Κυριακή 20 Ιουνίου 2010

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

της Κατερίνας Μ. Μάτσου


ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Εικονογραφημένον
1932 - 1938, αρ.τ. 1 - 7.
Ετήσια έκδοση της εφημερίδας ΒΟΡΕΙΟΣ ΕΛΛΑΣ σε επιμέλεια Σταύρου Θεοδοσιάδη και Δημητρίου Γκαβανά.

Το ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ αποτελεί τη δεύτερη προσπάθεια της εφημερίδας ΒΟΡΕΙΟΣ ΕΛΛΑΣ και των δημιουργών της Σταύρου Θεοδοσιάδη και Δημητρίου Γκαβανά, να επεκτείνουν την εκδοτική τους δραστηριότητα και σε άλλου είδους περιοδικά έντυπα, πέραν της εφημερίδας τους, που κυκλοφορούσε ήδη σε εβδομαδιαία βάση από το 1927. Είχε ήδη προηγηθεί το 1930 η έκδοση και κυκλοφορία του Λευκώματος Νομού Κοζάνης, μίας εορταστικής έκδοσης-περιήγησης στο νομό, με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων του νέου ελληνικού κράτους. Η έκδοση του Ημερολογίου έρχεται να συμπληρώσει αυτή την προσπάθεια, που οι εμπνευστές και δημιουργοί της πιθανόν να ήθελαν να συμπληρώσουν στο μέλλον και με άλλες, παρόμοιες εκδόσεις.
Όπως και με το Λεύκωμα συνέβη, έτσι και με το Ημερολόγιον, η προετοιμασία και κυκλοφορία κάθε νέου τεύχους ανακοινώνεται μέσα από τα φύλλα της Β.Ε., όπου καλούνται όλοι οι υποψήφιοι συντάκτες και συνδρομητές να καταβάλλουν εγκαίρως τα κείμενα και τη συνδρομή τους. Ταυτόχρονα η εφημερίδα δημοσιεύει πάντα τα περιεχόμενα, καθώς και αποσπάσματα και φωτογραφίες από κάθε τόμο, πριν και μετά την κυκλοφορία του. Με τον ίδιο τρόπο παρουσιάζονται και οι εφτά τόμοι του Ημερολογίου. Ο Γκαβανάς κι ο Θεοδοσιάδης είχαν στη διάθεση τους το καλύτερο διαφημιστικό μέσο της εποχής, που απευθυνόταν ακριβώς στο κοινό που ήθελαν να προσεγγίσουν: μία εφημερίδα του κύρους και του μεγέθους της Β.Ε. και μάλιστα δωρεάν. Δεν είχαν λοιπόν κανένα λόγο να μη το χρησιμοποιήσουν.
Όπως ο πρόλογος του πρώτου τόμου αφήνει να διαφανεί οι δημιουργοί του Ημερολογίου ήθελαν το νέο τους έντυπο, που θα κυκλοφορούσε σε ετήσια βάση, να αποτελέσει ένα σταθμό στην πνευματική ζωή της Κοζάνης και της Δυτικής Μακεδονίας γενικότερα. Στον πρόλογο-παρουσίαση του πρώτου τόμου υπενθυμίζουν συχνά τις δυσκολίες της προσπάθειάς τους, της δημιουργίας δηλ. ενός πνευματικού εντύπου στο δύσκολο και «στενόν τούτον πνευματικόν ορίζοντα». Δεν ξέρουν τι ανταπόκρισης θα τύχει από τους αναγνώστες, ελπίζουν όμως στη στήριξη και στην επιείκεια τους. Κυρίως ζητούν τη βοήθεια και την επιείκεια των λογίων της πόλης, αφού η αξία και σημασία του «έγκειται μάλλον εις τον βαθμόν της προθυμίας και του ζήλου της τάξεως των διανοουμένων του τόπου, οι οποίοι έσπευσαν να συντρέξωσι το «Ημερολόγιον» διά της συνεργασίας των προάγοντες τα γράμματα και τον πολιτισμόν του τόπου». Κυρίως ελπίζουν να συντελέσουν με όποιον τρόπο στην πρόοδο και στην άνοδο του πολιτισμού στην Κοζάνη και να υπερβούν τις όποιες δυσκολίες στην πορεία της έκδοσης του.
Το Ημερολόγιον Δυτικής Μακεδονίας από την πρώτη του εμφάνιση συγκεντρώνει, τόσο με τη μορφή, όσο και με περιεχόμενό του, όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά των ημερολογίων της εποχής. Περιείχε εορτολόγια των μηνών, εκλείψεις ήλιου και σελήνης, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του συντίθεται από συνεργασίες επώνυμων λογίων και λογοτεχνών της εποχής και της περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας με θέματα ιστορικά, λαογραφικά, διηγήματα και ποιήματα, αλλά και επιστημονικές εργασίες, μελέτες και κάποια ξεχωριστά θέματα της επικαιρότητας, με καλλιτεχνική εικονογράφηση και πολλές φωτογραφίες, εντός και εκτός κειμένου. Οι διαφημίσεις καταλαμβάνουν πάντα τις τελευταίες σελίδες ή τοποθετούνται ανάμεσα στις σελίδες του ημερολογίου του νέου έτους.
Από τις σελίδες του πέρασαν σημαντικά ονόματα της πνευματικής ζωής της Κοζάνης την εποχή του Μεσοπολέμου, όπως ο δικηγόρος και πεζογράφος Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης, ο γιατρός και πολιτικός Διονύσιος Μανέντης, ο δυναμικός Μητροπολίτης Σερβίων & Κοζάνης Ιωακείμ Αποστολίδης, ο Κ. Παπακωνσταντίνου, ο διευθυντής της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης Ν.Π. Δελιαλής, ο γυμνασιάρχης Χρ. Τιτέλης και άλλες προσωπικότητες της περιοχής, που δημοσίευσαν στις σελίδες του πολλά ανέκδοτα δημιουργήματα τους. Αν και δεν είχε μόνιμους συνεργάτες, κάποιοι, όπως οι παραπάνω αναφερθέντες, εμφανίζονται σε περισσότερα από ένα τεύχη. Ωστόσο στο Ημερολόγιον μπορούσε να δημοσιεύσει ο καθένας, ο οποίος είχε κάποιο αξιόλογο κείμενο.
Το πρώτο τεύχος του 1932, όπως η εφημερίδα Β.Ε., αλλά και το τεύχος του 1933 διευκρινίζει -που βγήκε σε λίγο μικρότερο σχήμα με το οποίο συνεχίζει ως το τέλος της πορείας του- συγκεντρώνει θετικές κριτικές, που έδωσαν την αφορμή για τη συνέχεια του εγχειρήματος. Από το τρίτο τεύχος του 1934 το Ημερολόγιον μεγαλώνει τόσο σε σελίδες, όσο και σε ύλη. Ωστόσο, η φιλόδοξη αυτή προσπάθεια σταματά μάλλον άδοξα το 1938. Στον πρόλογο του τελευταίου τεύχους (1938) οι συντάκτες αφήνουν να εννοηθεί πως πιθανόν να μην υπάρξει συνέχεια στην έκδοση του. Σαν βασικός λόγος διακοπής της έκδοσης παρουσιάζονται οι ανυπέρβλητες δυσκολίες στη σύνταξη και δημιουργία του, που ούτως ή άλλως ήταν υπαρκτές από την αρχή, αλλά τότε έφτασαν στο αποκορύφωμα τους και δε δίνεται καμία άλλη διευκρίνιση, ούτε μέσα από τις σελίδες της Β.Ε.. Μάλλον με την έκδοση του τελευταίου τεύχους ο Θεοδοσιάδης κι ο Γκαβανάς δεν είχαν αποφασίσει ακόμα αν θα υπάρξει συνέχεια, αλλά η απόφαση αυτή πάρθηκε αργότερα, κατά τη διάρκεια του έτους. Ήταν άλλωστε και οι δυσκολίες της εποχής. Ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος στεκόταν απειλητικός προ των πυλών της Ευρώπης και η νέα εποχή στην ιστορία της ανθρωπότητας είχε ήδη ξεκινήσει.
Οι εφτά τόμοι του ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ της εφημερίδας ΒΟΡΕΙΟΣ ΕΛΛΑΣ θεωρούνται σήμερα από τα σημαντικότερα βοηθήματα των μελετητών της νεώτερης ιστορίας της Κοζάνης και της Δυτικής Μακεδονίας. Σύμφωνα με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο το ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ήταν «το σημαντικότερο προπολεμικό ημερολόγιο που εκδόθηκε σε μακεδονική πόλη» (Λογοτεχνικές εκδόσεις μακεδονικών πόλεων πλην Θεσσαλονίκης, σελ. 99). Η έκδοση αυτή φανερώνει, συν τοις άλλοις, και το επίπεδο της πνευματικής ζωής στην Κοζάνη, που ανακόπηκε βίαια το 1940 με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.

Κοζάνη, Ιούνιος 2010


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 Δημήτρης Γκαβανάς (νεκρολογία). ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, Ιούνιος 1985, αρ.τ. 12 - 13, σελ. 115 - 117.
 Νικολάου Π. Δελιαλή. Εφημερίδες (εκδοθείσαι εν Κοζάνη). Κοζάνη 1959.
 Μανώλη Κανδυλάκη. Οι εφημερίδες του νομού Κοζάνης. Ο ΤΥΠΟΣ, Ιούλιος 2000, αρ.τ. 122, σελ. 13 - 30.
 Ντίνου Χριστιανόπουλου. Λογοτεχνικές εκδόσεις μακεδονικών πόλεων πλην Θεσσαλονίκης. Εκδ. ΙΝ.Β.Α. Κοζάνη 1998.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου