούσα Επιτροπή της Κοζάνης σε τακτική συνεδρίαση της 9ης Οκτωβρίου 1940, ελάχιστες δηλαδή μέρες πριν την έναρξη του ελληνο-ιταλικού πολέμου, αποφασίζει τη διάθεση πιστώσεως 15.000 δρχ. για την κατασκευή ξύλινων κιβωτίων για τη διαφύλαξη βιβλίων και άλλων αντικειμένων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, ώστε να προστατεύονται «εις ενδοχόμενην αεροεπίθεσην». Οι άνεμοι του πολέμου φυσούσαν ήδη απειλητικοί πάνω από τα Βαλκάνια και η Κοζάνη κι η Ελλάδα ολόκληρη δε γινόταν να τους αγνοήσει. Σε δεύτερη, έκτακτη συνεδρίασή της, τέσσερις μόνο μέρες μετά την έναρξη του πολέμου την 1η Νοεμβρίου 1940, αποφασίζεται η έγκριση νέας δαπάνης για την άμεση μεταφορά «των κειμηλίων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης εις το υπόγειον της εκκλησίας του Αγίου Λαζάρου». Τα κιβώτια με τα βιβλία και τα άλλα αντικείμενα ανέλαβε να μεταφέρει στον Αϊ-Λάζαρο ο Νίκος Δελιαλής. Με τη βοήθεια έμπιστων και καλών του φίλων μετέφερε τα βιβλία από τη βιβλιοθήκη στο Αϊ-Λάζαρο, νύχτα πάνω σε μια χαμάλα (μεγάλα απορριμματοφόρα κάρα του Δήμου), στα κουδούνια της οποίας είχανε βάλει βαμβάκι για να μην ακούγονται. Αφού τα κατέβασαν όλα στο υπόγειο, έχτισαν τοίχο και απομόνωσαν το χώρο με τα βιβλία. Το υπόγειο του Αγίου Λαζάρου ήταν καλοχτισμένο και στερούμενο υγρασίας, άρα απόλυτα ασφαλές για το σκοπό που ήθελαν να το χρησιμοποιήσουν. Η πράξη αυτή αποδείχτηκε σωτήρια για το θησαυρό της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της πόλης. Λίγους μήνες αργότερα, κατά τον σφοδρό βομβαρδισμό της πόλης από τα γερμανικά στούκας (10 Απριλίου 1941), ο πρώτος όροφος του δημαρχείου, στο υπόγειο του οποίου στεγαζόταν η Δημοτική βιβλιοθήκη, καταστράφηκε ολοκληρωτικά, (χωρίς ευτυχώς να πάθει τίποτα ο ναός του Αγίου Νικολάου δίπλα και το καμπαναριό), ενώ είχε ήδη προηγηθεί η κατάληψη του δημαρχιακού μεγάρου από τα μέλη του γερμανικού στρατού κατοχής. Το υπόγειο του Δημαρχιακού Μεγάρου χρησιμοποιήθηκε από τους κατακτητές σα στρατώνας-υπνωτήριο.
Όταν έληξε η γερμανική κατοχή και ελευθερώθηκε η πόλη (28 Οκτωβρίου 1944), ο Δελιαλής, πιθανόν με τη βοήθεια των ίδιων έμπιστων φίλων, που τον είχαν βοηθήσει να μεταφέρει τα βιβλία στον Αϊ-Λάζαρο, χάλασε τον τοίχο -τα υπολείμματα του οποίου διακρίνονται ακόμη και σήμερα- και πήρε πίσω ό,τι εκεί είχε κρύψει, μα δεν φανέρωσε σε κανένα την κρυψώνα τους, ακόμη και χρόνια μετά, καθώς φοβόταν μη χρειαστεί να τα κρύψει ξανά σε μελλοντικούς δύσκολους και χαλεπούς καιρούς. Ο Δελιαλής, αν και δεν ήταν άνθρωπος ιδιαίτερα μορφωμένος, είχε αντιληφθεί από νωρίς την αξία του θησαυρού, που η πόλη του του είχε αναθέσει να φυλάσσει και τον προστάτευε πάντα με όλη του την ψυχή κι αν χρειαζόταν και με τη ζωή του ακόμα. Το εκκλησάκι του Αϊ-Λάζαρου, που ήθελε κάποια στιγμή να ανακαινίσει, ήταν η καλύτερη κι η πιο ασφαλής κρυψώνα. Ο τόπος που δεν τον πρόδωσε ποτέ.
Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ
Νοτιοανατολικά του ιερού ναού του Αγίου Δημητρίου και μέσα στο ομώνυμο πάρκο, απέναντι από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Κοζάνης, βρίσκεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Χριστοφόρου. Στο λόφο του Αγίου Χριστοφόρου υπήρχε ένα από τα ιερά, αγιασμένα δένδρα που υπήρχαν σε διάφορες περιοχές της πόλης της Κοζάνης. Τα δένδρα αυτά κανείς δεν τολμούσε να τα θίξει ή να τα κόψει. Συνήθιζαν να τα αγιάζουν κάθε χρόνο την Πέμπτη της Αναλήψεως, παρουσία του ίδιου του Μητροπολίτου. Μια παράδοση αναφέρει ότι πριν από τον άτυχο πόλεμο του 1897 δύο Τούρκοι επιχείρησαν να κόψουν αυτό το δέντρο. Ο ένας πέθανε αμέσως κι ο άλλος έμεινε παράλυτος σ’ όλη του τη ζωή.
Ο ιερός ναός του Αγίου Χριστοφόρου κτίστηκε για πρώτη φορά το 1835, επί Επισκόπου Βενιαμίν, σαν εξωκκλήσι. Υπάρχει η ανεπιβεβαίωτη πληροφορία ότι στο λόφο, που χτίστηκε ο ναός, κήρυξε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, διερχόμενος από την Κοζάνη και γι’ αυτό κτίστηκε εκεί το νέο εξωκκλήσι. Από επιστολή του Μητροπολίτου Κωνστάντιου της 20ης Μαρτίου 1892 μαθαίνουμε ότι από το 1888 και ως το 1892 ο ναός χρησιμοποιούνταν ως χώρος στρατωνισμού από τα τουρκικά στρατεύματα. Ο Βενιαμίν με την επιστολή του ζητάει να αποχωρήσουν τα τουρκικά στρατεύματα από το χώρο και να καταβάλλουν αποζημίωση για τις ζημιές που προξένησαν, κυρίως στις τοιχογραφίες. Το 1896 άτακτα στρατεύματα γκέκηδων (= αλβανική φυλή) πυρπολούν την εκκλησία, που αποτεφρώνεται ολοκληρωτικά. Το 1925-1926 ο ναός ξαναχτίζεται στον ίδιο χώρο και το 1960 συντελείται εκ νέου οικοδόμηση, καθώς η εκκλησία του 1925, λιθόκτιστη και με τρούλο, ήταν πλέον ετοιμόρροπη. Η αγιογράφηση του ιερού ναού ολοκληρώθηκε το 1988.
Μετά την καταστροφική πυρκαγιά, που έπληξε τον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου το καλοκαίρι του 1993 και όσο καιρό ο ναός ανοικοδομούνταν, τα θρησκευτικά καθήκοντα των ενοριτών πραγματοποιούνταν στον Άγιο Χριστόφορο, ενώ πολλές φορές κατά τους θερινούς μήνες και κατά τη διάρκεια του θερινού Σεμιναρίου Κλασικής Μουσικής, που πραγματοποιούνταν κάθε Αύγουστο στην Κοζάνη με τη φροντίδα και την επίβλεψη της Ιεράς Μητρόπολης Σερβίων & Κοζάνης για δέκα περίπου χρόνια, ο ιερός ναός, χώρος με εξαίσια ακουστική, παραχωρούνταν για συναυλίες κλασικής μουσικής.
Ο Άγιος Χριστόφορος γιορτάζει στις 9 Μαΐου και είναι προστάτης των αυτοκινητιστών.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημήτριου της Κοζάνης με ιστορία παράλληλη στα χρόνια και στα πάθη με την ιστορία και τα πάθη της πόλης είναι σήμερα μία από τις πιο αγαπημένες εκκλησίες των Κοζανιτών, στενά και άμεσα συνδεδεμένη με την προσωπική τους ιστορία και τη ζωή τους την ίδια.
Κοζάνη, Οκτώβριος 2011
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Ιωάννου Δ. Δημόπουλου. Τα παρά τον Αλιάκμονα εκκλησιαστικά. Εκδ: Ιερά Μητρόπολις. Κοζάνη : 1994.
• Βασιλικής Θ. Διάφα-Καμπουρίδου. Ο Κώδιξ της Επισκοπής Σερβίων και Κοζάνης των ετών 1849-1868.
Εκδ: ΙΝ.Β.Α. Κοζάνη : 2006.
• Ελευθερουδάκη Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν. Εγκυκλοπαίδεια.
Εκδ: Ελευθερουδάκης Α.Ε. Αθήνα : 1927.
• Στράτου Δ. Ηλιαδέλη. Νίκος Δελιαλής. Αίσθημα ευθύνης. ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, Σεπτέμβριος/Δεκέμβριος 1983, αρ.τ: 6-7, σελ: 175-184. Θεσσαλονίκη : 1983.
• Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων & Κοζάνης. Ημερολόγιον 2005 Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων & Κοζάνης.
Εκδ: Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων & Κοζάνης. Κοζάνη : 2004.
• Β.Π. Καραγιάννη. Χρονολόγιο Κοζάνης (1392-1993). ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, έτος Ζ΄, σελ: 98-112. Κοζάνη : 1996.
• Κωνσταντίνου Ι. Λάζαρη-φιλολόγου. Ιερά Μονή Παναγίας Ολυμπιωτίσσης.
Εκδ: Ιεράς Μονής Παναγίας Ολυμπιωτίσσης. Ελασσώνα : 2000.
• Παναγ. Ν. Λιούφη δ.φ. Ιστορία της Κοζάνης.
Εκδ: ΙΩΑΝ. ΒΑΡΤΣΟΥ. Αθήνα : 1924.
• Μαλλιάρης-Παιδεία. Εγκυκλοπαίδεια.
Εκδ: Μαλλιάρης-Παιδεία / Πήγασος Εκδοτική Α.Ε. Θεσσαλονίκη : 2005.
• Μιχάλη Παπακωνσταντίνου. Μια βορειοελληνική πόλη στην Τουρκοκρατία-Ιστορία της Κοζάνης (1400-1912).
Εκδ: ΕΣΤΊΑ. Αθήνα : 1992.
• Μιχάλη Παπακωνσταντίνου. Σύντομη ιστορία της Κοζάνης. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ «ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» 1961, τόμος 2ος, σελ: 47-64. Κοζάνη : 1961.
• ΠΑΠΥΡΟΣ - ΛΑΡΟΥΣ - ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ. Εγκυκλοπαίδεια.
Εκδ: Πάπυρος. Αθήνα : 1996 και Αθήνα : 2005.
• Ηλία Παρδάλη. Ξεχασμένα κοζανίτικα έθιμα. Η λειτουργία των στρατευσίμων της Κοζάνης. ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, έτος ΙΓ΄, τεύχος Β΄, σελ: 349-362. Κοζάνη : 2002.
• Ξανθής Σαββοπούλου – Κατσίκη. Η ιστορία της Κοζάνης μέσα από τα εκκλησιαστικά της μνημεία. ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, Ιούλιος 2007, αρ.τ: 58, σελ. 3-31. Θεσσαλονίκη : 2007.
• Γεωργίου Θ. Τσουμή. Κοζάνη, πέτρινη πόλη. ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, Ιούνιος 1993, αρ.τ: 30, σελ. 16-28. Θεσσαλονίκη : 1993.
• Παύλου Ι. Τσουμή. Ιστορική εξέλιξη της πόλεως Κοζάνης. ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, έτος ΙΓ΄, τεύχος Β΄, σελ: 305-320. Κοζάνη : 2002.
ΤΟ ΚΑΣΤΑΝΟ Ο ΚΑΡΠΟΣ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ!
Όταν ξεκινάει να πέφτει η θερμοκρασία, έρχονται και οι αλλαγές: ντυνόμαστε πιο βαριά, κλεινόμαστε περισσότερο σπίτι, κάνουμε περισσότερες δουλειές και γενικότερα προσαρμοζόμαστε κι εμείς στο μουντό κλίμα που μας περιβάλλει. Μέσα σε όλα, αποχωριζόμαστε διάφορες τροφές (τέλος τα καρπούζια, τα πεπόνια, οι ντομάτες κ.λπ), ενώ εισάγουμε νέες στο χειμερινό διατροφικό μας πρόγραμμα. Μια από αυτές τις τροφές που ταιριάζουν απόλυτα σε χειμερινό σκηνικό είναι και οι καρποί της καστανιάς, τα κάστανα.
Οι καρποί αυτοί, που τρώγονται ψητοί ή βραστοί, περιέχουν αρκετές θερμίδες, αλλά ίσως λιγότερες απ’ όσες νομίζουν οι περισσότεροι, ενώ στη νωπή τους μορφή έχουν 50% περιεκτικότητα σε νερό, 45% σε υδατάνθρακες και 5% σε φυτικά έλαια.
Μπορείτε να τα δοκιμάσετε σκέτα, αλλά χρησιμοποιούνται και σε γλυκά, όπως και σε φαγητά και δεν είναι λίγοι οι λάτρεις τους που περιμένουν να χειμωνιάσει για να τα απολαύσουν και να θυμηθούν και πάλι την ελαφρώς γλυκιά τους γεύση. Στη χώρα μας ευδοκιμούν στη Μακεδονία, τη Θεσσαλία, αλλά και στις ορεινές περιοχές της Κρήτης και της Λέσβου και ωριμάζουν από τις αρχές Σεπτέμβρη, μέχρι το τέλος του Νοεμβρίου.
Αν έχει μείνει κανένας καστανάς εκεί έξω με τη φουφού του, μη διστάσετε να αγοράσετε ένα σακουλάκι αυτού του ωφέλιμου καρπού ή δοκιμάστε να τα ψήσετε ή να τα βράσετε μόνοι σας στο σπίτι ανά πάσα στιγμή και να «κλέψετε» τα οφέλη τους.
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΑ;
-Σε αντίθεση με άλλους καρπούς, τα κάστανα περιέχουν λιγότερο λίπος, ενώ ταυτόχρονα είναι πλούσια σε μέταλλα, βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά.
-Ενώ τα 100 γραμμάρια καρυδιών ξεπερνούν κατά πολύ τις 600 θερμίδες, η ίδια ποσότητα των καρπών της καστανιάς ξεπερνά τις 300. Παρ’ όλο, όμως που συγκριτικά έχουν λιγότερες θερμίδες, αν προσπαθείτε να χάσετε βάρος θα πρέπει να τα καταναλώνετε με μέτρο.
-Από διατροφικής άποψης, τα κάστανα είναι παρόμοια με άλλες αμυλώδεις τροφές όπως η πατάτα, το καλαμπόκι κ.λπ., ενώ περιέχουν και υψηλής ποιότητας πρωτεΐνη.
-Αποτελούν μια καλή πηγή διαιτητικών φυτικών ινών, παρέχοντας περίπου 8,1 γραμμ. φυτικών ινών στα 100 γραμμ., δηλαδή το 21% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας. Οι φυτικές ίνες βοηθούν στη μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης, καθώς μειώνουν την απορρόφησή της στο αίμα.
-Τα κάστανα ξεχωρίζουν ακόμη, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε βιταμίνη C, αφού 100 γραμμάρια κάστανα μας παρέχουν 43 mg της σημαντικής αυτής βιταμίνης, ( η οποία μας προσφέρει αντιοξειδωτική προστασία απέναντι στις ελεύθερες ρίζες), δηλαδή περίπου το 70% της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης.
-Ακόμη, είναι πλούσια σε φυλλικό οξύ, με τα 100 γραμμάρια να παρέχουν 62 mg φυλλικού οξέος (δηλαδή το 15,5% της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης). Το φυλλικό οξύ είναι απαραίτητο για το σχηματισμό ερυθρών αιμοσφαιρίων, τη σύνθεση του RNA και την αντιγραφή του DNA, ενώ η επαρκής λήψη του από τη διατροφή την περίοδο πριν τη σύλληψη και την εγκυμοσύνη, βοηθά στην αποτροπή εμφάνισης βλαβών στο νευρικό σωλήνα του εμβρύου.
-Είναι καλή πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, όπως ολεϊκού και παλμιτολεϊκού οξέος, τα οποία βοηθούν στη μείωση της κακής (LDL) χοληστερόλης και αύξηση της καλής (HDL). Η μεσογειακή διατροφή, η οποία είναι πλούσια σε διαιτητικές φυτικές ίνες, μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και αντιοξειδωτικά, μπορεί να εμποδίσει την εμφάνιση παθήσεων της καρδιάς και των αρτηριών, βελτιώνοντας το λιπιδαιμικό προφίλ.
-Όσον αφορά στα μέταλλα, τα κάστανα και πάλι δεν υστερούν αφού περιέχουν σίδηρο, ασβέστιο, κάλιο, μαγνήσιο, μαγγάνιο, φωσφόρο και ψευδάργυρο. Όσον αφορά, μάλιστα, το κάλιο, η περιεκτικότητά τους είναι αρκετά υψηλή, φτάνοντας τα 518 mcg στα 100 γραμμάρια. Το κάλιο αντισταθμίζει την υπερτασική δράση του νατρίου, ρίχνει τους καρδιακούς παλμούς, αλλά και την πίεση, ο σίδηρος εμποδίζει την εμφάνιση της μικροκυτταρικής αναιμίας και το μαγνήσιο και ο φώσφορος είναι σημαντικά μέταλλα για τον μεταβολισμό των οστών.
-Δυνατό σημείο των καστάνων είναι και η περιεκτικότητά τους σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, καθώς 100 γραμμάρια περιέχουν 11% νιασίνη, 29% πυριδοξίνη, 100% θειαμίνη και 12% ριβοφλαβίνη.
-Όπως τα αμύγδαλα και τα φουντούκια, έτσι και τα κάστανα δεν περιέχουν γλουτένη και μπορούν να καταναλώνονται ελεύθερα σε όσους έχουν δυσανεξία στη γλουτένη, πάσχουν από κοιλιοκάκη κ.λπ.
ΠΩΣ ΝΑ ΤΑ ΕΠΙΛΕΞΕΤΕ ΚΑΙ ΝΑ ΤΑ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΕΤΕ;
Αν πρόκειται να αγοράσετε κάστανα προκειμένου να τα ψήσετε ή να τα βράσετε μόνοι σας, επιλέξτε τα μεγάλα σε μέγεθος και τα πιο φρέσκα, καθώς λόγω του ότι είναι πλούσια σε άμυλο και έχουν λιγότερα λιπαρά από άλλους καρπούς, τείνουν να χαλάνε γρήγορα. Για να επιβεβαιώσετε το ότι είναι φρέσκα, λόγω του ότι είναι δύσκολο να βεβαιωθείτε από το εξωτερικό τους περίβλημα, ανοίξτε 1-2 και ελέγξτε αν η ψίχα τους είναι βαριά, σκληρή και ανοιχτόχρωμη.
Όσον αφορά στην αποθήκευσή τους στο σπίτι, θα πρέπει να τους συμπεριφερθείτε, όπως στα φρούτα και τα λαχανικά. Τοποθετήστε τα στο ψυγείο, μέσα σε πλαστική σακούλα, απ’ όπου έχετε αφαιρέσει τον αέρα, έτσι ώστε να τα διατηρήσετε για λίγες εβδομάδες.
TIPS ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΕΡΒΙΡΙΣΜΑ ΤΟΥΣ
-Αν πρόκειται να τα ψήσετε, για να μην τα κάψετε κάντε μικρές χαρακιές στη στρογγυλή τους πλευρά.
-Χρησιμοποιήστε τα στο φαγητό, στη γέμιση π.χ. της γαλοπούλας, αλλά και του κοτόπουλου, μαζί με ρύζι, σταφίδες κ.λπ.
-Φτιάξτε μαρόν γλασέ μουλιάζοντάς τα σε νερό (χωρίς το εξωτερικό περίβλημα) και τοποθετώντας τα έπειτα για βράσιμο σε σιρόπι που έχετε φτιάξει με νερό και ζάχαρη, αρκετές φορές και για αρκετές ώρες, πριν τα τοποθετήσετε τελικά στο ψυγείο.
http://vimavoiou.blogspot.com/2011/10/blog-post_5749.html#more
Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2011
ΤΟ IQ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ!
Η νοητική ικανότητα των εφήβων μπορεί να βελτιωθεί ή να μειωθεί σε μεγάλο βαθμό, σύμφωνα με νέα έρευνα…
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο University College του Λονδίνου, από τον καθηγητή Τ. Cathy του Κέντρου Νευροαπεικόνισης Wellcome Trust, έδειξε ότι: «οι διακυμάνσεις του IQ συσχετίζονται με αλλαγές σε δύο συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου στους εφήβους». Στην μελέτη συμμετείχαν 19 αγόρια και 14 κορίτσια, που υποβλήθηκαν σε ένα συνδυασμό εξετάσεων με μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου και «λεκτικά και μη λεκτικά» τεστ IQ, το 2004 και μετά το 2008.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι βρέθηκε αλλαγή στα «λεκτικά IQ» στο 39% των εφήβων, και το 21% έδειξαν μια αλλαγή στις δοκιμασίες χωροταξικής λογικής (performance IQ). Η αύξηση της λεκτικής νοημοσύνης αντιστοιχούσε σε μια αυξημένη πυκνότητα, μέρους του αριστερού κινητικού φλοιού, μια περιοχή που ενεργοποιείται κατά τη διάρκεια της ομιλίας. Η αύξηση δε του μη-λεκτικού IQ συσχετίσθηκε, με την αύξηση της πυκνότητας του πρόσθιου μέρους της παρεγκεφαλίδας, μια περιοχή που σχετίζεται με κινήσεις του χεριού.
Ο καθηγητής Τ. Cathy δήλωσε: «Έχουμε μια τάση να αξιολογούμε τα παιδιά μας και να καθορίζουμε την πορεία εκπαίδευσής τους σχετικά νωρίς στη ζωή. Η ερεύνα όμως έδειξε ότι η νοημοσύνη τους είναι πιθανόν να είναι ακόμη υπό διαμόρφωση. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με τους εφήβους και τις φτωχότερες επιδόσεις τους σε μικρή ηλικία, ενώ στην πραγματικότητα το IQ τους μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά μερικά χρόνια αργότερα».
Η έρευνα ωστόσο, δεν είχε ως σκοπό να κατανοηθούν οι αιτίες των αλλαγών. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι οι έφηβοι ωριμάζουν σε σχετικά διαφορετικές ηλικίες -με το «νωρίς» και το «αργά»- για την ανάπτυξη τους, να έχει μεγάλη σχέση, με περιοχές του εγκεφάλου οπού η νεύρο-απεικόνιση διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο. Τελικά, οι γενετικοί κώδικες καθορίζουν το δείκτη νοημοσύνης (IQ) και έχουν άμεση σχέση με την ωρίμανση του εγκεφάλου.
http://24wro.blogspot.com/2011/10/iq.html
ΜΗ ΣΚΙΣΕΙΣ ΤΟ ΚΑΛΣΟΝ
Κείμενο: Ελευθερία Ιωαννίδου
To γυναικείο καλσόν τυλίγει πόδια και μαζί, μια ολόκληρη ιστορία.
Αν ψάχνετε για γυναικεία φετίχ, τότε το καλσόν είναι ίσως το δικό σας κομμάτι.
Το καλσόν καθιερώθηκε από τους άντρες ευγενείς στα τέλη του 16ου αιώνα, καθώς η μάλλινη εκδοχή, που φορούσαν μέχρι τότε έμοιαζε αρκετά άβολη. Το 1920 οι γυναίκες άρχισαν να φορούν μακριές κάλτσες από μετάξι, εκτοξεύοντας στα ύψη τη σεξουαλικότητά τους. Στη αρχή τα καλσόν ήταν φτιαγμένα από τεχνητό μετάξι, ενώ μετά τη δεκαετία του ‘40 κατασκευάζονταν από νάιλον (το οποίο εφευρέθηκε το 1938). Τα πρώτα νάιλον καλσόν προορίζονταν για να καλύψουν τις ανάγκες των ηθοποιών και των χορευτριών και είχαν πρωταρχική θέση στη μεγάλη οθόνη.
Στα τέλη της δεκαετίας του ‘50 τα καλσόν άρχισαν να απευθύνονται στην ευρεία μάζα, ανοίγοντας μια ολόκληρη αγορά. Τη δεκαετία του ‘60 οι βελτιωμένες συνθήκες κατασκευής το έκαναν φθηνότερο και κατά συνέπεια πιο εύκολα προσβάσιμο σε όλα τα στρώματα. Η δημοτικότητά του παρέμεινε για πολλά χρόνια στην κορυφή και θεωρήθηκε απαραίτητο αξεσουάρ το φθινόπωρο και το χειμώνα, αναδεικνύοντας τα σύνολα σε συνδυασμό με φούστες ή φορέματα.
Αν και τα τελευταία χρόνια οι πωλήσεις φαίνεται πως έχουν πέσει (λόγω της νέας μόδας που θέλει γυμνά πόδια και εξαιτίας της επικράτησης του παντελονιού στη γυναικεία γκαρνταρόμπα), το καλσόν επιτίθεται με ολοένα και περισσότερα χρώματα ή σχέδια που κάνουν τις γυναίκες να συνεχίζουν να το λατρεύουν.
http://www.queen.gr/MODA/SChOLEIO-MODAS/item/28685-Mh-skiseis-to-kalson
To γυναικείο καλσόν τυλίγει πόδια και μαζί, μια ολόκληρη ιστορία.
Αν ψάχνετε για γυναικεία φετίχ, τότε το καλσόν είναι ίσως το δικό σας κομμάτι.
Το καλσόν καθιερώθηκε από τους άντρες ευγενείς στα τέλη του 16ου αιώνα, καθώς η μάλλινη εκδοχή, που φορούσαν μέχρι τότε έμοιαζε αρκετά άβολη. Το 1920 οι γυναίκες άρχισαν να φορούν μακριές κάλτσες από μετάξι, εκτοξεύοντας στα ύψη τη σεξουαλικότητά τους. Στη αρχή τα καλσόν ήταν φτιαγμένα από τεχνητό μετάξι, ενώ μετά τη δεκαετία του ‘40 κατασκευάζονταν από νάιλον (το οποίο εφευρέθηκε το 1938). Τα πρώτα νάιλον καλσόν προορίζονταν για να καλύψουν τις ανάγκες των ηθοποιών και των χορευτριών και είχαν πρωταρχική θέση στη μεγάλη οθόνη.
Στα τέλη της δεκαετίας του ‘50 τα καλσόν άρχισαν να απευθύνονται στην ευρεία μάζα, ανοίγοντας μια ολόκληρη αγορά. Τη δεκαετία του ‘60 οι βελτιωμένες συνθήκες κατασκευής το έκαναν φθηνότερο και κατά συνέπεια πιο εύκολα προσβάσιμο σε όλα τα στρώματα. Η δημοτικότητά του παρέμεινε για πολλά χρόνια στην κορυφή και θεωρήθηκε απαραίτητο αξεσουάρ το φθινόπωρο και το χειμώνα, αναδεικνύοντας τα σύνολα σε συνδυασμό με φούστες ή φορέματα.
Αν και τα τελευταία χρόνια οι πωλήσεις φαίνεται πως έχουν πέσει (λόγω της νέας μόδας που θέλει γυμνά πόδια και εξαιτίας της επικράτησης του παντελονιού στη γυναικεία γκαρνταρόμπα), το καλσόν επιτίθεται με ολοένα και περισσότερα χρώματα ή σχέδια που κάνουν τις γυναίκες να συνεχίζουν να το λατρεύουν.
http://www.queen.gr/MODA/SChOLEIO-MODAS/item/28685-Mh-skiseis-to-kalson
Πέμπτη 20 Οκτωβρίου 2011
ΝΕΟΣ ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΗΣ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗ ΓΗ
Μια ομάδα ερασιτεχνών αστρονόμων... ανακάλυψε πρόσφατα -το Σεπτέμβριο- ένα νέο αστεροειδή με τροχιά που το φέρνει πολύ κοντά στη Γη, κατατάσσοντας τον στα πλησίον του πλανήτης μας αντικείμενα NEO (Near Erath Objects).
Η ομάδα πραγματοποίησε την ανακάλυψή της από τηλεσκόπιο στις Κανάριους νήσους ονομάζοντας τον αστεροειδή 2011 SF108. Αν και ο 2011 SF108 δεν αντιπροσωπεύει κάποιο κίνδυνο για τον πλανήτη, θα περάσει σε σχετικά μικρή -για τα αστρονομικά δεδομένα απόσταση- περίπου 30 εκατ. χλμ. κάτι που τον κατηγοριοποιεί στα εν δυνάμει επικίνδυνα αστρικά σώματα.
Η ομάδα που ανακάλυψε τον SF108 αποτελείται από 20 ερασιτέχνες αστρονόμους οι οποίοι συγκροτούν το ΤΟΤΑS (Teide Observatory Tenerife Asteroid Survey) χρησιμοποιώντας το 1 μέτρου τηλεσκόπιο που βρίσκεται στην Τενερίφη. Σε ότι αφορά τις διαστάσεις του αστεροειδή αυτές δεν έχουν γίνει γνωστές.
Η ανακάλυψη έγινε από το ίδιο το τηλεσκόπιο, όταν για τέσσερα βράδια στη σειρά πραγματοποιούσε αυτόματη έρευνα βάση λογισμικού για αστεροειδείς.
Το λογισμικό για αυτή την αυτοματοποιημένη έρευνα έχει αναπτυχθεί από τον μηχανικό υπολογιστών και ερασιτέχνη αστρονόμο Matthias Busch. Βέβαια τα ευρήματα, αν και το συγκεκριμένο λογισμικό εντοπίζει πιθανούς αστεροειδής, εντούτοις η πληροφορία αυτή πρέπει να διασταυρωθεί από αστρονόμο. Το συγκεκριμένο αστρικό σώμα ανακαλύφθηκε στις δύο έρευνες του τηλεσκοπίου την 28 και 29η Σεπτεμβρίου.
Μέχρι σήμερα περίπου 8000 κοντινά αντικείμενα προς τη Γη έχουν ανακαλυφθεί σε όλο τον κόσμο, αλλά επίσης και πολλές ακόμη χιλιάδες περιφέρονται σε τροχιές στο Ηλιακό μας σύστημα, χωρίς όμως να έχουν εντοπιστεί. Ως εκ τούτου οι αστρονόμοι εντείνουν τις προσπάθειές τους για να ανακαλύψουν όσο πιο πολλούς αστεροειδείς γίνεται, έτσι ώστε να υπάρχει ο χρόνος άμυνας σε περίπτωση που η τροχιά κάποιου από αυτούς τον φέρει σε πορεία σύγκρουσης με τη Γη.
http://24wro.blogspot.com/2011/10/blog-post_4230.html
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΟ... ΛΥΚΕΙΟ!
Η σχέση που τα παιδιά διαμορφώνουν με την ιστορία εντάσσεται στην ευρύτερη στάση που η σχολική εκπαίδευση επιφυλάσσει στην ιστορική γνώση.
του Χρήστου Κάτσικα
Στα πλαίσια αυτά αν δεχτούμε ότι η άγνοια του παρελθόντος δεν προκαλεί μόνο συγχύσεις στη γνώση του παρόντος αλλά και υπονομεύει κάθε δυνατότητα δράσης στο παρόν, τότε ίσως κατανοήσουμε την απαράδεκτη ενέργεια του Υπουργείου Παιδείας να εξαφανίσει ουσιαστικά το μάθημα της νεότερης Ελληνικής Ιστορίας από το Λύκειο αντικαθιστώντας το με ένα μάθημα επιλογής με τον τίτλο «Ευρωπαϊκή Ιστορία» που πιθανόν να έχει και μερικές σελίδες για την Ελλάδα. Αυτό προβλέπει το Σχέδιο για το νέο αναλυτικό πρόγραμμα της Β΄ και Γ΄ Λυκείου που άφησε να διαρρεύσει το Υπουργείο Παιδείας στον τύπο. Έτσι συνεχίζεται η …περιπέτεια του μαθήματος της Ιστορίας. η γνώση της οποίας αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της κριτικής συνείδησης και πρακτικής των νέων ανθρώπων.
Βεβαίως πάνε πολλά χρόνια που ο αγώνας της μνήμης εναντίον της λήθης είναι άνισος, αφού η σχολική ιστορία είτε είναι προσανατολισμένη στο παρελθόν, είτε περνάει μέσα από «πύρινα εξεταστικά στεφάνια». Πάντοτε ελλοχεύει ο «φετιχισμός του εγχειριδίου» που οδηγεί στην άκριτη απομνημόνευση και την υπονόμευση της κατανόησης των ιστορικών γεγονότων. Τα βιβλία και οι όροι διδασκαλίας της ιστορίας φανερώνουν, ίσως, περισσότερο από κάθε τι άλλο τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι υπεύθυνοι του Υπουργείου Παιδείας την εκπαιδευτική διαδικασία, καθώς πριμοδοτούν μια επιδερμική συσσώρευση ενός όγκου ασύνδετων μεταξύ τους γνώσεων. Είναι χαρακτηριστικά όσα σημειώνει ο Κώστα Γεωργουσόπουλος -για την εξεταστέα ύλη της Ιστορίας- σ’ ένα του άρθρο του: «… Εγκύψτε, παρακαλώ, σ’ αυτή την ύλη. Είναι μνημείο ιστορικής λοβοτομής… Δηλαδή από την ιστορική ροή, από τη διαδοχή γεγονότων που ακολουθούν τη σχέση αιτίας και αποτελέσματος, ένα βλακώδες «τσιμπιδάκι» τσιμπάει ένα γεγονός εδώ, μία συνθήκη παραπέρα, ένα φαινόμενο ή έναν θεσμό πιο εκεί, χωρίς συνοχή, χωρίς συνέχεια, προχωρώντας με άλματα, αποκόβοντας τα αίτια από τα αιτιατά, διαχωρίζοντας τα πρόσωπα από τις ενέργειες, αποδεσμεύοντας την οικονομία από την πολιτική και τα γράμματα από την κοινωνική συγκυρία, τη διπλωματική ιστορία από την ευρωπαϊκή ή την παγκόσμια πολιτική σκακιέρα. H Ιστορία που ζητούμε από τους υποψηφίους μας να αποστηθίσουν είναι ένα καγκουρό που προχωρεί με πηδηματάκια».
Τι σημαίνει αυτό; Οι συνεχείς εξεταστικές δοκιμασίες, η χρήση πολλαπλών τεχνικών αξιολόγησης, η κρισιμότητα και η οριστικότητα του βαθμού, οι ίδιοι οι τρόποι πιστοποίησης της κατοχής των παρεχόμενων γνώσεων, απομακρύνουν το μαθητή από την κατανόηση του γενικού και ενιαίου, από την ουσία της γνώσης, που δεν είναι η ποσοτική συσσώρευση γνώσεων αλλά η κατάκτηση επιστημονικού συστήματος σκέψης και ερμηνείας της κοινωνίας.
Ωστόσο τα τελευταία χρόνια γίνεται μια ευθεία επίθεση στο μάθημα της Ιστορίας μέσα από τα σχολικά βιβλία, αλλά και μέσα από τους όρους διδασκαλίας του (πολλές φορές η ανάθεσή του συνδέεται με την κάλυψη του ωραρίου διαφόρων κλάδων εκπαιδευτικών με αποκλειστική ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας).
Η αρχή είχε γίνει με τα τελευταία βιβλία Ιστορίας του Δημοτικού αλλά και του Γυμνασίου: σκόρπιες πληροφορίες «ατάκτως ερριμμένες» προσφέρονται προς «κατανάλωση», ένας σωστός τσελεμεντές, όπου χάνεται η σχέση αιτίας και αποτελέσματος καθώς και το νόημα της κάθε γνώσης. Ο θρυμματισμός είναι συντριπτικός, ο ιστορικός χρόνος δεν υπάρχει, η συνολική αφήγηση σφαγιάζεται σε πληροφορίες, εικόνες, αριθμούς και πηγές. Απομένει η τμηματική πληροφορία, η αποσπασματική είδηση, το απομονωμένο γεγονός, χωρίς το «πώς» και το «γιατί».
Με το νέο αναλυτικό πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας μπορούμε να είμαστε σίγουροι είναι ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει εφεύρει την καλύτερη και «αποδοτικότερη» εκχέρσωση της ιστορικής γνώσης από τα κεφάλια των μαθητών. Στο κλίμα της εποχής ευδοκιμεί η υποταγή σ’ ένα παρόν που θεωρείται αυτονόητο και δεδομένο, ενώ συγχρόνως εκχερσώνονται τα ερωτήματα που μπορούν να υπονομεύσουν αυτή την εικόνα.
www.alfavita.gr
του Χρήστου Κάτσικα
Στα πλαίσια αυτά αν δεχτούμε ότι η άγνοια του παρελθόντος δεν προκαλεί μόνο συγχύσεις στη γνώση του παρόντος αλλά και υπονομεύει κάθε δυνατότητα δράσης στο παρόν, τότε ίσως κατανοήσουμε την απαράδεκτη ενέργεια του Υπουργείου Παιδείας να εξαφανίσει ουσιαστικά το μάθημα της νεότερης Ελληνικής Ιστορίας από το Λύκειο αντικαθιστώντας το με ένα μάθημα επιλογής με τον τίτλο «Ευρωπαϊκή Ιστορία» που πιθανόν να έχει και μερικές σελίδες για την Ελλάδα. Αυτό προβλέπει το Σχέδιο για το νέο αναλυτικό πρόγραμμα της Β΄ και Γ΄ Λυκείου που άφησε να διαρρεύσει το Υπουργείο Παιδείας στον τύπο. Έτσι συνεχίζεται η …περιπέτεια του μαθήματος της Ιστορίας. η γνώση της οποίας αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της κριτικής συνείδησης και πρακτικής των νέων ανθρώπων.
Βεβαίως πάνε πολλά χρόνια που ο αγώνας της μνήμης εναντίον της λήθης είναι άνισος, αφού η σχολική ιστορία είτε είναι προσανατολισμένη στο παρελθόν, είτε περνάει μέσα από «πύρινα εξεταστικά στεφάνια». Πάντοτε ελλοχεύει ο «φετιχισμός του εγχειριδίου» που οδηγεί στην άκριτη απομνημόνευση και την υπονόμευση της κατανόησης των ιστορικών γεγονότων. Τα βιβλία και οι όροι διδασκαλίας της ιστορίας φανερώνουν, ίσως, περισσότερο από κάθε τι άλλο τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι υπεύθυνοι του Υπουργείου Παιδείας την εκπαιδευτική διαδικασία, καθώς πριμοδοτούν μια επιδερμική συσσώρευση ενός όγκου ασύνδετων μεταξύ τους γνώσεων. Είναι χαρακτηριστικά όσα σημειώνει ο Κώστα Γεωργουσόπουλος -για την εξεταστέα ύλη της Ιστορίας- σ’ ένα του άρθρο του: «… Εγκύψτε, παρακαλώ, σ’ αυτή την ύλη. Είναι μνημείο ιστορικής λοβοτομής… Δηλαδή από την ιστορική ροή, από τη διαδοχή γεγονότων που ακολουθούν τη σχέση αιτίας και αποτελέσματος, ένα βλακώδες «τσιμπιδάκι» τσιμπάει ένα γεγονός εδώ, μία συνθήκη παραπέρα, ένα φαινόμενο ή έναν θεσμό πιο εκεί, χωρίς συνοχή, χωρίς συνέχεια, προχωρώντας με άλματα, αποκόβοντας τα αίτια από τα αιτιατά, διαχωρίζοντας τα πρόσωπα από τις ενέργειες, αποδεσμεύοντας την οικονομία από την πολιτική και τα γράμματα από την κοινωνική συγκυρία, τη διπλωματική ιστορία από την ευρωπαϊκή ή την παγκόσμια πολιτική σκακιέρα. H Ιστορία που ζητούμε από τους υποψηφίους μας να αποστηθίσουν είναι ένα καγκουρό που προχωρεί με πηδηματάκια».
Τι σημαίνει αυτό; Οι συνεχείς εξεταστικές δοκιμασίες, η χρήση πολλαπλών τεχνικών αξιολόγησης, η κρισιμότητα και η οριστικότητα του βαθμού, οι ίδιοι οι τρόποι πιστοποίησης της κατοχής των παρεχόμενων γνώσεων, απομακρύνουν το μαθητή από την κατανόηση του γενικού και ενιαίου, από την ουσία της γνώσης, που δεν είναι η ποσοτική συσσώρευση γνώσεων αλλά η κατάκτηση επιστημονικού συστήματος σκέψης και ερμηνείας της κοινωνίας.
Ωστόσο τα τελευταία χρόνια γίνεται μια ευθεία επίθεση στο μάθημα της Ιστορίας μέσα από τα σχολικά βιβλία, αλλά και μέσα από τους όρους διδασκαλίας του (πολλές φορές η ανάθεσή του συνδέεται με την κάλυψη του ωραρίου διαφόρων κλάδων εκπαιδευτικών με αποκλειστική ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας).
Η αρχή είχε γίνει με τα τελευταία βιβλία Ιστορίας του Δημοτικού αλλά και του Γυμνασίου: σκόρπιες πληροφορίες «ατάκτως ερριμμένες» προσφέρονται προς «κατανάλωση», ένας σωστός τσελεμεντές, όπου χάνεται η σχέση αιτίας και αποτελέσματος καθώς και το νόημα της κάθε γνώσης. Ο θρυμματισμός είναι συντριπτικός, ο ιστορικός χρόνος δεν υπάρχει, η συνολική αφήγηση σφαγιάζεται σε πληροφορίες, εικόνες, αριθμούς και πηγές. Απομένει η τμηματική πληροφορία, η αποσπασματική είδηση, το απομονωμένο γεγονός, χωρίς το «πώς» και το «γιατί».
Με το νέο αναλυτικό πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας μπορούμε να είμαστε σίγουροι είναι ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει εφεύρει την καλύτερη και «αποδοτικότερη» εκχέρσωση της ιστορικής γνώσης από τα κεφάλια των μαθητών. Στο κλίμα της εποχής ευδοκιμεί η υποταγή σ’ ένα παρόν που θεωρείται αυτονόητο και δεδομένο, ενώ συγχρόνως εκχερσώνονται τα ερωτήματα που μπορούν να υπονομεύσουν αυτή την εικόνα.
www.alfavita.gr
Τετάρτη 19 Οκτωβρίου 2011
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΤΟ 2011;
Κείμενο: Ελευθερία Ιωαννίδου
Τα νέα στατιστικά στοιχεία βγήκαν στην επιφάνεια.
Πριν λίγο καιρό ανακοινώθηκαν από την Ελληνική Στατιστική Αρχή τα προσωρινά στοιχεία της απογραφής πληθυσμού του 2011, σύμφωνα με τα οποία ο μόνιμος πληθυσμός της χώρας τον Μάιο του 2011 (μήνας που έγινε η απογραφή) ήταν 10.787.690.
Δύο μήνες μετά ωστόσο, τον Ιούλιο του 2011, η Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε. (η Eurostat) ανακοίνωσε τις εκτιμήσεις της για τον πληθυσμό όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε., σύμφωνα με τις οποίες ο πληθυσμός της Ελλάδας την 1.1.2011 ήταν 11.329.600.
Να σημειώσουμε ότι ανάμεσα στα στοιχεία των δύο υπηρεσιών υπάρχει μια διαφορά 541.910κατοίκων.
http://www.queen.gr/QUIZ/item/28388-x
ΒΡΕΘΗΚΕ ΤΑΦΟΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ ΤΩΝ VIKINGS
Κρίνοντας από τον ιδιαίτερο τάφο του ο πολεμιστής αυτός είχε ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους Vikings. Βρέθηκε θαμμένος σε μια βάρκα μήκους 5 μέτρων μαζί με το ξίφος, το τσεκούρι του και άλλα χάλκινα αντικείμενα από αρχαιολόγους σε μια απομακρυσμένη περιοχή στα Highlands της Σκωτίας.
Πρόκειται για τον πρώτο τάφο τέτοιου είδους που ανακαλύπτεται ανέπαφος και χρονολογείται γύρω στο 1.000 μ.Χ.
Για περίπου 200 χρόνια, από το τέλος του 8ου αιώνα μέχρι την εποχή της βασιλείας του Alfred the Great, Δανοί και Νορβηγοί πειρατές λεηλατούσαν τις βρετανικές ακτές και προς το τέλος αυτής της περιόδου μετακινήθηκαν προς το εσωτερικό της χώρας προσπαθώντας να την κατακτήσουν.
Το 1016 ο Canute έγινε ο πρώτος Δανός βασιλιάς όλης της Αγγλίας.
Ο τάφος χρονολογείται περίπου σε εκείνη την εποχή και δείχνει πόσο πλούσιοι είχαν γίνει οι Vikings. Τότε πολλοί είχαν αρχίσει να ασπάζονται το χριστιανισμό, αλλά από τα αντικείμενα που βρέθηκαν, ο συγκεκριμένος ευγενής φαίνεται πως ήταν προσηλωμένος στην παλιά θρησκεία των Νορβηγών.
Βρέθηκαν ακόμη δύο δόντια του πολεμιστή και θραύσματα από οστά. Είχε ταφεί με την ασπίδα πάνω στο σώμα του ενώ στη συνέχεια πάνω στον τάφο του τοποθετήθηκαν πέτρες.
http://24wro.blogspot.com/2011/10/vikings.html#ixzz1bFKuLKNj
Δευτέρα 17 Οκτωβρίου 2011
ΠΕΡΙΕΡΓΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Ένας άνθρωπος έχει τις ίδιες πιθανότητες να σκοτωθεί από κεραυνό όσες έχει να σκοτωθεί πέφτοντας από το κρεβάτι: Μία στα 2.000.000.
Οι πιθανότητες να πεθάνει από δάγκωμα φιδιού είναι 1 στα 3.000.000.
Υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να σκοτωθεί κάποιος από φελλό σαμπάνιας παρά από δηλητηριώδη αράχνη.
Η καρδιά της γαρίδας βρίσκεται στο κεφάλι της!
Η γυναίκα που έχει εμφανιστεί στα περισσότερα εξώφυλλα του γνωστού περιοδικού ΤΙΜΕ (10 φορές) είναι η Παναγία.
Η γιαπωνέζικη πολεμική επιχείρηση «Φου-Γκο» είχε ως στόχο να πλήξει το εσωτερικό των Η.Π.Α. με 9.000 μπαλόνια από ριζόχαρτο, γεμάτα υδρογόνο. Τελικά, μόνο ένα πέτυχε την αποστολή του, σκοτώνοντας μια γυναίκα και πέντε παιδιά στο Όρεγκον!
Η Παρασκευή και 13 θεωρείται άτυχη μέρα, γιατί την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου του 1307 ο Πάπας, σε συνεννόηση με τον βασιλιά της Γαλλίας, εξέδωσε μυστική διαταγή θανάτωσης των Ναϊτών Ιπποτών.
Η πρωτεύουσα της Βολιβίας, Λα Πας, η οποία βρίσκεται σε υψόμετρο 4.000 μέτρων, είναι σχεδόν άφλεκτη.
Η περιεκτικότητα του αέρα σε οξυγόνο είναι τόσο μικρή, που μόλις και μετά βίας μπορεί να συντηρήσει τη φωτιά.
Η τραγουδίστρια Λένα Γκόλμπερτ Φορντ, η οποία ερμήνευσε το τραγούδι Keep the home fires burning (Κρατήστε τις φωτιές των σπιτιών αναμμένες), κάηκε μέσα στο σπίτι της.
Η υψηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί είναι 57,8 βαθμοί Κελσίου. Μάλιστα, σημειώθηκε δύο φορές: στις 13 Σεπτεμβρίου του 1922, στην Αλ Αζίζια της Λιβύης, και στις 11 Αυγούστου του 1933, στο Σεν Λούις του Μεξικού.
Η χαμηλότερη θερμοκρασία που σημειώθηκε ποτέ στη γη είναι -89,2 βαθμούς Κελσίου (Ανταρκτική 1983).
Κανείς δεν μπορεί να αυτοκτονήσει κρατώντας την αναπνοή του!
Ένας άνδρας από το Μόνροου, Λος Άντζελες, καταδικάστηκε σε φυλάκιση 4 ετών (πριν από λίγες μέρες), επειδή κατάφερε και πήρε ποσό 900.000 $ από συγγενείς και φίλους, πείθοντας τους ότι η γυναίκα του ήταν μυστικός πράκτορας για την κυβέρνηση και ότι μπορούσε να κανονίσει, ώστε όλα τους τα ιατρικά προβλήματα να διαγνωστούν μέσω δορυφορικής απεικόνισης! Το ζεύγος, ο Μπρεντ και η Στέισι Φίνλεϊ, είπαν στους δικούς τους ότι εάν από τις... δορυφορικές αυτές εξετάσεις διαφανεί κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, μυστικοί πράκτορες θα τους παράσχουν ιατρική φροντίδα την ώρα που θα κοιμούνται.
Υ.Γ.: Στα θύματα φυσικά δεν ασκήθηκε καμία ποινική δίωξη, μολονότι επέδειξαν εγκληματική ηλιθιότητα...!!!
http://www.varaderoforum.gr/main/threads/8928
ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟ ΤΟ ΧΑΣΜΟΥΡΗΤΟ;
Ερευνητική ομάδα στο Πανεπιστήμιο του Princeton έχει συλλέξει... δεδομένα σχετικά με τους ανθρώπους που χασμουριούνται και υποστηρίζει πως εξυπηρετεί κάποια λειτουργία του εγκεφάλου.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, το χασμουρητό βοηθά την ψύξη του εγκεφάλου, καθώς με το χασμουρητό εισέρχεται μεγάλη ποσότητα αέρα που δροσίζει την περιοχή του....
εγκεφάλου, ενώ αυξάνεται η αρτηριακή ροή στο λαιμό, το πρόσωπο και το κεφάλι. Μάλιστα, υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να χασμουριούνται περισσότερο, όταν ο αέρας είναι δροσερός και λιγότερο όταν ο αέρας είναι ζεστός…
http://24wro.blogspot.com/2011/10/blog-post_3476.html
Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2011
ΕΤΣΙ ΦΕΡΑΜΕ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΣΤΟ ΛΟΥΒΡΟ
Του Γιώργου Αρχιμανδρίτη
Η Σοφί Ντεκάν, επιμελήτρια της μεγαλύτερης έκθεσης που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ για τον Έλληνα στρατηλάτη, μάς ξεναγεί στον χώρο του παρισινού μουσείου και εξηγεί γιατί κανείς δεν πρέπει να αμφιβάλλει για την ελληνικότητα της Μακεδονίας.
Παρίσι, στα εγκαίνια της πολυαναμενόμενης έκθεσης «Στο Βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου-Η Αρχαία Μακεδονία». Μετά την ξενάγηση των Ελλήνων και Γάλλων επίσημων προσκεκλημένων, η Γαλλίδα επιμελήτρια της έκθεσης και υπεύθυνη του Τμήματος Ελληνικών, Ετρουσκικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων του Μουσείου, Σοφί Ντεκάν, με βλέμμα εμφανώς κουρασμένο, αλλά γεμάτο ικανοποίηση, μας μιλά για τη μοναδική αυτή έκθεση που το διεθνές κοινό θα μπορεί να επισκεφθεί μέχρι τις 16 Ιανουαρίου του 2012.
Η έκθεση συνδιοργανώθηκε από το Μουσείο του Λούβρου και το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, με χορηγό, από ελληνικής πλευράς, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, καθώς και το Ίδρυμα Ι.Φ. Κωστόπουλου (για τον κατάλογο της έκθεσης) και το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού (επιστημονική χορηγία). Τη διοργάνωση στήριξε επίσης το γραφείο του ΕΟΤ στο Παρίσι.
- Σοφί Ντεκάν, πότε γεννήθηκε η ιδέα αυτής της έκθεσης;
- Πριν από περίπου επτά χρόνια. Ήξερα ότι η Βόρεια Ελλάδα ήταν πολύ πλούσια σε αρχαιολογικά ευρήματα, πράγμα άγνωστο στο γαλλικό κοινό, παρά τις πολύ σημαντικές ανακαλύψεις που έγιναν ιδιαίτερα από το 1977 και μετά. Διοργανώσαμε λοιπόν στο Λούβρο ένα συνέδριο για να παρουσιάσουμε στους επιστήμονες και στο κοινό δείγματα ελληνικής ζωγραφικής που βρέθηκαν σε υπέροχα διακοσμημένους νεοανακαλυφθέντες αρχαίους τάφους της περιοχής. Ο Ανρί Λουαρέτ, μάλιστα, ο πρόεδρος-διευθυντής του Λούβρου, εξέφρασε την επιθυμία να γνωρίσει ο ίδιος προσωπικά την περιοχή της Βόρειας Ελλάδας.
Έτσι, τον Δεκέμβριο του 2005 ήρθαμε μαζί στην Ελλάδα, απήγαμε στο Δίον, στη Βεργίνα, στη Θεσσαλονίκη, στα Στάγειρα, στην Αμφίπολη και αλλού και μαζί με άλλους Έλληνες συναδέλφους τού δείξαμε ότι θα μπορούσε να γίνει μια έκθεση στο Λούβρο σε συνεργασία με τα πιο σημαντικά μουσεία της Βόρειας Ελλάδας. Όταν είδε τις δυνατότητες που υπήρχαν, δέχτηκε αμέσως.
- Το θέμα της έκθεσης εσείς το είχατε ήδη σκεφτεί...
- Ναι. Θέλαμε να παρουσιάσουμε την ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας από τον 15ο αι. π.Χ. μέχρι τις αρχές του 5ου αι. μ.Χ. Ήξερα ότι υπήρχαν πολλές δυνατότητες για μια τέτοια έκθεση, γιατί, ήδη από τον 19ο αι., το Λούβρο είχε στην κατοχή του πολλά ευρήματα από την περιοχή, αφού οι πρωτοπόροι της μακεδονικής αρχαιολογίας ήταν Γάλλοι. Στην αρχή οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις γινόταν εντελώς τυχαία. Οι πρόξενοι της Θεσσαλονίκης που είχαν καλές σχέσεις με τις τοπικές αρχές και την Εκκλησία αποκτούσαν κατά τη διάρκεια της θητείας τους διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα που έβρισκαν, για παράδειγμα, στους τοίχους των αγροτόσπιτων...
- Η επιστημονική και οργανωμένη όμως αρχαιολογική έρευνα άρχισε το 1855 με τον Λεόν Εζέ...
- Ακριβώς. Ο Εζέ ήταν ένας Γάλλος αρχαιολόγος, ο οποίος μάλιστα μιλούσε ελληνικά, και στον οποίον ο Ναπολέοντας Γ΄ ανέθεσε να πάει να μελετήσει τα Φάρσαλα και τους Φιλίππους ως τόπους μεγάλων ρωμαϊκών μαχών. Ο Εζέ δέχτηκε, ζητώντας όμως τη δυνατότητα να κάνει και ανασκαφές. Έτσι ανακάλυψε δύο πτέρυγες του παλατιού της Βεργίνας και τους δύο μακεδονικούς τάφους των Αιγών και της Πύδνας.
Μια άλλη σημαντική περίοδος στην ιστορία των ανασκαφών στη Βόρεια Ελλάδα ήταν ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, καθώς όταν ο γαλλικός και ο αγγλικός στρατός βρίσκονταν στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, συχνά έβρισκαν αρχαία, όταν έσκαβαν στο σημείο όπου στρατοπέδευαν. Το 1916 δημιουργήθηκε η Αρχαιολογική Υπηρεσία του Στρατού της Ανατολής για να ελέγχει τις ανασκαφές αυτές, τα ευρήματα των οποίων μοιράστηκαν στη Θεσσαλονίκη και το Λούβρο. Αυτά τα ευρήματα συγκεντρώνουμε σήμερα για πρώτη φορά από την εποχή εκείνη. Είναι πολύ σημαντική στιγμή για την αρχαιολογία.
- Γιατί η υλοποίηση της έκθεσης πήρε τόσο πολύ χρόνο;
- Η έκθεση περιέχει άγνωστα ευρήματα, πολλά από τα οποία είναι πολύ πρόσφατα. Κι έπειτα, τον σχεδιασμό της τον κάναμε μαζί με τους Έλληνες συναδέλφους μας. Έτσι, από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού ορίστηκαν τρεις επιμελητές, η Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, η Λίλιαν Αχιλαρά και η Μαρία Ακαμάτη. Συμμετείχαν και όλοι οι άλλοι διευθυντές των εφορειών προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων, και οι καθηγητές Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, αλλά σε ένα δεύτερο στάδιο.
Οπότε με τους συναδέλφους μας του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, με την Κατερίνα Τζαναβάρη και άλλους, δουλέψαμε πάνω στη φιλοσοφία της έκθεσης και επιλέξαμε από κοινού τα εκθέματα, ο κατάλογος των οποίων έκλεισε τον Δεκέμβριο του 2009. Έναν μήνα μετά όμως, η Πολυξένη Αδάμ - Βελένη μού έστειλε ένα μέιλ όπου μου έλεγε ότι η Χρυσούλα Παλιαδέλη μού πρότεινε το χρυσό στεφάνι που είχε ανακαλύψει το 2008! Ήταν δυνατόν να μην το προσθέσουμε στη λίστα; Πρόκειται για ένα μοναδικό έργο, με το οποίο αρχίζει μάλιστα η έκθεση. Καταλαβαίνετε λοιπόν γιατί η υλοποίηση της έκθεσης πήρε τόσο χρόνο. Ο χρόνος όμως είναι σημαντικός, αφού επέτρεψε να δουλέψουμε όλοι μαζί σε ατμόσφαιρα απόλυτης σύμπνοιας και εμπιστοσύνης.
- Πώς σας υποδέχτηκαν οι Έλληνες συνάδελφοί σας;
- Με μεγάλη ζέση και ενθουσιασμό. Η συνεργασία μας ήταν άψογη από τη σύλληψη της έκθεσης έως την ολοκλήρωσή της. Δεν υπήρξε κανένα εμπόδιο, καμιά δυσκολία. Να φανταστείτε ότι ο κατάλογος των εκθεμάτων είχε ολοκληρωθεί πριν ακόμα ζητηθεί επίσημα από το Λούβρο. Τον Σεπτέμβριο του 2010 ο κ. Γερουλάνος είχε στείλει την επιστολή έγκρισης του δανεισμού των περίπου εξακοσίων εκθεμάτων πριν καν τη ζητήσουμε. Τα πράγματα έγιναν σχεδόν αντίστροφα. Ήταν μια καταπληκτική εμπειρία.
- Ποια είναι τα μέρη της έκθεσης;
- Το πρώτο μέρος είναι αφιερωμένο στην ιστορία των αρχαιολογικών ανασκαφών της αρχαίας Μακεδονίας. Στο δεύτερο μέρος ακολουθούμε την ιστορία χρονολογικά από τον 15ο αι. π.Χ. μέχρι το τέλος του 6ου αι. π.Χ. Το τρίτο μέρος είναι αφιερωμένο στη δυναστεία των Τεμενιδών (5ος αι. π.Χ. - 4ος αι. π.Χ.) από τον Αλέξανδρο Α' μέχρι τον Αλέξανδρο Γ', δηλαδή τον Μέγα Αλέξανδρο.
Τις κατακτήσεις του τις δείχνει ένας χάρτης του κόσμου όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, πάνω στον οποίον βρίσκεται ένας άλλος χάρτης με τον τότε γνωστό κόσμο, όπως τον περιέγραφε ο Αριστοτέλης. Σύμφωνα με αυτόν, ο κόσμος είχε σχήμα αμυγδάλου και περιβαλλόταν από νερό. Ο Αλέξανδρος πήγε μέχρι τα ανατολικά σύνορά του και ήθελε να συνεχίσει για να δει τι υπήρχε πέρα από αυτά. Ο στρατός του όμως αρνήθηκε. Φαίνεται μάλιστα πως προετοίμαζε και την κατάκτηση της Δύσης προς το Γιβραλτάρ, πράγμα το οποίο σίγουρα θα έκανε αν δεν τον προλάβαινε ο θάνατος. Αν το είχε κάνει, η Ιστορία θα ήταν εντελώς διαφορετική.
Το πέμπτο μέρος της έκθεσης είναι θεματικό και παρουσιάζει την κοινωνία του μακεδονικού βασιλείου, ενώ το έκτο τμήμα είναι αφιερωμένο στην καλλιτεχνική παραγωγή, όπου μπορούμε να δούμε αριστουργήματα χρυσοχοΐας, υαλουργίας και κεραμικής. Το έβδομο τμήμα είναι επίσης θεματικό και είναι αφιερωμένο στη θρησκεία και τον θάνατο.
Έπειτα επιστρέφουμε στη χρονολογική παρουσίαση με το όγδοο τμήμα που είναι αφιερωμένο στην κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους. Εκεί έχουμε ευρήματα ακόμα και του 17ου αι. μ.Χ. που δείχνουν ότι ο Αλέξανδρος εξακολούθησε να είναι παρών στη μνήμη των κοινοτήτων της Θεσσαλονίκης, όπως, για παράδειγμα, των Σεφαραδιτών. Τέλος, το ένατο τμήμα είναι αφιερωμένο στη γέννηση του μύθου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τα έργα που τον απεικονίζουν δείχνουν ότι θεοποιήθηκε πολύ νωρίς μετά τον θάνατό του και πως ο μύθος του εξαπλώθηκε γρήγορα σε Δύση και Ανατολή.
- Με ποια ευρήματα κλείνει η έκθεση;
- Με κεφαλές του Αλεξάνδρου, αλλά και με μια μεγάλη πέτρα όπου μπορεί κανείς να δει σκαλισμένη την επιγραφή «Θεσσαλονίκη Φιλίππου Βασίλισσα». Η Θεσσαλονίκη ήταν ετεροθαλής αδερφή του Αλεξάνδρου και σύζυγος του Κασσάνδρου, του ιδρυτή της πόλης, στην οποία έδωσε το όνομα της γυναίκας του. Η πέτρα αυτή βρισκόταν στο βόρειο μέρος της αγοράς της Θεσσαλονίκης. Εκεί υπήρχε ένα ιερό όπου λατρευόταν η οικογένεια του Αλεξάνδρου.
Η έκθεση τελειώνει με τέσσερα χρυσά μετάλλια του 3ου αι. μ.Χ., ένα από οποία απεικονίζει την Ολυμπιάδα, ένα άλλο τον Φίλιππο και τα άλλα δύο τον Αλέξανδρο. Βλέπουμε λοιπόν ότι πέντε και πλέον αιώνες μετά τον θάνατό του, η λατρεία των ανθρώπων προς την οικογένειά του ήταν το ίδιο ζωντανή κι αυτό αποτελεί σημαντική μαρτυρία της μεγάλης φήμης του. Ακόμα και σήμερα η χαρισματική του προσωπικότητα είναι γνωστή σε όλον τον κόσμο.
http://www.tanea.gr/politismos/article/?aid=4665162
Η Σοφί Ντεκάν, επιμελήτρια της μεγαλύτερης έκθεσης που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ για τον Έλληνα στρατηλάτη, μάς ξεναγεί στον χώρο του παρισινού μουσείου και εξηγεί γιατί κανείς δεν πρέπει να αμφιβάλλει για την ελληνικότητα της Μακεδονίας.
Παρίσι, στα εγκαίνια της πολυαναμενόμενης έκθεσης «Στο Βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου-Η Αρχαία Μακεδονία». Μετά την ξενάγηση των Ελλήνων και Γάλλων επίσημων προσκεκλημένων, η Γαλλίδα επιμελήτρια της έκθεσης και υπεύθυνη του Τμήματος Ελληνικών, Ετρουσκικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων του Μουσείου, Σοφί Ντεκάν, με βλέμμα εμφανώς κουρασμένο, αλλά γεμάτο ικανοποίηση, μας μιλά για τη μοναδική αυτή έκθεση που το διεθνές κοινό θα μπορεί να επισκεφθεί μέχρι τις 16 Ιανουαρίου του 2012.
Η έκθεση συνδιοργανώθηκε από το Μουσείο του Λούβρου και το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, με χορηγό, από ελληνικής πλευράς, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, καθώς και το Ίδρυμα Ι.Φ. Κωστόπουλου (για τον κατάλογο της έκθεσης) και το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού (επιστημονική χορηγία). Τη διοργάνωση στήριξε επίσης το γραφείο του ΕΟΤ στο Παρίσι.
- Σοφί Ντεκάν, πότε γεννήθηκε η ιδέα αυτής της έκθεσης;
- Πριν από περίπου επτά χρόνια. Ήξερα ότι η Βόρεια Ελλάδα ήταν πολύ πλούσια σε αρχαιολογικά ευρήματα, πράγμα άγνωστο στο γαλλικό κοινό, παρά τις πολύ σημαντικές ανακαλύψεις που έγιναν ιδιαίτερα από το 1977 και μετά. Διοργανώσαμε λοιπόν στο Λούβρο ένα συνέδριο για να παρουσιάσουμε στους επιστήμονες και στο κοινό δείγματα ελληνικής ζωγραφικής που βρέθηκαν σε υπέροχα διακοσμημένους νεοανακαλυφθέντες αρχαίους τάφους της περιοχής. Ο Ανρί Λουαρέτ, μάλιστα, ο πρόεδρος-διευθυντής του Λούβρου, εξέφρασε την επιθυμία να γνωρίσει ο ίδιος προσωπικά την περιοχή της Βόρειας Ελλάδας.
Έτσι, τον Δεκέμβριο του 2005 ήρθαμε μαζί στην Ελλάδα, απήγαμε στο Δίον, στη Βεργίνα, στη Θεσσαλονίκη, στα Στάγειρα, στην Αμφίπολη και αλλού και μαζί με άλλους Έλληνες συναδέλφους τού δείξαμε ότι θα μπορούσε να γίνει μια έκθεση στο Λούβρο σε συνεργασία με τα πιο σημαντικά μουσεία της Βόρειας Ελλάδας. Όταν είδε τις δυνατότητες που υπήρχαν, δέχτηκε αμέσως.
- Το θέμα της έκθεσης εσείς το είχατε ήδη σκεφτεί...
- Ναι. Θέλαμε να παρουσιάσουμε την ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας από τον 15ο αι. π.Χ. μέχρι τις αρχές του 5ου αι. μ.Χ. Ήξερα ότι υπήρχαν πολλές δυνατότητες για μια τέτοια έκθεση, γιατί, ήδη από τον 19ο αι., το Λούβρο είχε στην κατοχή του πολλά ευρήματα από την περιοχή, αφού οι πρωτοπόροι της μακεδονικής αρχαιολογίας ήταν Γάλλοι. Στην αρχή οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις γινόταν εντελώς τυχαία. Οι πρόξενοι της Θεσσαλονίκης που είχαν καλές σχέσεις με τις τοπικές αρχές και την Εκκλησία αποκτούσαν κατά τη διάρκεια της θητείας τους διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα που έβρισκαν, για παράδειγμα, στους τοίχους των αγροτόσπιτων...
- Η επιστημονική και οργανωμένη όμως αρχαιολογική έρευνα άρχισε το 1855 με τον Λεόν Εζέ...
- Ακριβώς. Ο Εζέ ήταν ένας Γάλλος αρχαιολόγος, ο οποίος μάλιστα μιλούσε ελληνικά, και στον οποίον ο Ναπολέοντας Γ΄ ανέθεσε να πάει να μελετήσει τα Φάρσαλα και τους Φιλίππους ως τόπους μεγάλων ρωμαϊκών μαχών. Ο Εζέ δέχτηκε, ζητώντας όμως τη δυνατότητα να κάνει και ανασκαφές. Έτσι ανακάλυψε δύο πτέρυγες του παλατιού της Βεργίνας και τους δύο μακεδονικούς τάφους των Αιγών και της Πύδνας.
Μια άλλη σημαντική περίοδος στην ιστορία των ανασκαφών στη Βόρεια Ελλάδα ήταν ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, καθώς όταν ο γαλλικός και ο αγγλικός στρατός βρίσκονταν στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, συχνά έβρισκαν αρχαία, όταν έσκαβαν στο σημείο όπου στρατοπέδευαν. Το 1916 δημιουργήθηκε η Αρχαιολογική Υπηρεσία του Στρατού της Ανατολής για να ελέγχει τις ανασκαφές αυτές, τα ευρήματα των οποίων μοιράστηκαν στη Θεσσαλονίκη και το Λούβρο. Αυτά τα ευρήματα συγκεντρώνουμε σήμερα για πρώτη φορά από την εποχή εκείνη. Είναι πολύ σημαντική στιγμή για την αρχαιολογία.
- Γιατί η υλοποίηση της έκθεσης πήρε τόσο πολύ χρόνο;
- Η έκθεση περιέχει άγνωστα ευρήματα, πολλά από τα οποία είναι πολύ πρόσφατα. Κι έπειτα, τον σχεδιασμό της τον κάναμε μαζί με τους Έλληνες συναδέλφους μας. Έτσι, από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού ορίστηκαν τρεις επιμελητές, η Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, η Λίλιαν Αχιλαρά και η Μαρία Ακαμάτη. Συμμετείχαν και όλοι οι άλλοι διευθυντές των εφορειών προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων, και οι καθηγητές Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, αλλά σε ένα δεύτερο στάδιο.
Οπότε με τους συναδέλφους μας του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, με την Κατερίνα Τζαναβάρη και άλλους, δουλέψαμε πάνω στη φιλοσοφία της έκθεσης και επιλέξαμε από κοινού τα εκθέματα, ο κατάλογος των οποίων έκλεισε τον Δεκέμβριο του 2009. Έναν μήνα μετά όμως, η Πολυξένη Αδάμ - Βελένη μού έστειλε ένα μέιλ όπου μου έλεγε ότι η Χρυσούλα Παλιαδέλη μού πρότεινε το χρυσό στεφάνι που είχε ανακαλύψει το 2008! Ήταν δυνατόν να μην το προσθέσουμε στη λίστα; Πρόκειται για ένα μοναδικό έργο, με το οποίο αρχίζει μάλιστα η έκθεση. Καταλαβαίνετε λοιπόν γιατί η υλοποίηση της έκθεσης πήρε τόσο χρόνο. Ο χρόνος όμως είναι σημαντικός, αφού επέτρεψε να δουλέψουμε όλοι μαζί σε ατμόσφαιρα απόλυτης σύμπνοιας και εμπιστοσύνης.
- Πώς σας υποδέχτηκαν οι Έλληνες συνάδελφοί σας;
- Με μεγάλη ζέση και ενθουσιασμό. Η συνεργασία μας ήταν άψογη από τη σύλληψη της έκθεσης έως την ολοκλήρωσή της. Δεν υπήρξε κανένα εμπόδιο, καμιά δυσκολία. Να φανταστείτε ότι ο κατάλογος των εκθεμάτων είχε ολοκληρωθεί πριν ακόμα ζητηθεί επίσημα από το Λούβρο. Τον Σεπτέμβριο του 2010 ο κ. Γερουλάνος είχε στείλει την επιστολή έγκρισης του δανεισμού των περίπου εξακοσίων εκθεμάτων πριν καν τη ζητήσουμε. Τα πράγματα έγιναν σχεδόν αντίστροφα. Ήταν μια καταπληκτική εμπειρία.
- Ποια είναι τα μέρη της έκθεσης;
- Το πρώτο μέρος είναι αφιερωμένο στην ιστορία των αρχαιολογικών ανασκαφών της αρχαίας Μακεδονίας. Στο δεύτερο μέρος ακολουθούμε την ιστορία χρονολογικά από τον 15ο αι. π.Χ. μέχρι το τέλος του 6ου αι. π.Χ. Το τρίτο μέρος είναι αφιερωμένο στη δυναστεία των Τεμενιδών (5ος αι. π.Χ. - 4ος αι. π.Χ.) από τον Αλέξανδρο Α' μέχρι τον Αλέξανδρο Γ', δηλαδή τον Μέγα Αλέξανδρο.
Τις κατακτήσεις του τις δείχνει ένας χάρτης του κόσμου όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, πάνω στον οποίον βρίσκεται ένας άλλος χάρτης με τον τότε γνωστό κόσμο, όπως τον περιέγραφε ο Αριστοτέλης. Σύμφωνα με αυτόν, ο κόσμος είχε σχήμα αμυγδάλου και περιβαλλόταν από νερό. Ο Αλέξανδρος πήγε μέχρι τα ανατολικά σύνορά του και ήθελε να συνεχίσει για να δει τι υπήρχε πέρα από αυτά. Ο στρατός του όμως αρνήθηκε. Φαίνεται μάλιστα πως προετοίμαζε και την κατάκτηση της Δύσης προς το Γιβραλτάρ, πράγμα το οποίο σίγουρα θα έκανε αν δεν τον προλάβαινε ο θάνατος. Αν το είχε κάνει, η Ιστορία θα ήταν εντελώς διαφορετική.
Το πέμπτο μέρος της έκθεσης είναι θεματικό και παρουσιάζει την κοινωνία του μακεδονικού βασιλείου, ενώ το έκτο τμήμα είναι αφιερωμένο στην καλλιτεχνική παραγωγή, όπου μπορούμε να δούμε αριστουργήματα χρυσοχοΐας, υαλουργίας και κεραμικής. Το έβδομο τμήμα είναι επίσης θεματικό και είναι αφιερωμένο στη θρησκεία και τον θάνατο.
Έπειτα επιστρέφουμε στη χρονολογική παρουσίαση με το όγδοο τμήμα που είναι αφιερωμένο στην κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους. Εκεί έχουμε ευρήματα ακόμα και του 17ου αι. μ.Χ. που δείχνουν ότι ο Αλέξανδρος εξακολούθησε να είναι παρών στη μνήμη των κοινοτήτων της Θεσσαλονίκης, όπως, για παράδειγμα, των Σεφαραδιτών. Τέλος, το ένατο τμήμα είναι αφιερωμένο στη γέννηση του μύθου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τα έργα που τον απεικονίζουν δείχνουν ότι θεοποιήθηκε πολύ νωρίς μετά τον θάνατό του και πως ο μύθος του εξαπλώθηκε γρήγορα σε Δύση και Ανατολή.
- Με ποια ευρήματα κλείνει η έκθεση;
- Με κεφαλές του Αλεξάνδρου, αλλά και με μια μεγάλη πέτρα όπου μπορεί κανείς να δει σκαλισμένη την επιγραφή «Θεσσαλονίκη Φιλίππου Βασίλισσα». Η Θεσσαλονίκη ήταν ετεροθαλής αδερφή του Αλεξάνδρου και σύζυγος του Κασσάνδρου, του ιδρυτή της πόλης, στην οποία έδωσε το όνομα της γυναίκας του. Η πέτρα αυτή βρισκόταν στο βόρειο μέρος της αγοράς της Θεσσαλονίκης. Εκεί υπήρχε ένα ιερό όπου λατρευόταν η οικογένεια του Αλεξάνδρου.
Η έκθεση τελειώνει με τέσσερα χρυσά μετάλλια του 3ου αι. μ.Χ., ένα από οποία απεικονίζει την Ολυμπιάδα, ένα άλλο τον Φίλιππο και τα άλλα δύο τον Αλέξανδρο. Βλέπουμε λοιπόν ότι πέντε και πλέον αιώνες μετά τον θάνατό του, η λατρεία των ανθρώπων προς την οικογένειά του ήταν το ίδιο ζωντανή κι αυτό αποτελεί σημαντική μαρτυρία της μεγάλης φήμης του. Ακόμα και σήμερα η χαρισματική του προσωπικότητα είναι γνωστή σε όλον τον κόσμο.
http://www.tanea.gr/politismos/article/?aid=4665162
Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑΝΟΗΣΗ!
ΠΩΣ ΒΛΕΠΟΥΝ ΤΟΝ ΘΡΥΛΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΛΑΤΗ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΞΕΝΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΑ ΒΑΣΙΛΙΑ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ!
ΕΙΝΑΙ γεγονός, ότι μέσα στο διάβα των αιώνων εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες, άνθρωποι ασχολήθηκαν με την μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, είτε ως πολιτικού, είτε ως στρατιωτικού ηγέτη. Διανοούμενοι και φιλόσοφοι, στοχαστές και ερευνητές, συγγραφείς και ιστορικοί, λόγιοι και κληρικοί, απλοί άνθρωποι και καθηγητές, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, όλοι επιθυμούν να βάλουν το δικό τους λιθαράκι στην υπόθεση που λέγεται «Μέγας Αλέξανδρος».
Προς αυτήν την κατεύθυνση συνέβαλε, ασφαλώς, και ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος με την θετική και άκρως κόσμια συμπεριφορά του απέναντι σε όλους αυτούς τους ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν ορισμένοι βλάσφημοι της ιστορίας που τον κατηγορούν ως «σφαγέα»(1), «ομοφυλόφιλο» κ.λπ. Ήδη έχουμε κάνει ειδική αναφορά στη συνάντηση με τον Διογένη τον Κυνικό(2) και τι συζήτησε έκαναν οι δυο τους, με βάση τις αναφορές που κάνει ο Διογένης ο Λαέρτιος στο ομώνυμο σύγγραμμά του για τον Διογένη. Ποιος μπορεί να λησμονήσει, όμως, τον Μέναιχμο(3), που ήταν διδάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και για τον οποίον σώζεται το εξής εκπληκτικό: Σε έργο του Στοβαίου (5ος αι.) αναφέρεται και το γνωστό ανέκδοτο (παρόμοιο με αυτό που αφορά τον Ευκλείδη και το βασιλιά Πτολεμαίο), σύμφωνα με το οποίο, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος ρώτησε το Μέναιχμο αν υπάρχει ευκολότερος δρόμος για την απόδειξη των γεωμετρικών θεωρημάτων, εκείνος απάντησε:
- Βασιλιά μου, για να διασχίσει κανείς τη χώρα υπάρχουν δρόμοι για τους απλούς πολίτες και δρόμοι για τους βασιλείς. Αλλά στη γεωμετρία υπάρχει ένας δρόμος για όλους!
Αλλά και για τους επιστήμονες ο θρυλικός βασιλιάς είχε πολύ μεγάλη εκτίμηση, όπως ακριβώς με τον προσωπικό γιατρό του, τον εξ Ακαρνανίας Φίλιππο τον Ακαρνάνα.
Είναι γνωστό ότι, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος στη Μικρά Ασία, ύστερα από μπάνιο στα παγωμένα νερά του ποταμού Κύδνου, κινδύνευσε να πεθάνει, ο Φίλιππος ετοίμασε αμέσως το σωτήριο φάρμακο. Ο στρατηγός Παρμενίων με γράμμα πληροφόρησε τότε τον Αλέξανδρο ότι ο γιατρός του, πληρωμένος από το Δαρείο, είχε σκοπό να τον δηλητηριάσει και τον συμβούλευσε να μην πάρει τα φάρμακά του. Ο Μέγας Αλέξανδρος διάβασε το γράμμα και αμέσως, για να δείξει εμπιστοσύνη στο γιατρό του, το έδωσε στο Φίλιππο, ενώ ταυτόχρονα με το άλλο χέρι έπινε το φάρμακο (!).
ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΑΛΟΚΩΣΤΑΣ
Ένας άλλος μεγάλος συγγραφεύς και ιστορικός, που ασχολήθηκε διεξοδικά με την μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ήταν και ο Χρήστος Ζαλοκώστας(4), γνωστός από το έργο του «Μέγας Αλέξανδρος, ο πρόδρομος του Χριστού», μία ιστορική μονογραφία, σηματοδότησε την σκέψη πολλών Ελλήνων της εποχής του -και όχι μόνον. Αξίζει εδώ να παρατηρήσουμε, ότι ο Χρήστος Ζαλοκώστας είναι ο πρώτος που έθεσε θέμα «Όρκου» του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ώπι και μάλιστα παρουσία 10.000 Ελλήνων και ξένων αξιωματούχων, όταν είναι γνωστόν ότι στην Ώπι ο Αλέξανδρος δεν έδωσε παρόμοιο όρκο.
Βεβαίως, για να είμεθα ειλικρινείς με τις ιστορικές πηγές, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε την ιστορική πηγή του ως άνω συγγραφέως που λέγει ότι τα περί «Όρκου» του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ώπι τα δανείστηκε από τον Ερατοσθένη, που ως γνωστόν, ήταν διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας (προφανώς από κάποιο αρχαίο χειρόγραφό του).
Ένας άλλος πολύ σημαντικός συγγραφέας και ιστορικός ερευνητής είναι ο Αλέξανδρος Πάλλης(5), του οποίου «Η φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου», που κυκλοφόρησε το έτος 1930, ως ένα εικονογραφημένο διήγημα του ανατολικού μύθου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, γαλούχησε πολλούς ανθρώπους, θα λέγαμε και την μετέπειτα γενιά, αφού οι Έλληνες του Μεσοπολέμου είχαν μία ροπή στους ανατολικούς θρύλους ή στα μαγικά παραμύθια τη Ανατολής («Χίλιες και μία νύχτες», «Το λυχνάρι του Αλαντίν», «Ο κλέφτης της Βαγδάτης» κ.α.).
Μέσα σ’ αυτούς δεν μπορούμε να αγνοήσουμε και τον Μανόλη Ανδρόνικο (6), που πήρε μέρος σε πολλές ομάδες ανασκαφών που ερευνούσαν αρχαιολογικούς χώρους, κυρίως της Βόρειας Ελλάδας (Χαλκιδική, Κιλκίς, Βέροια, Νάουσα, Θεσσαλονίκη κ.α.), άσχετα αν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον του εν λόγω καθηγητού της αρχαιολογίας απέσπασε η ανασκαφή στη Βεργίνα, που άρχισε το 1973 με την καθοδήγηση του αρχαιολόγου Κ. Ρωμαίου. Το βέβαιον είναι ότι τις ανασκαφές συνέχισε o Μανόλης Ανδρόνικος, ο οποίος τον Νοέμβριο του 1977 ανακάλυψε τον ασύλητο τάφο του βασιλιά Φιλίππου B΄ της Μακεδονίας, με πλήθος ευρημάτων μεγάλης αρχαιολογικής και καλλιτεχνικής σημασίας. Εξακρίβωσε εξάλλου ότι η θέση της αρχαίας μακεδονικής πόλης Αιγαί δεν ήταν κοντά στη σημερινή Έδεσσα, αλλά στο σημερινό χωριό Βεργίνα (!).
ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ
Ένας μεγάλος φιλέλληνάς και διαπρεπής πανεπιστημιακός δάσκαλος ήταν και ο Νίκολας Χάμοντ(7), ένας Βρετανός ελληνιστής, ιστορικός και πανεπιστημιακός καθηγητής, ο οποίος επί δεκαετίες ασχολήθηκε ειδικά με τη αρχαία Μακεδονία και το μεγαλύτερο μέρος του ερευνητικού και συγγραφικού του έργου έχει ως αντικείμενο αυτήν την περιοχή της Ελλάδος.
Το έργο του: «Μέγας Αλέξανδρος, ένας ιδιοφυής», αποτελεί ένα πραγματικό ράπισμα στους βλάσφημους της ιστορίας και όλων εκείνων που επιχειρούν να αμαυρώσουν την εικόνα που έχει ο πολύς κόσμος για τον Μεγάλο Μακεδόνα Βασιλιά, τον Μέγα Αλέξανδρο!..
Ο ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΘΕΑΜΑΤΟΣ!..
Πολύ μεγάλη συγκίνηση προκαλεί το όνομα του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε οποιοδήποτε ελληνικό ή διεθνές σκηνικό, είτε αυτό λέγεται πανεπιστημιακή έδρα, είτε χώρος του θεάματος και του ακροάματος, όπως για παράδειγμα μία κινηματογραφική αίθουσα ή ένα αθλητικό στάδιο.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι όσες φορές παίζεται ένα κινηματογραφικό έργο για την ζωή του θρυλικού Στρατηλάτη, όλες οι κινηματογραφικές αίθουσες ασφυκτιούν από κόσμο, ενώ πολλές φορές οι αντιδράσεις του κοινού, απ’ την υπερβολική συγκίνηση, αγγίζουν τα όρια της ακρότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κινηματογραφική ταινία για την ζωή και το έργο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με πρωταγωνιστή τον διάσημο Βρετανό ηθοποιό Ρίτσαρντ Μπάρτον, όπου το κοινό προκαλούσε αντιδράσεις υστερίας προκειμένου να απολαύσει τον μεγάλο ηθοποιό και να θαυμάσει τον μεγάλο στρατηλάτη!..
Μιλώντας, ασφαλώς, και για αθλητικούς χώρους, ας θυμηθούμε τον ολυμπιονίκη αθλητή μας Αλέξανδρο Νικολαΐδη, ο οποίος όχι μόνον φέρει το όνομα του Μακεδόνα βασιλιά, αλλά ξεκίνησε ως αθλητής μέσα από το σωματείο «Μέγας Αλέξανδρος» της Θεσσαλονίκης!
«Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ, Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΟ ΦΙΔΙ» !..
Κλείνοντας το σημαντικό αυτό αφιέρωμά μας στον Μέγας Αλέξανδρο και την Διανόηση, θα ήταν άκρως απογοητευτικό να λησμονήσουμε έναν γνήσιο λαϊκό καλλιτέχνη, τον διεθνούς φήμη καραγκιοζοπαίκτη Ευγένιο Σπαθάρη(10), ο οποίος όχι μόνον έδωσε σημαντικές παραστάσεις στο θέατρο με διάφορους θιάσους, όπως «Ο Μέγας Αλέξανδρος», αλλά ελάμπρυνε αυτές τις παραστάσεις με το Ελληνικό Χορόδραμα το έτος 1950 και με την «τραγουδίστρια της νίκης» Σοφία Βέμπο το έτος 1954 !..
Χαρακτηριστική έμεινε πλέον η φράση του μεγάλου Έλληνα καραγκιοζοπαίκτη, ο οποίος στο έργο του: «Ο Καραγκιόζης, ο Μέγας Αλέξανδρος και το καταραμένο φίδι», έβαζε στο στόμα του θρυλικού βασιλιά τα αμίμητα τούτα λόγια:
- Καραγκιόζη, έβγα έξω, βρε, μη σε φάει το καταραμένο φίδι!…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1). Σε ένα άρθρο μου για τον Μέγα Αλέξανδρο, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Άλφα Ένα» του Σαββατοκύριακου 8-9 Ιουλίου 2006, υπάρχει μία παράγραφος που φέρει τον τίτλο: «ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΟΙ ΔΗΘΕΝ ΣΦΑΓΕΣ!…». Διαβάζουμε το σχετικό απόσπασμα: « Το 329 π.Χ., ο Αλέξανδρος σύμφωνα με τη μαρτυρία ορισμένων πηγών, καταδιώκοντας τον Βήσσο, έφθασε σε μία μικρή πόλη, στις όχθες του Ώξου, που την κατοικούσαν οι απόγονοι των ιερόσυλων Βραγχιδών, οι οποίοι, ζώντας στις εσχατιές του περσικού κράτους, είχαν αρχίσει να υιοθετούν τη γλώσσα των εντοπίων, εξακολουθούσαν, όμως, να διατηρούν ζωντανές τις παραδόσεις και τον τρόπο ζωής της ελληνικής τους πατρίδας. Έτσι, υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό τον Μακεδόνα βασιλέα και του παρέδωσαν ανεπιφύλακτα την πόλη τους. 0 Αλέξανδρος, κατά τον Κούρτιο, εμπιστεύθηκε αρχικά την απόφαση σχετικά με την τύχη των κατοίκων στους Μιλήσιους που υπηρετούσαν στο στρατό του. Επειδή, όμως, ανέκυψαν διαφορές μεταξύ τους, αποφάσισε να ενεργήσει σύμφωνα με τη δική του κρίση: η φάλαγγα των πεζεταίρων περικύκλωσε την ανυπεράσπιστη πόλη και εισορμώντας, κατά διαταγή του βασιλέα, λεηλάτησε και κατέστρεψε όλα τα οικοδομήματα και κατέσφαξε το σύνολο των άοπλων κατοίκων. Η τιμωρία της προδοσίας των Βραγχιδών θα ήταν δίκαιη, σημειώνει ο Κούρτιος, αν είχε στόχο τους ίδιους τους δράστες της ιεροσυλίας και του μηδισμού, και όχι τους ξεριζωμένους απογόνους τους, που δεν είχαν καν ποτέ γνωρίσει τη Μίλητο. 0 Αλέξανδρος πήρε εκδίκηση από τους απογόνους των προγόνων 150 χρόνια μετά... Ωστόσο, όπως παραδέχεται και το Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ, η λεπτομερής αναδίφηση των πηγών που αναφέρουν τη σφαγή των Βραγχιδών, όπως για παράδειγμα του Κουρτίου Ρούφου, του Πλουτάρχου και του Στράβωνα, «οδηγεί με αρκετή βεβαιότητα στο συμπέρασμα πως πρόκειται για μιαν ακόμη μυθιστορηματική αφήγηση, που οι ρίζες της πρέπει να αναζητηθούν στη μεροληπτική φαντασία ορισμένων από τους ιστοριογράφους του Αλεξάνδρου» (!) Κι αυτό πρέπει να το ερευνήσουμε, όπως και τόσα άλλα που γράφονται για τον θρυλικό βασιλιά.».
(2). Ίδε άρθρο: «ΤΙ ΚΟΙΝΟ ΕΙΧΑΝ Ο ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ;»
(3). Μέναιχμος (4ος αι. π.Χ.). Αρχαίος Έλληνας γεωμέτρης από την Προκόννησο (ή κατ’ άλλους, από την Αλοπεκόννησο –δύο πόλεις που βρίσκονταν εκατέρωθεν της θάλασσας του Μαρμαρά). Γεννήθηκε γύρω στο 375 π.Χ., ήταν αδερφός του γνωστού γεωμέτρη Δεινόστρατου και υπήρξε, όπως και εκείνος, μαθητής του Εύδοξου και του Πλάτωνα. Ανακάλυψε ότι η έλλειψη, η παραβολή και η υπερβολή είναι τομές ενός κώνου και ενός επιπέδου μη παράλληλου προς τη βάση του και χρησιμοποίησε τις ιδιότητές τους στη λύση του προβλήματος του διπλασιασμού του κύβου με τομή δύο παραβολών ή παραβολής και υπερβολής προσπαθώντας να κατασκευάσει γεωμετρικά δύο μέσους ανάλογους δύο δοσμένων ευθύγραμμων τμημάτων. Ασχολήθηκε, επίσης, με την αστρονομία. Αναφέρεται ότι υπήρξε δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
(4). Χρήστος Ζαλοκώστας (1896-1975). Μηχανικός και πολιτικός. Γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου και τελείωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Κατόπιν σπούδασε στη Γερμανία μηχανικός και επανήλθε στην Ελλάδα, όπου ασχολήθηκε με τον αθλητισμό, την πολιτική και τη βιομηχανία. Εκλέχθηκε πολλές φορές βουλευτής, ενώ το 1939 υπήρξε πρωταθλητής στη σκοποβολή στους Ολυμπιακούς αγώνες (Λουκέρνη Ελβετίας). Ο Χ. Ζαλοκώστας έγραψε βιβλία ταξιδιωτικών εντυπώσεων, πολεμικών αναμνήσεων και ιστορικών μονογραφιών που αναμφίβολα μαρτυρούν το πηγαίο συγγραφικό του ταλέντο. Κυριότερα έργα του είναι τα εξής: «Γύρω από την Ελλάδα» (ταξιδιωτικές εντυπώσεις), «Ρούπελ», «Πίνδος» (πολεμικές αναμνήσεις), «Το χρονικό της Κατοχής», «Ελλάς, η κυρά της θάλασσας» (πεζογράφημα), «Μέγας Αλέξανδρος, ο πρόδρομος του Χριστού» (ιστορική μονογραφία), «Σωκράτης, ο προφήτης της αρχαιότητας» (ιστορική μονογραφία) κ.ά.
(5). Αλέξανδρος Πάλλης (1883-1971). Έλληνας διπλωμάτης και συγγραφέας, γιος του προηγούμενου. Χρημάτισε γενικός γραμματέας της Επιτροπής Περίθαλψης Προσφύγων στη Θεσσαλονίκη (1914-15), νομάρχης της Κέρκυρας και προσωρινά γενικός διοικητής της Ηπείρου (1925-26), γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγιεινής (1930-31), βουλευτής Σερρών (1932) και αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην KTE (1936-40). Διετέλεσε ακόμα έκτακτος πρόσεδρος υπουργός της ελληνικής πρεσβείας του Λονδίνου (1944-45), έκτακτος πληρεξούσιος υπουργός στην ίδια πρεσβεία, γενικός διευθυντής του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων (1957-58), αντιπρόσωπος της Ελλάδας σε πολλές διεθνείς διασκέψεις κλπ. Δημοσίευσε τα έργα: Στατιστική μελέτη περί των φυλετικών μεταναστεύσεων Μακεδονίας και Θράκης κατά την περίοδο 1912-1924, Τα αποτελέσματα του πολέμου για τον ελληνικό πληθυσμό στα γαλλικά, «Η φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου» (1930), εικονογραφημένο διήγημα του ανατολικού μύθου του Μεγάλου Αλεξάνδρου βασισμένο στους ανατολικούς θρύλους, Η περιπέτεια της Ελλάδας στη Μ. Ασία (1937) στα αγγλικά, Σελίδες από τη ζωή της παλιάς Γενιτσαρικής Τουρκίας (1940), περιγραφή της Τουρκίας βασισμένη στο Οδοιπορικό του Τούρκου ποιητή του 17ου αι. Εβλιά Τσελεμπή, Ξενιτεμένοι Έλληνες (1952), Προβλήματα της αντίστασης στις κατεχόμενες χώρες κ.ά.
(6). Μανόλης Ανδρόνικος (Προύσα Μικράς Ασίας 1919 – Θεσσαλονίκη 1992).Αρχαιολόγος και πανεπιστημιακός. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ειδικεύτηκε στην αρχαιολογία στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Εργάστηκε αρχικά ως καθηγητής σε γυμνάσια (1941-49) και υπηρέτησε έπειτα στην αρχαιολογική υπηρεσία (επιμελητής αρχαιοτήτων 1949, έφορος αρχαιοτήτων 1960). Αναγορεύτηκε υφηγητής της αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1957) και στη συνέχεια εξελέγη καθηγητής της β’ έδρας της αρχαιολογίας του ίδιου πανεπιστημίου (έκτακτος 1961, τακτικός 1964). Διετέλεσε κοσμήτορας της φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1968-69). Ο Α. έγραψε διάφορες μελέτες της ειδικότητάς του, μεταξύ των οποίων και οι εξής: Αρχαίαι επιγραφαί Βεροίας (1950), Ο Πλάτων και η Τέχνη (1952), Αριστοφάνης και Πλάτων (1953), Η δωρική εισβολή και τα αρχαιολογικά ευρήματα (1954), Λακωνικά ανάγλυφα (1956), Ελληνιστικός τάφος Βεροίας (1957), Περί της στήλης του Οπλιτοδρόμου (1957), Πλάτωνος Φίληβος (1957), Επιτύμβια στήλη εκ Θράκης (1958), Ομηρικά και μυκηναϊκά έθιμα ταφής (1960), Ελληνικά Μουσεία (1960), Σταθμοί της σύγχρονης τέχνης (1961), Το ανάκτορο της Βεργίνας (1961), Ελληνικά επιτάφια μνημεία (1963), Μυκηναϊκή και ελληνική γραφή (1967), Βεργίνα. Το νεκροταφείο των τύμβων (1969), Σάρισσα (1970), Οι βασιλικοί τάφοι της Βεργίνας (1978) κ.ά.
(7). Νίκολας Χάμοντ (1907-2001). Βρετανός ελληνιστής, ιστορικός και πανεπιστημιακός καθηγητής. Γεννήθηκε στην Κορνουάλη και υπήρξε εταίρος του Clare College του Κέμπριτζ (1930-1954), κοσμήτορας του Clifton College (1954-1960) και καθηγητής του πανεπιστημίου του Μπρίστολ (1962-1973). Ασχολήθηκε ειδικά με τη αρχαία Μακεδονία επί δεκαετίες και το μεγαλύτερο μέρος του ερευνητικού και συγγραφικού του έργου έχει αυτήν ως αντικείμενο. Στα σχετικά συγγράμματά του συγκαταλέγονται τα: «Ιστορία της Μακεδονίας» (σε 3 τόμους, ο β’ σε συνεργασία με τον καθηγητή Τζ. Τ. Γκρίφιθ και ο γ’ με τον καθηγητή Φ. Γουόλμπανκ), «The Macedonian State», «Alexander the Great: King Commander and Statesman», «Φίλιππος ο Μακεδών», «Μέγας Αλέξανδρος, ένας ιδιοφυής» κ.ά. Δημοσίευσε επίσης τα έργα: «Epirus», «Atlas of the Greek and Roman World in Antiquity», «A History of Greece to 322 b.C.» κ.ά.
(8). Ρίτσαρντ Μπάρτον (1925-1984). Βρετανός ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου. Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Τζέκινς. Γεννήθηκε στην Ουαλία και σπούδασε με υποτροφία στην Οξφόρδη. Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε το 1943 και στον κινηματογράφο το 1948. Το 1952 έπαιξε στην ταινία «Η εξαδέλφη μου η Ραχήλ». Μερικές από τις ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησε είναι: «Ο Μέγας Αλέξανδρος» (1955), «Κλεοπάτρα» (1963), «Μπέκετ» (1964), «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ» (1966), «Η στρίγγλα που έγινε αρνάκι» (1967), «Η δολοφονία του Τρότσκι» (1972) κ.ά. Μεγάλη επιτυχία γνώρισε και στο θέατρο, σε σαικσπηρικούς και άλλους κλασικούς ρόλους. Σε πολλά έργα συμπρωταγωνίστησε με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ, την οποία παντρεύτηκε δύο φορές.
(9). Αλέξανδρος Νικολαΐδης (1979- ). Έλληνας αθλητής του τάε κβο ντο. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στη σχολή Φυσικής Αγωγής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Είναι αθλητής του αθλητικού σωματείου «Μέγας Αλέξανδρος» Θεσσαλονίκης. Ξεκίνησε το τάε κβο ντο το 1982. Στους Ολυμπιακούς αγώνες του 2000 στο Σίδνεϊ έπαθε κάταγμα στην κνημιαία ακρολοφία και έμεινε εκτός αγωνιστικής δράσης για δύο χρόνια. Στους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004 επανήλθε και κατέκτησε το αργυρό μετάλλιο στην κατηγορία των 80 κιλών.
(10). Ευγένιος Σπαθάρης (1924-2011 ). Καραγκιοζοπαίχτης και ζωγράφος. Γεννήθηκε στην Κηφισιά και είναι γιος του καραγκιοζοπαίχτη Σωτήρη Σπαθάρη. Έμαθε την τέχνη του πατέρα του και άρχισε να δίνει παραστάσεις μαζί του. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του το 1942 και από το 1945 περιοδεύει ασταμάτητα σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Οι παραστάσεις του είναι αναρίθμητες και το Θέατρο Σκιών για πολλούς ανθρώπους έχει ταυτιστεί με το όνομά του. Από το 1962 ηχογραφεί τις παραστάσεις του και τις εκδίδει σε εταιρείες δίσκων, ενώ από το 1966 παρουσιάζει καθημερινές παραστάσεις στην τηλεόραση, που διαρκούν μέχρι το 1992. Στο πλαίσιο των περιοδειών του σε όλο τον κόσμο, πήρε μέρος σε διάφορα φεστιβάλ και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Το 1979 δημοσίευσε το βιβλίο του «Ο Καραγκιόζης των Σπαθάρηδων», ενώ κυκλοφόρησε και εικονογραφημένα τεύχη με ιστορίες του Καραγκιόζη. Έδωσε και σημαντικές παραστάσεις στο θέατρο με διάφορους θιάσους, όπως «Ο Μέγας Αλέξανδρος» με το Ελληνικό Χορόδραμα (1950) και με τη Σοφία Βέμπο (1954), «Ο Καραγκιόζης Δικτάτορας» (1969), μια παράσταση σε κείμενα του Γ. Γιαννακόπουλου που δόθηκε την περίοδο της ελληνικής χούντας, «Ο Καραγκιόζης παραλίγο Βεζίρης» (1975) σε κείμενα Γιώργου Σκούρτη, ενώ συμμετείχε στην παράσταση του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Το μεγάλο μας τσίρκο» (1972), με τον θίασο Καρέζη-Καζάκου. Διασκεύασε τους Βάτραχους του Αριστοφάνη (1980) και ηχογράφησε την παράσταση την οποία και κυκλοφόρησε σε δίσκο, ενώ το 1998 παρουσίασε την παράσταση του πατέρα του, Σωτήρη, «Αθανάσιος Διάκος», μια ξεχωριστή ηρωική παράσταση με πολλές φιγούρες και ολόσωμη αποθέωση στο τέλος. Το 1999 έγραψε και σκηνοθέτησε την παράσταση «Σκιών καμώματα». Έχει εμφανιστεί σε κινηματογραφικές ταινίες και έχει συνεργαστεί με πολλούς καλλιτέχνες από διαφορετικούς καλλιτεχνικούς χώρους, όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος. Ο Σπαθάρης θεωρεί ότι το έργο της ζωής του είναι η ίδρυση και λειτουργία του Σπαθάρειου Μουσείου Θεάτρου Σκιών, που λειτουργεί στο Μαρούσι και παρουσιάζει πλήθος από σκηνικά και φιγούρες του μεγάλου καλλιτέχνη. Ο Σπαθάρης είναι και σημαντικότατος ζωγράφος. Γνήσιος λαϊκός καλλιτέχνης, διακρίνεται για τη σαφήνεια των γραμμών του και τα πλούσια χρώματά του. Τα έργα του εντάσσονται στο πλαίσιο του Καραγκιόζη, αλλά έχει ασχοληθεί και με διαφορετική θεματολογία, πάντα όμως στο πνεύμα της καθημερινότητας του απλού λαού. Εξέθεσε τα εικαστικά του έργα σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Το έργο του τιμήθηκε με αναρίθμητες διακρίσεις και βραβεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό. (Βασικές πηγές των βιογραφιών οι εγκυκλοπαίδειες «Μαλλιάρης-παιδεία» και «Δομή»).
http://www.sakketosaggelos.gr/Article/62/
ΕΙΝΑΙ γεγονός, ότι μέσα στο διάβα των αιώνων εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες, άνθρωποι ασχολήθηκαν με την μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, είτε ως πολιτικού, είτε ως στρατιωτικού ηγέτη. Διανοούμενοι και φιλόσοφοι, στοχαστές και ερευνητές, συγγραφείς και ιστορικοί, λόγιοι και κληρικοί, απλοί άνθρωποι και καθηγητές, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, όλοι επιθυμούν να βάλουν το δικό τους λιθαράκι στην υπόθεση που λέγεται «Μέγας Αλέξανδρος».
Προς αυτήν την κατεύθυνση συνέβαλε, ασφαλώς, και ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος με την θετική και άκρως κόσμια συμπεριφορά του απέναντι σε όλους αυτούς τους ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν ορισμένοι βλάσφημοι της ιστορίας που τον κατηγορούν ως «σφαγέα»(1), «ομοφυλόφιλο» κ.λπ. Ήδη έχουμε κάνει ειδική αναφορά στη συνάντηση με τον Διογένη τον Κυνικό(2) και τι συζήτησε έκαναν οι δυο τους, με βάση τις αναφορές που κάνει ο Διογένης ο Λαέρτιος στο ομώνυμο σύγγραμμά του για τον Διογένη. Ποιος μπορεί να λησμονήσει, όμως, τον Μέναιχμο(3), που ήταν διδάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και για τον οποίον σώζεται το εξής εκπληκτικό: Σε έργο του Στοβαίου (5ος αι.) αναφέρεται και το γνωστό ανέκδοτο (παρόμοιο με αυτό που αφορά τον Ευκλείδη και το βασιλιά Πτολεμαίο), σύμφωνα με το οποίο, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος ρώτησε το Μέναιχμο αν υπάρχει ευκολότερος δρόμος για την απόδειξη των γεωμετρικών θεωρημάτων, εκείνος απάντησε:
- Βασιλιά μου, για να διασχίσει κανείς τη χώρα υπάρχουν δρόμοι για τους απλούς πολίτες και δρόμοι για τους βασιλείς. Αλλά στη γεωμετρία υπάρχει ένας δρόμος για όλους!
Αλλά και για τους επιστήμονες ο θρυλικός βασιλιάς είχε πολύ μεγάλη εκτίμηση, όπως ακριβώς με τον προσωπικό γιατρό του, τον εξ Ακαρνανίας Φίλιππο τον Ακαρνάνα.
Είναι γνωστό ότι, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος στη Μικρά Ασία, ύστερα από μπάνιο στα παγωμένα νερά του ποταμού Κύδνου, κινδύνευσε να πεθάνει, ο Φίλιππος ετοίμασε αμέσως το σωτήριο φάρμακο. Ο στρατηγός Παρμενίων με γράμμα πληροφόρησε τότε τον Αλέξανδρο ότι ο γιατρός του, πληρωμένος από το Δαρείο, είχε σκοπό να τον δηλητηριάσει και τον συμβούλευσε να μην πάρει τα φάρμακά του. Ο Μέγας Αλέξανδρος διάβασε το γράμμα και αμέσως, για να δείξει εμπιστοσύνη στο γιατρό του, το έδωσε στο Φίλιππο, ενώ ταυτόχρονα με το άλλο χέρι έπινε το φάρμακο (!).
ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΑΛΟΚΩΣΤΑΣ
Ένας άλλος μεγάλος συγγραφεύς και ιστορικός, που ασχολήθηκε διεξοδικά με την μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ήταν και ο Χρήστος Ζαλοκώστας(4), γνωστός από το έργο του «Μέγας Αλέξανδρος, ο πρόδρομος του Χριστού», μία ιστορική μονογραφία, σηματοδότησε την σκέψη πολλών Ελλήνων της εποχής του -και όχι μόνον. Αξίζει εδώ να παρατηρήσουμε, ότι ο Χρήστος Ζαλοκώστας είναι ο πρώτος που έθεσε θέμα «Όρκου» του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ώπι και μάλιστα παρουσία 10.000 Ελλήνων και ξένων αξιωματούχων, όταν είναι γνωστόν ότι στην Ώπι ο Αλέξανδρος δεν έδωσε παρόμοιο όρκο.
Βεβαίως, για να είμεθα ειλικρινείς με τις ιστορικές πηγές, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε την ιστορική πηγή του ως άνω συγγραφέως που λέγει ότι τα περί «Όρκου» του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ώπι τα δανείστηκε από τον Ερατοσθένη, που ως γνωστόν, ήταν διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας (προφανώς από κάποιο αρχαίο χειρόγραφό του).
Ένας άλλος πολύ σημαντικός συγγραφέας και ιστορικός ερευνητής είναι ο Αλέξανδρος Πάλλης(5), του οποίου «Η φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου», που κυκλοφόρησε το έτος 1930, ως ένα εικονογραφημένο διήγημα του ανατολικού μύθου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, γαλούχησε πολλούς ανθρώπους, θα λέγαμε και την μετέπειτα γενιά, αφού οι Έλληνες του Μεσοπολέμου είχαν μία ροπή στους ανατολικούς θρύλους ή στα μαγικά παραμύθια τη Ανατολής («Χίλιες και μία νύχτες», «Το λυχνάρι του Αλαντίν», «Ο κλέφτης της Βαγδάτης» κ.α.).
Μέσα σ’ αυτούς δεν μπορούμε να αγνοήσουμε και τον Μανόλη Ανδρόνικο (6), που πήρε μέρος σε πολλές ομάδες ανασκαφών που ερευνούσαν αρχαιολογικούς χώρους, κυρίως της Βόρειας Ελλάδας (Χαλκιδική, Κιλκίς, Βέροια, Νάουσα, Θεσσαλονίκη κ.α.), άσχετα αν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον του εν λόγω καθηγητού της αρχαιολογίας απέσπασε η ανασκαφή στη Βεργίνα, που άρχισε το 1973 με την καθοδήγηση του αρχαιολόγου Κ. Ρωμαίου. Το βέβαιον είναι ότι τις ανασκαφές συνέχισε o Μανόλης Ανδρόνικος, ο οποίος τον Νοέμβριο του 1977 ανακάλυψε τον ασύλητο τάφο του βασιλιά Φιλίππου B΄ της Μακεδονίας, με πλήθος ευρημάτων μεγάλης αρχαιολογικής και καλλιτεχνικής σημασίας. Εξακρίβωσε εξάλλου ότι η θέση της αρχαίας μακεδονικής πόλης Αιγαί δεν ήταν κοντά στη σημερινή Έδεσσα, αλλά στο σημερινό χωριό Βεργίνα (!).
ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΑΜΟΝΤ
Ένας μεγάλος φιλέλληνάς και διαπρεπής πανεπιστημιακός δάσκαλος ήταν και ο Νίκολας Χάμοντ(7), ένας Βρετανός ελληνιστής, ιστορικός και πανεπιστημιακός καθηγητής, ο οποίος επί δεκαετίες ασχολήθηκε ειδικά με τη αρχαία Μακεδονία και το μεγαλύτερο μέρος του ερευνητικού και συγγραφικού του έργου έχει ως αντικείμενο αυτήν την περιοχή της Ελλάδος.
Το έργο του: «Μέγας Αλέξανδρος, ένας ιδιοφυής», αποτελεί ένα πραγματικό ράπισμα στους βλάσφημους της ιστορίας και όλων εκείνων που επιχειρούν να αμαυρώσουν την εικόνα που έχει ο πολύς κόσμος για τον Μεγάλο Μακεδόνα Βασιλιά, τον Μέγα Αλέξανδρο!..
Ο ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΘΕΑΜΑΤΟΣ!..
Πολύ μεγάλη συγκίνηση προκαλεί το όνομα του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε οποιοδήποτε ελληνικό ή διεθνές σκηνικό, είτε αυτό λέγεται πανεπιστημιακή έδρα, είτε χώρος του θεάματος και του ακροάματος, όπως για παράδειγμα μία κινηματογραφική αίθουσα ή ένα αθλητικό στάδιο.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι όσες φορές παίζεται ένα κινηματογραφικό έργο για την ζωή του θρυλικού Στρατηλάτη, όλες οι κινηματογραφικές αίθουσες ασφυκτιούν από κόσμο, ενώ πολλές φορές οι αντιδράσεις του κοινού, απ’ την υπερβολική συγκίνηση, αγγίζουν τα όρια της ακρότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κινηματογραφική ταινία για την ζωή και το έργο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με πρωταγωνιστή τον διάσημο Βρετανό ηθοποιό Ρίτσαρντ Μπάρτον, όπου το κοινό προκαλούσε αντιδράσεις υστερίας προκειμένου να απολαύσει τον μεγάλο ηθοποιό και να θαυμάσει τον μεγάλο στρατηλάτη!..
Μιλώντας, ασφαλώς, και για αθλητικούς χώρους, ας θυμηθούμε τον ολυμπιονίκη αθλητή μας Αλέξανδρο Νικολαΐδη, ο οποίος όχι μόνον φέρει το όνομα του Μακεδόνα βασιλιά, αλλά ξεκίνησε ως αθλητής μέσα από το σωματείο «Μέγας Αλέξανδρος» της Θεσσαλονίκης!
«Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ, Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΟ ΦΙΔΙ» !..
Κλείνοντας το σημαντικό αυτό αφιέρωμά μας στον Μέγας Αλέξανδρο και την Διανόηση, θα ήταν άκρως απογοητευτικό να λησμονήσουμε έναν γνήσιο λαϊκό καλλιτέχνη, τον διεθνούς φήμη καραγκιοζοπαίκτη Ευγένιο Σπαθάρη(10), ο οποίος όχι μόνον έδωσε σημαντικές παραστάσεις στο θέατρο με διάφορους θιάσους, όπως «Ο Μέγας Αλέξανδρος», αλλά ελάμπρυνε αυτές τις παραστάσεις με το Ελληνικό Χορόδραμα το έτος 1950 και με την «τραγουδίστρια της νίκης» Σοφία Βέμπο το έτος 1954 !..
Χαρακτηριστική έμεινε πλέον η φράση του μεγάλου Έλληνα καραγκιοζοπαίκτη, ο οποίος στο έργο του: «Ο Καραγκιόζης, ο Μέγας Αλέξανδρος και το καταραμένο φίδι», έβαζε στο στόμα του θρυλικού βασιλιά τα αμίμητα τούτα λόγια:
- Καραγκιόζη, έβγα έξω, βρε, μη σε φάει το καταραμένο φίδι!…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1). Σε ένα άρθρο μου για τον Μέγα Αλέξανδρο, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Άλφα Ένα» του Σαββατοκύριακου 8-9 Ιουλίου 2006, υπάρχει μία παράγραφος που φέρει τον τίτλο: «ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΟΙ ΔΗΘΕΝ ΣΦΑΓΕΣ!…». Διαβάζουμε το σχετικό απόσπασμα: « Το 329 π.Χ., ο Αλέξανδρος σύμφωνα με τη μαρτυρία ορισμένων πηγών, καταδιώκοντας τον Βήσσο, έφθασε σε μία μικρή πόλη, στις όχθες του Ώξου, που την κατοικούσαν οι απόγονοι των ιερόσυλων Βραγχιδών, οι οποίοι, ζώντας στις εσχατιές του περσικού κράτους, είχαν αρχίσει να υιοθετούν τη γλώσσα των εντοπίων, εξακολουθούσαν, όμως, να διατηρούν ζωντανές τις παραδόσεις και τον τρόπο ζωής της ελληνικής τους πατρίδας. Έτσι, υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό τον Μακεδόνα βασιλέα και του παρέδωσαν ανεπιφύλακτα την πόλη τους. 0 Αλέξανδρος, κατά τον Κούρτιο, εμπιστεύθηκε αρχικά την απόφαση σχετικά με την τύχη των κατοίκων στους Μιλήσιους που υπηρετούσαν στο στρατό του. Επειδή, όμως, ανέκυψαν διαφορές μεταξύ τους, αποφάσισε να ενεργήσει σύμφωνα με τη δική του κρίση: η φάλαγγα των πεζεταίρων περικύκλωσε την ανυπεράσπιστη πόλη και εισορμώντας, κατά διαταγή του βασιλέα, λεηλάτησε και κατέστρεψε όλα τα οικοδομήματα και κατέσφαξε το σύνολο των άοπλων κατοίκων. Η τιμωρία της προδοσίας των Βραγχιδών θα ήταν δίκαιη, σημειώνει ο Κούρτιος, αν είχε στόχο τους ίδιους τους δράστες της ιεροσυλίας και του μηδισμού, και όχι τους ξεριζωμένους απογόνους τους, που δεν είχαν καν ποτέ γνωρίσει τη Μίλητο. 0 Αλέξανδρος πήρε εκδίκηση από τους απογόνους των προγόνων 150 χρόνια μετά... Ωστόσο, όπως παραδέχεται και το Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ, η λεπτομερής αναδίφηση των πηγών που αναφέρουν τη σφαγή των Βραγχιδών, όπως για παράδειγμα του Κουρτίου Ρούφου, του Πλουτάρχου και του Στράβωνα, «οδηγεί με αρκετή βεβαιότητα στο συμπέρασμα πως πρόκειται για μιαν ακόμη μυθιστορηματική αφήγηση, που οι ρίζες της πρέπει να αναζητηθούν στη μεροληπτική φαντασία ορισμένων από τους ιστοριογράφους του Αλεξάνδρου» (!) Κι αυτό πρέπει να το ερευνήσουμε, όπως και τόσα άλλα που γράφονται για τον θρυλικό βασιλιά.».
(2). Ίδε άρθρο: «ΤΙ ΚΟΙΝΟ ΕΙΧΑΝ Ο ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ;»
(3). Μέναιχμος (4ος αι. π.Χ.). Αρχαίος Έλληνας γεωμέτρης από την Προκόννησο (ή κατ’ άλλους, από την Αλοπεκόννησο –δύο πόλεις που βρίσκονταν εκατέρωθεν της θάλασσας του Μαρμαρά). Γεννήθηκε γύρω στο 375 π.Χ., ήταν αδερφός του γνωστού γεωμέτρη Δεινόστρατου και υπήρξε, όπως και εκείνος, μαθητής του Εύδοξου και του Πλάτωνα. Ανακάλυψε ότι η έλλειψη, η παραβολή και η υπερβολή είναι τομές ενός κώνου και ενός επιπέδου μη παράλληλου προς τη βάση του και χρησιμοποίησε τις ιδιότητές τους στη λύση του προβλήματος του διπλασιασμού του κύβου με τομή δύο παραβολών ή παραβολής και υπερβολής προσπαθώντας να κατασκευάσει γεωμετρικά δύο μέσους ανάλογους δύο δοσμένων ευθύγραμμων τμημάτων. Ασχολήθηκε, επίσης, με την αστρονομία. Αναφέρεται ότι υπήρξε δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
(4). Χρήστος Ζαλοκώστας (1896-1975). Μηχανικός και πολιτικός. Γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου και τελείωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Κατόπιν σπούδασε στη Γερμανία μηχανικός και επανήλθε στην Ελλάδα, όπου ασχολήθηκε με τον αθλητισμό, την πολιτική και τη βιομηχανία. Εκλέχθηκε πολλές φορές βουλευτής, ενώ το 1939 υπήρξε πρωταθλητής στη σκοποβολή στους Ολυμπιακούς αγώνες (Λουκέρνη Ελβετίας). Ο Χ. Ζαλοκώστας έγραψε βιβλία ταξιδιωτικών εντυπώσεων, πολεμικών αναμνήσεων και ιστορικών μονογραφιών που αναμφίβολα μαρτυρούν το πηγαίο συγγραφικό του ταλέντο. Κυριότερα έργα του είναι τα εξής: «Γύρω από την Ελλάδα» (ταξιδιωτικές εντυπώσεις), «Ρούπελ», «Πίνδος» (πολεμικές αναμνήσεις), «Το χρονικό της Κατοχής», «Ελλάς, η κυρά της θάλασσας» (πεζογράφημα), «Μέγας Αλέξανδρος, ο πρόδρομος του Χριστού» (ιστορική μονογραφία), «Σωκράτης, ο προφήτης της αρχαιότητας» (ιστορική μονογραφία) κ.ά.
(5). Αλέξανδρος Πάλλης (1883-1971). Έλληνας διπλωμάτης και συγγραφέας, γιος του προηγούμενου. Χρημάτισε γενικός γραμματέας της Επιτροπής Περίθαλψης Προσφύγων στη Θεσσαλονίκη (1914-15), νομάρχης της Κέρκυρας και προσωρινά γενικός διοικητής της Ηπείρου (1925-26), γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγιεινής (1930-31), βουλευτής Σερρών (1932) και αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην KTE (1936-40). Διετέλεσε ακόμα έκτακτος πρόσεδρος υπουργός της ελληνικής πρεσβείας του Λονδίνου (1944-45), έκτακτος πληρεξούσιος υπουργός στην ίδια πρεσβεία, γενικός διευθυντής του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων (1957-58), αντιπρόσωπος της Ελλάδας σε πολλές διεθνείς διασκέψεις κλπ. Δημοσίευσε τα έργα: Στατιστική μελέτη περί των φυλετικών μεταναστεύσεων Μακεδονίας και Θράκης κατά την περίοδο 1912-1924, Τα αποτελέσματα του πολέμου για τον ελληνικό πληθυσμό στα γαλλικά, «Η φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου» (1930), εικονογραφημένο διήγημα του ανατολικού μύθου του Μεγάλου Αλεξάνδρου βασισμένο στους ανατολικούς θρύλους, Η περιπέτεια της Ελλάδας στη Μ. Ασία (1937) στα αγγλικά, Σελίδες από τη ζωή της παλιάς Γενιτσαρικής Τουρκίας (1940), περιγραφή της Τουρκίας βασισμένη στο Οδοιπορικό του Τούρκου ποιητή του 17ου αι. Εβλιά Τσελεμπή, Ξενιτεμένοι Έλληνες (1952), Προβλήματα της αντίστασης στις κατεχόμενες χώρες κ.ά.
(6). Μανόλης Ανδρόνικος (Προύσα Μικράς Ασίας 1919 – Θεσσαλονίκη 1992).Αρχαιολόγος και πανεπιστημιακός. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ειδικεύτηκε στην αρχαιολογία στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Εργάστηκε αρχικά ως καθηγητής σε γυμνάσια (1941-49) και υπηρέτησε έπειτα στην αρχαιολογική υπηρεσία (επιμελητής αρχαιοτήτων 1949, έφορος αρχαιοτήτων 1960). Αναγορεύτηκε υφηγητής της αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1957) και στη συνέχεια εξελέγη καθηγητής της β’ έδρας της αρχαιολογίας του ίδιου πανεπιστημίου (έκτακτος 1961, τακτικός 1964). Διετέλεσε κοσμήτορας της φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1968-69). Ο Α. έγραψε διάφορες μελέτες της ειδικότητάς του, μεταξύ των οποίων και οι εξής: Αρχαίαι επιγραφαί Βεροίας (1950), Ο Πλάτων και η Τέχνη (1952), Αριστοφάνης και Πλάτων (1953), Η δωρική εισβολή και τα αρχαιολογικά ευρήματα (1954), Λακωνικά ανάγλυφα (1956), Ελληνιστικός τάφος Βεροίας (1957), Περί της στήλης του Οπλιτοδρόμου (1957), Πλάτωνος Φίληβος (1957), Επιτύμβια στήλη εκ Θράκης (1958), Ομηρικά και μυκηναϊκά έθιμα ταφής (1960), Ελληνικά Μουσεία (1960), Σταθμοί της σύγχρονης τέχνης (1961), Το ανάκτορο της Βεργίνας (1961), Ελληνικά επιτάφια μνημεία (1963), Μυκηναϊκή και ελληνική γραφή (1967), Βεργίνα. Το νεκροταφείο των τύμβων (1969), Σάρισσα (1970), Οι βασιλικοί τάφοι της Βεργίνας (1978) κ.ά.
(7). Νίκολας Χάμοντ (1907-2001). Βρετανός ελληνιστής, ιστορικός και πανεπιστημιακός καθηγητής. Γεννήθηκε στην Κορνουάλη και υπήρξε εταίρος του Clare College του Κέμπριτζ (1930-1954), κοσμήτορας του Clifton College (1954-1960) και καθηγητής του πανεπιστημίου του Μπρίστολ (1962-1973). Ασχολήθηκε ειδικά με τη αρχαία Μακεδονία επί δεκαετίες και το μεγαλύτερο μέρος του ερευνητικού και συγγραφικού του έργου έχει αυτήν ως αντικείμενο. Στα σχετικά συγγράμματά του συγκαταλέγονται τα: «Ιστορία της Μακεδονίας» (σε 3 τόμους, ο β’ σε συνεργασία με τον καθηγητή Τζ. Τ. Γκρίφιθ και ο γ’ με τον καθηγητή Φ. Γουόλμπανκ), «The Macedonian State», «Alexander the Great: King Commander and Statesman», «Φίλιππος ο Μακεδών», «Μέγας Αλέξανδρος, ένας ιδιοφυής» κ.ά. Δημοσίευσε επίσης τα έργα: «Epirus», «Atlas of the Greek and Roman World in Antiquity», «A History of Greece to 322 b.C.» κ.ά.
(8). Ρίτσαρντ Μπάρτον (1925-1984). Βρετανός ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου. Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Τζέκινς. Γεννήθηκε στην Ουαλία και σπούδασε με υποτροφία στην Οξφόρδη. Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε το 1943 και στον κινηματογράφο το 1948. Το 1952 έπαιξε στην ταινία «Η εξαδέλφη μου η Ραχήλ». Μερικές από τις ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησε είναι: «Ο Μέγας Αλέξανδρος» (1955), «Κλεοπάτρα» (1963), «Μπέκετ» (1964), «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ» (1966), «Η στρίγγλα που έγινε αρνάκι» (1967), «Η δολοφονία του Τρότσκι» (1972) κ.ά. Μεγάλη επιτυχία γνώρισε και στο θέατρο, σε σαικσπηρικούς και άλλους κλασικούς ρόλους. Σε πολλά έργα συμπρωταγωνίστησε με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ, την οποία παντρεύτηκε δύο φορές.
(9). Αλέξανδρος Νικολαΐδης (1979- ). Έλληνας αθλητής του τάε κβο ντο. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στη σχολή Φυσικής Αγωγής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Είναι αθλητής του αθλητικού σωματείου «Μέγας Αλέξανδρος» Θεσσαλονίκης. Ξεκίνησε το τάε κβο ντο το 1982. Στους Ολυμπιακούς αγώνες του 2000 στο Σίδνεϊ έπαθε κάταγμα στην κνημιαία ακρολοφία και έμεινε εκτός αγωνιστικής δράσης για δύο χρόνια. Στους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004 επανήλθε και κατέκτησε το αργυρό μετάλλιο στην κατηγορία των 80 κιλών.
(10). Ευγένιος Σπαθάρης (1924-2011 ). Καραγκιοζοπαίχτης και ζωγράφος. Γεννήθηκε στην Κηφισιά και είναι γιος του καραγκιοζοπαίχτη Σωτήρη Σπαθάρη. Έμαθε την τέχνη του πατέρα του και άρχισε να δίνει παραστάσεις μαζί του. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του το 1942 και από το 1945 περιοδεύει ασταμάτητα σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Οι παραστάσεις του είναι αναρίθμητες και το Θέατρο Σκιών για πολλούς ανθρώπους έχει ταυτιστεί με το όνομά του. Από το 1962 ηχογραφεί τις παραστάσεις του και τις εκδίδει σε εταιρείες δίσκων, ενώ από το 1966 παρουσιάζει καθημερινές παραστάσεις στην τηλεόραση, που διαρκούν μέχρι το 1992. Στο πλαίσιο των περιοδειών του σε όλο τον κόσμο, πήρε μέρος σε διάφορα φεστιβάλ και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Το 1979 δημοσίευσε το βιβλίο του «Ο Καραγκιόζης των Σπαθάρηδων», ενώ κυκλοφόρησε και εικονογραφημένα τεύχη με ιστορίες του Καραγκιόζη. Έδωσε και σημαντικές παραστάσεις στο θέατρο με διάφορους θιάσους, όπως «Ο Μέγας Αλέξανδρος» με το Ελληνικό Χορόδραμα (1950) και με τη Σοφία Βέμπο (1954), «Ο Καραγκιόζης Δικτάτορας» (1969), μια παράσταση σε κείμενα του Γ. Γιαννακόπουλου που δόθηκε την περίοδο της ελληνικής χούντας, «Ο Καραγκιόζης παραλίγο Βεζίρης» (1975) σε κείμενα Γιώργου Σκούρτη, ενώ συμμετείχε στην παράσταση του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Το μεγάλο μας τσίρκο» (1972), με τον θίασο Καρέζη-Καζάκου. Διασκεύασε τους Βάτραχους του Αριστοφάνη (1980) και ηχογράφησε την παράσταση την οποία και κυκλοφόρησε σε δίσκο, ενώ το 1998 παρουσίασε την παράσταση του πατέρα του, Σωτήρη, «Αθανάσιος Διάκος», μια ξεχωριστή ηρωική παράσταση με πολλές φιγούρες και ολόσωμη αποθέωση στο τέλος. Το 1999 έγραψε και σκηνοθέτησε την παράσταση «Σκιών καμώματα». Έχει εμφανιστεί σε κινηματογραφικές ταινίες και έχει συνεργαστεί με πολλούς καλλιτέχνες από διαφορετικούς καλλιτεχνικούς χώρους, όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος. Ο Σπαθάρης θεωρεί ότι το έργο της ζωής του είναι η ίδρυση και λειτουργία του Σπαθάρειου Μουσείου Θεάτρου Σκιών, που λειτουργεί στο Μαρούσι και παρουσιάζει πλήθος από σκηνικά και φιγούρες του μεγάλου καλλιτέχνη. Ο Σπαθάρης είναι και σημαντικότατος ζωγράφος. Γνήσιος λαϊκός καλλιτέχνης, διακρίνεται για τη σαφήνεια των γραμμών του και τα πλούσια χρώματά του. Τα έργα του εντάσσονται στο πλαίσιο του Καραγκιόζη, αλλά έχει ασχοληθεί και με διαφορετική θεματολογία, πάντα όμως στο πνεύμα της καθημερινότητας του απλού λαού. Εξέθεσε τα εικαστικά του έργα σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Το έργο του τιμήθηκε με αναρίθμητες διακρίσεις και βραβεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό. (Βασικές πηγές των βιογραφιών οι εγκυκλοπαίδειες «Μαλλιάρης-παιδεία» και «Δομή»).
http://www.sakketosaggelos.gr/Article/62/
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)