Τρίτη 22 Ιουνίου 2010

ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

της Κατερίνας Μ. Μάτσου

Δυτική Μακεδονία
Ανεξάρτητος Εβδομαδιαία Εφημερίς εν Κοζάνη
23/1/1950 – 2001.
Ιδρυτής, εκδότης & διευθυντής: Ιωάννης Μ. Ζηκόπουλος

Με τον αρχικό τίτλο ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, που διατήρησε κατά τα τρία πρώτα χρόνια της κυκλοφορίας της και στο τυπογραφείο της προπολεμικής Βορείου Ελλάδος του Σταύρου Θεοδοσιάδη, ο Ιωάννης Μ. Ζηκόπουλος ξεκινάει το Γενάρη του 1950 την έκδοση μίας νέας εφημερίδας, της πρώτης, αλλά και μακροβιότερης μεταπολεμικής εφημερίδας της Κοζάνης και μίας από τις παλαιότερες και μακροβιότερες εφημερίδες της Δυτικής Μακεδονίας. Το πρώτο φύλλο της ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ κυκλοφόρησε στις 23 Ιανουαρίου του 1950 και συνέχισε απρόσκοπτα την ειδησεογραφική της πορεία για περισσότερα από 50 χρόνια και πάνω από 2.000 φύλλα.
Αν και εφημερίδες είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν ξανά στην Κοζάνη από την πρώτη στιγμή της αναχώρησης των γερμανικών στρατευμάτων Κατοχής τον Οκτώβρη του 1944, τα φύλλα αυτά, μικρής διάρκειας ζωής τα περισσότερα, ήταν κυρίως έντυπα προπαγάνδας των διαφόρων πολιτικών παρατάξεων, που οδήγησαν στο αιματοκύλισμα του Εμφυλίου πολέμου, παρά ενημερωτικά ειδησεογραφικά έντυπα ανεξάρτητης γνώμης και εξαφανίστηκαν με την πρώτη ομαλοποίηση της πολιτικής κατάστασης. Εν αντιθέσει με τα έντυπα αυτά η ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ήταν η πρώτη συγκροτημένη και ως το βαθμό, που την εποχή εκείνη ήταν εφικτό, ανεξάρτητη εφημερίδα που κυκλοφόρησε στην Κοζάνη μετά τον πόλεμο.
Η κυκλοφορία της νέας εφημερίδας, όπως και το εναρκτήριο άρθρο του πρώτου φύλλου ενημερώνει, ήταν προγραμματισμένη να ξεκινήσει το 1949, διάφορες δυσκολίες όμως που παρουσιάστηκαν στην πορεία -και που δεν διευκρινίζονται- ανέκοψαν την πρώτη προσπάθεια. Το πρώτο φύλλο κυκλοφορεί τελικά στις 23/1/1950 με τον αρχικό τίτλο ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ και την προμετωπίδα στα 17 πρώτα φύλλα τη φράση: «Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ» και αργότερα τη ρήση του Ίωνος Δραγούμη: «ΕΛΛΗΝΕΣ! ΑΝ ΣΩΣΩΜΕ ΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΘΑ ΜΑΣ ΣΩΣΗ», που διατήρησε μέχρι τέλους. Αρωγός σε αυτή την προσπάθεια του Ιωάννου Ζηκόπουλου στάθηκε για τα εφτά πρώτα χρόνια, ως υπεύθυνος σύνταξης, ο Κ. Σακελλαρίου, διευθυντής σύνταξης και του Εθνικού Αγώνος, μίας βραχύβιας εβδομαδιαίας εφημερίδας, που εκδιδόταν στην Κοζάνη την περίοδο 1945-1946 από την Επιτροπή Συντονισμού Εθνικού Αγώνα.
Με το εναρκτήριο άρθρο του πρώτου φύλλου οι συντάκτες διευκρινίζουν προς τους αναγνώστες τους σκοπούς και τις επιδιώξεις της νέας έκδοσης, κάνοντας, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν, μία δήλωση και μία υπόσχεση. Τη δήλωση της συμπτωματικής κυκλοφορίας της νέας εφημερίδας λίγο πριν τις βουλευτικές εκλογές της 5ης/3/1950 «διά να μην εκλειφθή η «Ελληνική Μακεδονία», ως κοινή προεκλογική φυλλάδα» και την υπόσχεση ότι θα αγωνιστούν για την προαγωγή των γενικών και τοπικών συμφερόντων και την προσπάθεια επικράτησης «μιας πραγματικής υγιούς νέας καταστάσεως», η οποία θα ανασυντάξει και θα νοικοκυρέψει το νέο ελληνικό κράτος, μετά από μία δεκαετία σχεδόν πολέμου και βίαιων συγκρούσεων. Στις επιδιώξεις τους κυρίαρχη θέση κατέχει επίσης ο αγώνας για την επίλυση των προβλημάτων που βασανίζουν τη Δυτική Μακεδονία, πιο επιτακτικά τώρα από ποτέ, «ούτως ώστε, αφ’ ενός μεν να δυνηθή να αναρρώση, αφ’ ετέρου δε να παύον να θεωρείται από τους λοιπούς Έλληνας τόπος εξορίας». Η απογοήτευση από την αδιαφορία της επίσημης ελληνικής κυβέρνησης για τα προβλήματα της Δυτικής Μακεδονίας συνεχίζει να είναι ιδιαίτερα έντονη, όπως στις προπολεμικές και στις μεταπολεμικές τοπικές εφημερίδες.
Η μορφή, τα περιεχόμενα και η διάταξη της ύλης ακολουθεί τη μορφή και τη φόρμα όλων των τοπικών εφημερίδων της εποχής. Τετρασέλιδη -και σε κάποια φύλλα δισέλιδη και πιο σπάνια εξασέλιδη- κυκλοφορεί πάντα σε εβδομαδιαία βάση, καλύπτοντας θέματα πολιτικά, πολιτιστικά, δικαστικά και αστυνομικά, οικονομικά και αθλητικά, τοπικής και πανελλήνιας ειδησεογραφίας με αρκετές φωτογραφίες και φυσικά οι απαραίτητες διαφημίσεις και αγγελίες και άλλες πληρωμένες δημοσιεύσεις. Συχνά στις σελίδες της φιλοξενούνται και διηγήματα, μυθιστορήματα σε συνέχειες -όπως από τα πρώτα φύλλα κιόλας καθιερώνει δημοσιεύοντας σε συνέχειες τη νουβέλα Αγάπη στον Αλιάκμονα του Κοζανίτη δικηγόρου και λόγιου Κωνσταντίνου Τσιτσελίκη- καθώς και εργασίες με διάφορα θέματα, που ξεφεύγουν από την τυπική ειδησεογραφία. Συντάκτες ή συνεργάτες δεν αναφέρονται στην ταυτότητα της εφημερίδας, αν και πρέπει να υπήρχαν ανταποκριτές σε ολόκληρη τη Δυτική Μακεδονία και ίσως και εκτός αυτής, κρίνοντας από την ποικιλία της ύλης. Το όνομα τους αναφέρεται μόνο, όταν αυτοί υπογράφουν τα κείμενα τους (αν και συνήθως, όπως την εποχή εκείνη συνηθιζόταν, υπογράφουν μόνο με τα αρχικά τους ή με ψευδώνυμα, εμπνευσμένα συνήθως από τον τόπο καταγωγής τους), ενώ συντάκτες των ανωνύμων κειμένων πρέπει να ήταν οι ίδιοι οι διευθυντές και εκδότες της.
Το 1953 η εφημερίδα αλλάζει τίτλο και κυκλοφορεί από το φύλλο 175 (27/7/1953) με το νέο της όνομα ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ που, όπως διευκρινίζει, επιλέγει ανάμεσα από διάφορα ονόματα που πρότειναν οι ίδιοι οι αναγνώστες της, αφού ο προηγούμενος τίτλος της μπορούσε εύκολα να παραπέμψει και σε άλλου είδους σκέψεις, όχι και τόσο ακίνδυνες. Το 1955 ο Ιωάννης Ζηκόπουλος αγοράζει και τυπικά από τον Σταύρο Θεοδοσιάδη το τυπογραφείο της Βορείου Ελλάδος, στο οποίο ετοίμαζε και πριν την εφημερίδα του και εκεί, όπου θα συνεχίσει να την ετοιμάζει μέχρι το 1974. Το 1957 ο Κ. Σακελλαρίου αποσύρεται από την έκδοση, που πέφτει εξ’ ολοκλήρου πλέον στους ώμους του Ιωάννη Ζηκόπουλου, ο οποίος συνεχίζει μόνος την προσπάθεια για όλα τα επόμενα χρόνια.
Ακολουθώντας και εδώ το παράδειγμα του Θεοδοσιάδη και της προπολεμικής Βορείου Ελλάδος η ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ εκδίδει το 1960 τον πρώτο τόμο ενός ετήσιου Ημερολογίου «Δυτικής Μακεδονίας», αν και εδώ ο γεωγραφικός προσδιορισμός του τίτλου φανερώνει όχι μόνο τον τόπο, αλλά και την εκδοτική αρχή, καθώς συμπληρώνεται με τη διευκρίνιση «εφημερίδος εκδιδομένης εν Κοζάνη», υπό την επιμέλεια του Μιλτιάδη Λεοντάρη, εκπροσώπου την εποχή εκείνη της εφημερίδας στην Αθήνα και εκδότες τον ίδιο και τον Ιωάννη Ζηκόπουλο. Τα ημερολόγια αυτά ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να συγκριθούν με τα προπολεμικά τεύχη του Ημερολόγιου. Παρότι οι κριτικές μετά την έκδοση του πρώτου τόμου φανερώνουν, όπως τουλάχιστον η εφημερίδα πληροφορεί δημοσιεύοντας τις, θερμή υποδοχή και αποδοχή από το αναγνωστικό κοινό, η έκδοση διακόπτεται μάλλον πρόωρα, αφού κυκλοφορεί ένα ακόμα τεύχος το 1961, ενώ το προαναγγελθέν τεύχος του 1962 δεν κυκλοφορεί ποτέ, παρά την αναγγελία του, όπως η εφημερίδα και εδώ πληροφορεί, λόγω ασθένειας του Ιωάννη Ζηκόπουλου.
Το 1974 η εφημερίδα, λόγω έλλειψης κατάλληλου τεχνικού προσωπικού, εγκαταλείπει το γνωστό τυπογραφείο του Θεοδοσιάδη και αρχίζει την εκτύπωση της εκτός Κοζάνης, αρχικά στην Θεσσαλονίκη και αργότερα στη Λάρισα και την Έδεσσα. Διευθύντρια κατά την περίοδο αυτή αναφέρεται η Μ. Ζηκοπούλου και αργότερα η Ε. Ζηκοπούλου, ενώ ο δημιουργός της Ιωάννης Ζηκόπουλος διατηρεί πλέον τον τίτλο του ιδρυτή, χωρίς ωστόσο να παύει να είναι η «καρδιά» της εφημερίδας. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο και κυρίως κατά την τελευταία δεκαετία της η εφημερίδα είχε χάσει τη θέση που κάποτε κατείχε στην εφημεριδογραφία του νομού και η περιοδικότητα της διαταράσσεται σημαντικά, χωρίς όμως ποτέ να παύσει η έκδοση της. Διατηρώντας το χαρακτηρισμό της εβδομαδιαίας, κυκλοφορεί άτακτα σε διάφορες περιόδους με τη συμμετοχή μόνο του βασικού δημιουργού της Ιωάννη Ζηκόπουλου και θα σταματήσει οριστικά την έκδοση της το 2001.
Η ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ κερδίζει, χωρίς καμία αμφιβολία περί του αντιθέτου, το χαρακτηρισμό της μακροβιότερης και γηραιότερης εφημερίδας του νομού Κοζάνης και αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την ιστορία της Κοζάνης και της Δυτικής Μακεδονίας, με την οποία έχει καταφέρει να συμβαδίσει για 51 ολόκληρα χρόνια. Σήμερα αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο της ιστορίας όχι μόνο του Τύπου, αλλά και της γενικότερης κοινωνικοπολιτικής ιστορίας του νομού Κοζάνης. Ο διευθυντής της Ιωάννης Ζηκόπουλος, απόφοιτος της προπολεμικής Νομικής Σχολής της Αθήνας, υπήρξε, σ’ όλη τη διάρκεια που διηύθυνε την εφημερίδα, σταθερός στις πολιτικές του πεποιθήσεις, γεγονός που δημιούργησε για την εφημερίδα σε κάποιες φάσεις της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας, κρίσεις ακόμα και αρνητικές. Οι πολιτικοφιλοσοφικές του απόψεις, πάντοτε στο πνεύμα της «συντηρητικής» εκδοχής των πολιτικών και καθημερινών πραγμάτων διατηρήθηκαν αναλλοίωτες ως το τελευταίο φύλλο της εφημερίδας. Φαινόμενο σπάνιο για εφημερίδα τόσων χρόνων, καθώς έχουμε το προηγούμενο των «μεταμορφώσεων» των απόψεων των εφημερίδων της Κοζάνης, αλλά και όχι μόνο. Ο Ιωάννης Ζηκόπουλος, εκτός από την ακατάβλητη ενεργητικότητα του να εκδίδει επί 51 χρόνια εντελώς μόνος του μια εβδομαδιαία εφημερίδα, παρέμεινε και πιστός στις απόψεις του. Και αυτός ο συνδυασμός είναι που σπανίζει στην επαρχία και κάνει τη ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ και το δημιουργό της είδος από τα μοναδικά και «εκλειπόντα» στον κόσμο των εφήμερων ή διαρκών πνευματικών δημιουργημάτων.

Κοζάνη, Ιούνιος 2010


ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ: Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Νικολάου Π. Δελιαλή. Εφημερίδες (εκδοθείσαι εν Κοζάνη). Κοζάνη 1959. Μανώλη Κανδυλάκη. Οι εφημερίδες του νομού Κοζάνης. Ο ΤΥΠΟΣ, Ιούλιος 2000, αρ.τ. 122, σελ. 13-30.
Συνέντευξη με τον Ιωάννη Ζηκόπουλο, ιδρυτή της εφημερίδας «ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ». Κοζάνη : Μάρτιος 2002.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου