ΕΝΩΣΙΣ

της Κατερίνας Μ. Μάτσου

Ένωσις
Εβδομαδιαία Εφημερίς εν Κοζάνη
25/6/1950 - 19/9/1965 (αρ.φ. 1 - 785)
Ιδρυτές, εκδότες και διευθυντές: Δημήτριος Γκαβανάς - Μιχαήλ Ζωγράφος

Στις 25 Ιουνίου του 1950 κυκλοφορεί στην Κοζάνη η ΕΝΩΣΙΣ, η δεύτερη μεταπολεμική -της δεκαετίας του 1950- εφημερίδα της πόλης, έξι μήνες μετά την έκδοση του πρώτου φύλλου της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (και από το 1953 και έπειτα ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ) του Ιωάννη Ζηκόπουλου. Η ΕΝΩΣΙΣ ήταν το δημιούργημα δύο παλαίμαχων και επί χρόνια δοκιμασμένων στο χώρο του τοπικού Τύπου δημοσιογράφων: του Δημητρίου Γκαβανά, συνδιευθυντού και συνδημιουργού μαζί με το Σταύρο Θεοδοσιάδη της προπολεμικής Βορείου Ελλάδος και του Μιχαήλ Ζωγράφου, διευθυντού του επίσης προπολεμικού Μακεδονικού Βήματος. Με αυτά τα προσόντα και το επιπλέον πλεονέκτημα του τυπογραφείου του εκδοτικού οίκου, που ο Γκαβανάς είχε ανοίξει στην Κοζάνη μετά την Κατοχή, οι δύο άνδρες ενώνουν τις δυνάμεις τους για τη δημιουργία της ΕΝΩΣΙΣ, εννέα χρόνια μετά την αναγκαστική εξ’ αιτίας της γερμανικής κατοχής διακοπής της κυκλοφορίας των εφημερίδων τους.
Τη συνεργασία αυτή -που έδωσε και το συμβολικό όνομα ΕΝΩΣΙΣ στη νέα εφημερίδα- τονίζουν οι δύο εκδότες της και στο κύριο άρθρο του πρώτου φύλλου. Μοναδική τους επιδίωξη, όπως σημειώνουν, είναι η εξυπηρέτηση κάθε νομίμου και δικαίου συμφέροντος, γενικού ή ιδιωτικού και στόχος η συμβολή με όλες τους τις δυνάμεις στην αναδημιουργία του τόπου, μετά την αιματηρή γερμανική κατοχή και τον αδελφοκτόνο εμφύλιο πόλεμο. Σίγουρα η νέα εφημερίδα δε θα μπορούσε με κανέναν τρόπο να είναι μία συνέχεια των δύο εκείνων προπολεμικών εντύπων, που ο Ζωγράφος και ο Γκαβανάς κάποτε διηύθυναν, η προσωπική τους όμως πορεία στο χώρο των τοπικών εκδόσεων, τους δίνει μία σίγουρη γνώση για το νέο βήμα που αναλαμβάνουν και την επιτυχή συνέχεια του.
Η ΕΝΩΣΙΣ ξεκινάει την κυκλοφορία της τον Ιούνιο του 1950 και μετά από την αναγγελία μίας διευκρινιστικότατης διαφήμισης, όπου αναφέρεται ως κοινή έκδοση των εφημερίδων Βόρειος Ελλάς και Μακεδονικόν βήμα, υπό την διεύθυνση και των δύο ανδρών και συνεχίζει έτσι μέχρι το Μάρτιο του 1959, όταν ο Μιχαήλ Ζωγράφος συνταξιοδοτείται και το βάρος της εφημερίδας περνάει εξ’ ολοκλήρου στους ώμους του Δημητρίου Γκαβανά. Με μία λυτή ως προς την έκταση, αλλά μεστή συναισθημάτων δήλωση, η ΕΝΩΣΙΣ αναγγέλλει στους αναγνώστες της την είδηση της συνταξιοδότησης του Μιχαήλ Ζωγράφου «μετά εικοσαετή λευκήν και άσπιλον σταδιοδρομίαν» και υπόσχεται να συνεχίσει το έργο της με την ίδια θέρμη υπό τη διεύθυνση του Δημητρίου Γκαβανά μόνο. Όταν και ο Γκαβανάς αποχωρεί, η διεύθυνση της εφημερίδας περνάει στη σύζυγο του Ναυσικά και συνεχίζει με αυτήν επίσημη διευθύντρια για έναν περίπου χρόνο, μέχρι την οριστική κατάργηση της. Λίγους μήνες πριν, στο φύλλο υπ’ αριθμ. 713 της 12ης/4/1964 στις σελίδες της ΕΝΩΣΙΣ είχε δημοσιευτεί μία αγγελία, σύμφωνα με την οποία η εφημερίδα ενδιαφέρεται, όπως χαρακτηριστικά γράφει, «να προσλάβη μόνιμον συντάκτην και διαχειριστήν της», πιθανόν λόγω της επικείμενης αποχώρησης του διευθυντού της. Το τελευταίο σωζόμενο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 19 Σεπτεμβρίου 1965 και δε γίνεται κανένας λόγος για διακοπή της έκδοσης της.
Η διάταξη της ύλης και των περιεχομένων της ακολουθεί τη μορφή και τη φόρμα όλων των τοπικών εφημερίδων της εποχής. Τις τέσσερις -και σε κάποια φύλλα δύο- σελίδες της καλύπτουν θέματα πολιτιστικά, δημοτικά, εκπαιδευτικά, δικαστικά, οικονομικά, αθλητικά και ό,τι άλλο μπορεί να απασχολεί την καθημερινότητα της Κοζάνης, αλλά και πανελληνίου ενδιαφέροντος, με αρκετές φωτογραφίες και φυσικά διαφημίσεις και αγγελίες. Συντάκτες ή συνεργάτες δεν αναφέρονται στην ταυτότητα της εφημερίδας, παρά μόνο όταν αυτοί υπογράφουν τα κείμενα τους, αν και συνήθως υπογράφουν μόνο με τα αρχικά τους ή με ψευδώνυμα, ενώ συντάκτες των ανωνύμων κειμένων πρέπει να ήταν οι ίδιοι οι διευθυντές και εκδότες της. Με αυτή τη μορφή συνέχισε την πορεία της μέχρι και το τελευταίο φύλλο της 19ης/9/1965, συμπληρώνοντας 15 χρόνια ζωής και 785 συνεχή φύλλα.
Η ΕΝΩΣΙΣ σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να συγκριθεί με το Μακεδονικόν βήμα και πολύ περισσότερο με τη Βόρειο Ελλάδα, τα προπολεμικά δημιουργήματα των δύο εκδοτών της, αφού υστερούσε σημαντικά απέναντι τους από κάθε άποψη. Ωστόσο παρ’ όλες τις αδυναμίες της έκδοσης της κατέκτησε μία σημαντική θέση στις προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού της Κοζάνης στη δεκαπενταετία 1950-1965 και θεωρείται, μαζί με τη ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ του Ιωάννου Ζηκόπουλου, μία από τις σημαντικότερες εφημερίδες της περιόδου εκείνης.

Κοζάνη, Ιούνιος 2010


ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ: Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Δημήτρης Γκαβανάς. ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, Ιούνιος 1985, αρ.τ. 12-13, σελ. 115-117. Νικολάου Π. Δελιαλή. Εφημερίδες (εκδοθείσαι εν Κοζάνη). Κοζάνη 1959. Ντίνου Χριστιανόπουλου. Λογοτεχνικές εκδόσεις μακεδονικών πόλεων πλην Θεσσαλονίκης. Εκδ. ΙΝ.Β.Α. Κοζάνη 1998. Μανώλη Κανδυλάκη. Οι εφημερίδες του νομού Κοζάνης. Ο ΤΥΠΟΣ, Ιούλιος 2000, αρ.τ. 122, σελ. 13-30.